Biekorf. Jaargang 16

Mengelmaren

Hugo Verriest in holland

VAN zoo gauw onze gevierde medewerker Eerw. Heer ende Meester Hugo Verriest den Moerdijk oversteekt, gaan daar alle de klokken aan 't luiden; hier twee stemmen uit vele:

Centrum - Zaterdag 7^en Sept.

R.K. Kunstkring ‘De Violier’.

Gisteren hield ‘De Violier’ zijn eerste winterbijeenkomst onder voorzitterschap van den heer Avarkamp, in het lokaal der maatschappij voor bouwkunst. Er werden geen notulen gelezen en na een kort woord van welkom, door den voorzitter gesproken, begon de spreker van den avond zijn voordracht.

Die spreker was Hugo Verriest, de ‘pastor van den lande’, die altijd het lied van Vlaanderen zingt, waar hij ook komt.

En zoo sprak hij gisteren over: De Vlaamsche beweging en vier nachtegalen.

En in zijn zoete Vlaamsche tale klaagde Hugo Verriest over het Vlaanderen van vijftig jaar geleden, toen er geen Vlaanderen meer was. Hij treurde over zijn gevoelen van toen. Alles in Vlaanderland was leelijk, heette leelijk: het land en de taal en de kunst en de

[p. 342]

mensch, die het niet waagde recht te staan. Was iets onloochenbaar schoon, dan was het Fransch of het moest Fransch zijn. Peter Benoît, de groote Vlaamsche musicus, gaf Verriest in zijn jeugd zangles en leerde hem Fransche romances.

17 jaar was ik - zoo zeide prof. Verriest - toen ik voor het eerst op het seminarie te Rousselaere een Vlaamsch lied hoorde. Ik zat in poësis, toen ik dat lied hoorde van mijn meester: ‘Het ruischen van het ranke riet’. Kunst? Het oude, schoone Brugge? Wie vond dat nu mooi? Mechelen! Mechelen, waar men rechts en links van de statie een wit huis zag met eendere vensters en dezelfde deuren, dat was een schoone stad!

De Vlaamsche tale, zij werd niet erkend, zij was niet geldende in het openbaar leven; zij was als oude tronken van boomen, die liggen half vergaan in een gracht en die soms naar boven schieten niet kleine groene takjes.

Maar het groote gebouw, dat er stond in Vlaanderen, het levens gebouw was Fransch. Zoo was het vijftig, vijf en twintig jaar her! ‘Maar nu, nu zijn we aan 't herworden, onder blauwen hemel en lente! Vlaanderen is schoon geworden; alles wordt schoon in onze gedachten! Het land, de kunst, de tale, de menschen!’

Dit alles gaf prof. Verriest als inleiding tot een beter begrip van de Vlaamsche beweging, waarvan wij, Noord-Nederlanders, misschien wel eenig begrip hadden, maar die niet rondom ons was en die ve dus niet zoo door en door kenden als hij.

Drie Vlaamsche bewegingen zijn er.

De eerste, de buitenbeweging is de openbare, de politieke, die het Vlaamsch als officiëele taal in eere herstelt. Veel, zeer veel flaminganten zijn er, maar daaronder worden er gevonden bij wie dat veinzen is en gebaar! geen Kamerlid zou het wagen bij verkiezingen een Fransche rede te houden en de koning moet Vlaamsch spreken in Vlaanderland.

Dat gaf soms aanleiding tot vermakelijke vergissingen van den kant des sprekers! Want tehuis spraken velen van hen slechts Fransch. ‘En Fransch spreken, doet ge dat ook niet in Amsterdam?’ Heel geestig bracht prof. Verriest ons onze zonden onder het oog, onze dagelijksche zonden van ‘pardon’ en ‘retour’.

‘De tweede beweging, de groote, de blijde is begonnen met mijn meester, met mijn “vader” zou ik zeggen, met Guido Gezelle! Hij was geen flamingant, maar een Vlaming van hoofd tot voeten. Vlaanderen nu, het is het Vlaanderen van Gezelle! Het is een deel van ons leven geworden. Alle gedichten van Gezelle geven ons Vlaanderen!’ Die Vlaamsche tale is wonderzoet... ‘en sedert staan wij recht op onze beenen! Waarom? Omdat wij hem zagen!’

Nu trappelen de Vlamingen zijn verzen als ze loopen en als zij ze monkelen met de lippen, dan weten zij wat het is.

Dat is de tweede Vlaamsche beweging en die is niet alleen in de taal, maar in de kunst, maar in de boomen en de lucht. Wij voelen die beweging en wij moeten er het gevoelen van hebben. Het bloeit overal! Het dichtet al dat lepel lekt! zegt een oud middeleeuwsch

[p. 343]

lied. Alfred Weustenraad - Verriest vergeve het ons, wanneer wij den naam niet juist schrijven - was een jongen van vijftien jaar en hij was een dichter.

Hij dichtte van zijn moeder, hoe zij op Zaterdagavond de kinders wiesch, zoo naïef en zoo heerlijk. En met de anderen is het juist hetzelfde: ‘Ik heb er velen begraven!’

4000 Vlaamsche studenten zingen nu Vlaamsche liederen, maar de ouderen zingen nog niet. Geen wiegeliedekes en weversliederen vindt men er nog, maar ze komen. Hoort maar!

En toen hoorden we een zoet wiegeliedje voorgedragen op een wijze, zooals alleen een dichter dat kan.

De derde beweging is de dolle en de ziel van die beweging is de naam Rodenbach. De studenten noemen zich ‘vrienden van Rodenbach’, het zijn gilden en hij, Rodenbach, richtte ze op. Reeds als kleine jongen was hij de lichtende geest, het machtige woord, het schoon en heusch lichaam.

Zijn ‘Goedroen’ is een meesterwerk, dat hij schreef op 21 jarigen leeftijd, ziek zijnde op zijn bed. Het drama lag reeds in de papiermand, toen Jan van Beers het redde en het de gouden medaille hors concours verwierf.

Hij was de ziel van de Blauwvoeterij! die uitging van het seminarie, waar het verboden was Vlaamsch te spreken.

Vliegt de blauwvoet?
Storm op zee!

Deze zes woorden werden de derde VI. beweging. Men verwijt Rodenbach in Noord-Nederland woordenpraat om niets. Voor een Vlaming is niets klein!

Met de lezing van een gedicht ‘de Zwane’ sloot prof. Verriest zijn eerste deel.

Na de pauze sprak hij over vier nachtegalen en liet ze zingen voor ons.

Vier dichters hebben den nachtegaal beluisterd en zijn zang ‘achter’ gedaan, dat meende hij met zijn nachtegalen, niet de dichters zelf.

In Vlaanderen mag een dichter, zoowel merel als koekoek, als musch, die niets dan ‘dief, dief!’ roept, zijn, terwijl men in Noord-Nederland alleen nachtegaal of geen nachtegaal zijn kan.

Maar Karel van Gheldere, Gezelle? een klein kapelaantje, en René de Clercq, zij gingen luisteren met voorzichtige voeten en zongen den nachtegaal, alle vier anders.

Die vier gedichten las Verriest ons voor met zijn zacht geluid en zijn dichterziel.

‘Zoo zijn de vier nachtegalen op verschillende manieren, maar wij hebben u lief, natuur, in Vlaanderen! Natuur, wij minnen u!’

Hiermede sloot prof. Verriest zijn heerlijke voordracht.

Luid applaus volgde en na een woord van dank, sprak de voorzitter den wensch uit, dat Verriest nog lang mocht leven, lang en gezond tot heil van Vlaanderen.

[p. 344]

Toen kreeg het proza een beurt. In plaats van den heer J. Kalf, was de heer C. Weustink tot secretaris van den kring benoemd. De kring kan op hem rekenen! Er volgde nog een mededeeling. De poging om een eigen tijdschrift op te richten was mislukt, maar er zou in Van Onzen Tijd telkens een rubriek over ‘De Violier’ onder redactie van Jan Kalf te vinden zijn.

Dit waren de mededeelingen van het bestuur, die - al was het met minder geestdrift - door het talrijke publiek toch oplettend werden aangehoord.

Hierop werd de vergadering gesloten.

_**_*

Eerst is Hugo Verriest, Guido Gezelle gaan openbaren aan Holland, en dan is Mejufvrouw D^r J. Aleida Nyland - Vlaamsch genegen en vol iever - aan 't werk gegaan. ‘om Gezelle's poezie aldaar te brengen in ruimer kring’. En ze slaagde in haar zoo verdienstelijk pogen; ten bewijze van dien immers is, dat in anderhalf jaar reeds de derde druk verscheen van de ‘Bloemlezing uit Guido Gezelle's Gedichten’, die ze liet uitgeven bij L.J. Veen te Amsterdam. Thans is Hugo Verriest weêr naar Holland getrokken om er te spreken over zijn gewezen leerling Albrecht Rodenbach. 't Was weêr een triomftocht en 't luidt hem zege toe uit alle torens. Maar de vrage is: ligt er niets in Gezelle dat de Noord-Nederlander niet vat, omdat hij 't niet vatten kan? En een tweede vrage: ligt er niet nog veel meer in Rodenbach, voor den Hollander ontoegankelijk? Nu reeds vinden ze hem te ‘bombastisch’. Verriest heeft weerom zege gevierd, - heeft het ook Rodenbach? Mejufvrouw D^r J.A. Nyland heeft nog eens eene bloemlezing laten verschijnen bij L.J. Veen, eene uit Rodenbach's gedichten dezen keer, en wel voor ons Vlamingen, een lekker brokje poesis, het beste van Rodenbach; hoe zal het in Noord-Nederland varen?

Best, zoo verhopen en zoo wenschen we.

In afwachting, kan men het niet gauw genoeg den Vlamingen ten beschikke stellen.

C.G.

IN het Staatsblad 14^en October 1905, op de eerste bladzijde staat voor al die 't lezen wil:

Corps diplomatique. Diplomatiek Lichaam.

Dat heet tekst in de beide landstalen, sedert de wet. Men zou er beginnen aan twijfelen of zulke kemels uit slimheid ofwel uit dwaasheid de wereld worden ingezonden.