Biekorf. Jaargang 16

Mengelmaren

P. Urbaan Coppens, O.F.M., Strijd om de Heilige Plaatsen, met plannen en platen, gedrukt te Rousselare, bij J. De Meester, 1905.

In dit werk, zet de schrijver, een Vlaming, zijn gedacht uiteen omtrent de juiste ligging der H. Plaatsen in Palestina, en hij verdedigt zijne zienswijze bij middel van oorkonden en overleveringen, tegenover anders-denkenden, in 't bijzonder tegen de Fransche Paters Assomptionisten.

Hij doet eerst den gedachtentwist kennen die in deze laatste jaren ontstaan is. Daarna tracht hij zijne meening te staven in 't bijzonder wegens de plaatse van 't paleis van Hoogpriester Caiphas.

't Is een werk van redetwist, dat met belang kan gelezen worden.

[p. 111]

Noodkreet van den missionnaris van Santoli
(Brief van Pater Edw. Van Robays, S.J.)

Santoli, 3 December 1904.

Vriend Karel,

....HET jaar 1905 dat begint, is het 25^ste dat ik priester gewijd ben en op den 2^den Februari aanstaande, zijnde O.L. Vrouwendag, ga ik mogen mijne laatste geloften uitspreken. Quid retribuam Domino!

Nu ben ik in Santoli....

Het bouwen gaat nogal vooruit. Sedert een jaar ben ik metser, en welhaast zal de meisjesschole gereed zijn, alsook de keuken en de stallingen, en daar en zal maar de pompeput en de kerke meer overblijven, zoodat ik er van de jare zal mede gedaan hebben: indien de geldmiddels maar niet en ontbreken, want tot hiertoe kome ik nog al vele te kort. Ik heb zoodanig geld noodig dat ik alles zou willen aangaan. Benevens het geld voor het bouwen, heb ik meer dan 5000 franken noodig voor de schole, die achter Kerstdag beginnen zal, te zamen met de school voor de trouwers. Ik moet christene huisgezinnen stichten en jongelingen onderwijzen, die dan elk in zijn dorp de anderen zullen aanleeren wat zij hier vernomen hebben. Ik heb rond Santoli bij de 4000 christenen, over een vijftigtal wijken of dorpen verspreid. Zij gaan voor jaren nog enkelijk christen bij name blijven, indien ik voor de schole niet zorge. Ik heb dan nog in Gangpur bij de 3000 christenen 10 uren van hier, die ook schoolkapellen en meer meesters vragen. Daar zijn maar twee armtierige kapellekens, te kleine en te bouwvallig om er mee voort te doen voor boven de 25 dorpen. Moet ik dan nog spreken van de nieuwe christenen, die gestadig komen? Kan ik geene hulp geven, de Lutheranen zullen komen en de heidenen zullen tot de Lutheranen gaan. En die zijn rijk. Van Engeland ontvangen zij ontelbare millioenen 's jaars: en hier is het strijd om leven of dood met de Lutheranen.

Sedert 5 jaar hebben wij vele hunner dorpen gewonnen, en er geen een verloren. God werkt zienlijk met ons, en het zou mij niet verwonderen, kon ik in één jaar rond de acht dorpen overwinnen. Maar ik worde bijna bevreesd en ontmoedigd als nieuwe dorpen toekomen, omdat ik gestadig vreeze de middels niet te hebben om ze te aanveerden en dan voor hun onderwijs te zorgen.

En dan breekt mijn hert van Vlaming en priester.

Wat zoudet gij doen in mijne plaatse? Hemel en aarde geweld aandoen om die zielen te kunnen verlossen. Gij kunt u inbeelden, in uwe vrome ziele van Vlaming, wat mijne droefheid in zulke oogenblikken moet zijn, als ik den Lutheraan zie geld rondstrooien, en aan de toegeloopen Heidenen, die tot mij komen hulpe vragen, moet zeggen dat ik niets heb: niets, en ze zoo droevig moet laten heengaan. En toen ik de Belgische gazetten ontvange, en de lijste der giften doorbladere, om te zien of mijn naam er niet tusschen staat, nooit zie ik iets voor mij, ondanks mijne herhaalde vragen. Mochten mijne oude vrienden van Vlaanderen, als eenige getrouwen het doen, mij aalmoesen zenden.

[p. 112]

Ge ziet boe droevig mijn toestand is! Hoe noodig het geld is dat ik vrage. 't Is voor de schoten! In de scholen vormen wij de jeugd en ‘de toekomst hoort der jeugd’....

Gij zult mij helpen, brave menschen van Vlaanderen: in 1879 was ik in Belgie, en aan uwe zijde heb ik gestreden voor de vrijheid der scholen....

Boven mijne school zal ik prenten: Katholieke school, opgericht door de katholieke Vlamingen.

Helpt mij! Gedenkt u mijner, gij die mijne vroegere vrienden waart, en als besteek mijner jubeljaren, zendt mij eene goede aalmoese.

Komt ter hulpe den armen missionnaris van Santoli, en God, de Eeuwige Algoede, zal 't u loonen.

Edward Van Robays, priester missionnaris van het Gezelschap Jesu.

(Gazette van Brugge, 3-4-05.)

Dichteir De Jonghe. - In de laatste zitting der Commissie voor Geschiedenis, Bio- en Bibliographie deelde Jhr. de Gheldere een handschrift mede van eenen tot dusverre onbekenden Vlaamschen dichter van 't begin der XVIII^e eeuw, met name D.G. de Jonghe, heelmeester te Duinkerke. Het bestaat in een uitvoerig gedicht, opgedragen ‘aen den achtbaren, wysen ende waerden heere, d'heer ende Meester Ludovicus Lambrecht, der beyde rechten Licentiaet ende out Burghmeester der stede van Nieupoort’, en bezingt den toenemenden voorspoed die aan deze stad te beurt viel ten gevolge van den ondergang van Oostende na het beleg van 1705, tijdens den Erfenis-oorlog.

Dit gedicht, 1068 hexameters lang, is, naar het gebruik van dien tijd, voorafgegaan en gevolgd van dichtstukken van kleiner gehalte, als: inleiding, naamdicht, wisseldicht, slotrede, toemaat, jaardichten, enz., indervoege dat het bundeltje in zijn geheel, boven de proza der opdracht. 1698 rijmregels bevat.

Zonder er tot hiertoe in gelukt te zijn over dezen tijd-, stad- en vakgenoot van Michiel de Swaen nadere berichten in te winnen, is het Jhr. de Gheldere gebleken dat de Jonghe een rederijker was, die, zooals hij het zelf verklaarde, schreef ‘om te leeren en te stichten’, Maar te midden van al dat doceerend en moralizeerend Vlaamsch, slaat ondertusschen hier en daar eene schitterende strale door, welke ons de dichterlijke ziel van den man en zijne edele gaven doet waardeeren en liefhebben. Zijne leus luidde: De Jonghe leeren altyt.

De dichters van eenige beteekenis waren op het einde der XVII^e en in het begin der XVIII^e eeuw in Vlaanderen en in het noordelijk gedeelte van Frankrijk schaarsch genoeg, opdat de Koninklijke Vlaamsche Academie het zich tot eene eer zou rekenen den naam van de Jonghe aan de vergetelheid te mogen onttrekken.

(Verslagen der K. VI. Taalvroedschap. 16-11-04.)