Biekorf. Jaargang 15

Hebt ge ‘de Vlagge’ gelezen over H. Verriest?

GAAT haalt een wandelinge door een sturen achternoene: laat waaien dat waait, laat u doorvliegen van 't zand, stapt voort, en komt thuis uit den arrigen herfstlucht van Vlanderen, doorkerteld, doorkiezeld, verlamd in de beenen, verwarmd in 't lijf en... vervlaamscht in den kop. Zet u dan, en blijft gezeten, moe, aleen, in een duisterachtig ruim. Om den wille uwer moedheid zult ge u alle eigenwerk ontzien. Dus neemt dan het werk van

[p. 314]

anderen; en leest het laatste talmerk van De Vlaamsche Vlagge: ‘aan Hugo Verriest’. Leest dat met één trek; nu en dan herleest een woord een beeld, keurt en bedenkt een zeggen: ‘hoe Verriest dit...’ en ‘hoe Verriest dat...’, en leest van zijn stemme ‘die Vlaanderen deed herleven’; verbeeldt u Verriest zijn ‘Ingoyghem’ zooals Stijn Streuvels het u daar afschildert; beschouwt hem aan 't werk ‘als leeraar’; ziet hem ‘naar Noord-Nederland’ optrekken om op een veld dat wijder is dan een koude leerzale of een eenzame heerdnisse, en om bij wakkerder volk dan de rechts ontwakende Vlamingen, zijn Vlanderen in gekendheid en achtinge, in aanzien en eere, in roem en in heerlijkheid te doen stijgen.

Verneemt dan ook zijn middel tot dat herscheppingswerk! Teenemaal berust het op zijne eigenaardige en buitenmatige ‘Zielkennis’ waaruit hijzelf zijn volk liefheeft en het oprecht goed wilt. Ten strijde en ter zege mêeslepen is zijn werk geweest, dan vriend en vreemdeling betooveren zijn wapen. Hij sprak! Begeesterd was de knaap, begeesterd de strijdmaat zoo van hier zoo van elders, begeesterd is thans heel Dietschland dat Rodenbach verloos en Gezelle begroef, maar dat nog Verriest overhoudt en Goddank nu uit een ziekte ziet heroprijzen.

Lezer, gereedelijk zult ge alsdan de Vlagge aan den kant leggen, opstaan, en, met uw handen in uw zakken verborgen, en uwe oogen weg van den dag en de strate, op den hoek van eenen tafel gaan zitten leunen. Wacht: uw hoofd zakt: uw blikken, sterrelinge open, zullen pogen lijk achterwaard te zien in uwe gespannen hersenen, naar onduidelijk dooreenschuivende gedachtenwezens; uwe ooren ook zullen gestreken staan, leege op den hurk naar eene wereld oorbeeldige geruchten.... En denken zult ge! En denken op Vlanderen, en denken op Verriest, en denken op u!... Mijmeren!... Een rillinge! Een trillinge! En ge rijst van genot: ‘omdat ge Vlaming zijt, gij ook!’

God zij gedankt! Omdat ge een Vlaming zijt, gij ook!

Die Verriest, dien ge te bewonderen kreegt is uw man! Zijn velden zijn de uwe! Zijn volk het is 't uwe. Hij zocht en

[p. 315]

ontleedde; hij deed dat beter dan Conscience, beter dan Bourget, op zijn Shakespeare's: en hij besloot dat uw land het groenste is, en uw lucht de zoelste, en uw lieden de mildste. Hij sneed tot in de zielen, niemand dieper, niemand omzichtiger; den snok van ieder herte, den gloed van elken drift mat hij aan zijnzelven. En Verriest wierd Verriest, dacht en sprak en zong en leefde lijk Verriest, aleenlijk omdat hij Vlaming was... hij Vlaming, lijk gij ook. Zijn zieltinten, zijn pogen, zijn zegevieren waren voor Vlanderen, voor U! Dat werk, die geest, dat herte, dat leven, die ziekte... dat lijden voor U.

Omdat dit alles, omdat Hij voor Vlanderen was, wierd hij groot! Heil! En zeggen dat ge een Vlaming zijt, gij ook!

Vlanderen bleef God getrouw! 't Bleef Vlaamsch! Doch 't wierd miskend... Maar iemand kende 't goed, die zeggen kon wat hij wist; iemand, die nog meer als gij betooverd door Vlanderen's bekoorlijk veld en volk, dan zelve, wat gij niet kunnen gingt, t'allenstonde en overal alle de anderen, de verkoelden de verstevenen heropstreelen kon, en overgolfde met trotscheid voor uw aanminnelijk land. Gelukkig Vlanderen met die gezonde zinnen, met dien rechtschapen geest, met dat onmetelijk ongierig herte uwer slavende ouders, uwer ingenegene verwanten, uwer eeuwig-leutige en troostende vrienden! Om 't heldere en 't warme, om 't gulle, 't geestdriftige, het rijke van Vlanderen's zielkracht; om datgene, wat gij betracht spijts het medelijden van velen, ook te beminnen, om Vlaming te zijn lijk gij; om meer, om dit alles van alleman te doen beminnen, om u dus tot een voorbeeld van Vlaming te zijn, daarom gaf God u een Verriest!

O Eerweerde! Men zal zeggen dat ook gij een mensch zijt, dat wil zeggen een man met gebreken, een mensch, wat zoovelen maar aleenlijk 'n zijn! Maar dat ge van dien mensch: Verriest gemaakt hebt, dat zullen er ook maar weinig toch kunnen zwijgen. Weinig. Als sommigen uw doel beknibbelden en hun ongelijk gevoelden, en dan

[p. 316]

uw werk beknibbelden en uwe houdinge en uwe tale en uw woord, en nogmaals hun ongelijk gevoelden, dan besloten ze eindelijk: ‘Hij is toch een wonderlijk man!’ Ze wierden geware dat ze nog allen samen niet één stuk uit 'n mieken, zooals Gij, één stuk dat, als een gedenkmaal van ons herleven, zienbaar daar staan zal in de geschiedenisse, in 't verleden, in den droom van ons Vaderland! Één stuk 'n zullen ze niet geweest zijn; één man, met één doel, één werk, één woord. Maar deze die zei: ‘Ons Vlanderen moet herleven’; en die dat heel zijn leven zei, en immer en ervig daarhenen poogde, die zal het geweest zijn; Gij zult het geweest zijn! Zoo waar en zoodanig Gij, dat Vlanderen - het Vlanderen uit het tijdvak der herlevinge - met U vereenzelvigd is geworden, met U in de wiege lag, met U meegroeide, en leeraarde en prak en sprak, en omendom in 't stille wrocht, zoetjes, onnijdig, liefdevol, streelendeweg; met U van jaren wierd, en Noorderwaard in trok om de broeders te melden dat het weêrom op en wakker was; .... met U, totdat het aleene gaan kon, en.... wacharme! totdat het aleene gaan moest, - terwijl Gij niet meer 'n kondet, - en dat het aleene ging, en dat het, aleenegaande, zijn eersten treurtocht naar t' uwent ondernam! Spreken was hem toen onmogelijk, maar schrijven kon het wel, en zijn gevoelens van dank en eerbied schreef het op de Vlagge die het meebracht:

Het schreef: aan Hem

‘die Vlaanderen deed herleven.’

En wij voegen er eerbiedig bij: Heel een leven met één woord en in ééne daad! Hoe arm? Neen, honderdmaal neen, hoe rijke! Want die ééne daad 'n kan aleen maar de daad geweest zijn van een vooruitzienden, een rechtschapenen, een krachtdadigen en lijdzamen man, de daad van eenen held ten dienste van het Vaderland.

God gave dat Hij nog lange leefde, en dat er na Hem nog andere zulken kwamen als Hij!

L. De Wolf