Biekorf. Jaargang 15

Bijgeloof over Worten

WORTE, werte, warte, wrat, wratte, 't is te zeggen knobbel of uitwas.

Nu, hoe ze ook gedoopt werden, of wie ze voor peter en meter hadden, schilt ons weinig. De zake is die kerneutelingskens weg te krijgen.

De geneesmiddelen?

O! ze liggen en leven, in Vlaanderen, hekeldikke op de lippen van 't volk, te stede en te lande.

Waarschijnlijk zijn er onder de lezers van Biekorf die met 't zelfde ongroei geplaagd zitten, en misschien sedert lang links en rechts achter geneesmiddelen gevraagd en getaald hebben.

Is 't zóó, ze moeten er niet langer meer naar spellen. - Hier zijn er een twintigtal voor alle goesten en smaken:

- ‘Als iemand bezig is met derschen, gaat naar de schure, neemt er een schoone strooipijpe waarop er nog niet geslegen werd, zet ze recht op de worte, gaat er mede naar een andere parochie, en smijt de strooipijpe daar in 't water, en uwe worten zullen weggaan (Avelghem).

Neemt een strooiken uit het strooien kruis dat men, te lande, vóór het huis van 'nen afgestorvene legt, maakt met dat strooiken op de worte een kruis, delft dat strooiken in 't slijk, en tegen dat het zal rot zijn, zullen uwe worten weg zijn (Zedelghem).

[p. 135]

Neemt een beetje vet vleesch, steekt er een strooien kruisken in, delft dat zóó in den grond, als dat rot is, zullen de worten verdwenen zijn (Melle).

Men moet een strooihalm nemen, de knopen eruit snijden, er zoovele in een zakske steken als men worten heeft, dat zaksken in de aarde delven, en tegen dat die knopen gerot en vergaan zijn, zullen de worten ook weg zijn (Avelghem).

Neemt een stalen naalde, stekt in de worte, maakt een kruis er over, smijt de naalde weg, maakt wederom een kruis. Als er nu niemand die naalde vindt, de worten zullen weggaan, maar als ze iemand vindt, zullen de worten bijblijven. (Avelghem).

Maakt met een scherp tuig een kruisken in de worte, tegen dat het kruiske zal uitgegroeid zijn, zullen uwe worten henen zijn. (Heestert).

Daar is iemand die ge geern ziet, en ge wilt uwe worten kwijt zijn; ge neemt een spelde, ge telt er op uwe handen uwe worten mede, en ge telt ze daarna over op zijne hand en de worten zullen weg zijn. R.d.H., XV, bl. 342.

Als er iemand sterft, steekt de worten tegen het lijk en zij zullen verdwijnen. Hetzelfde als ge een euverbeen of weerborstel hebt. (Avelghem).

Haalt een doodsbeen van 't kerkhof en wrijft er uwe worten meê. (Avelghem).

Legt een dikken stuiver in het wijwatervat van een kerke daar ge nooit in zijt geweest; als er iemand hem uitneemt, zullen de worten verdwijnen. (Avelghem).

Smijt een cent in een elzen tronk, en uwe worten zullen weggaan. (Avelghem).

Lekt 's morgends met nuchter spuwsel aan de worten, en zij zullen verdwijnen. (Waermaarde).

Steekt uwe handen in het wijwatervat van eene kerke daar ge nog nooit in zijt geweest, en ge zult van uwe worten verlost worden; maar de eerste die daarna zijn hand in

[p. 136]

het vat steekt, zal de worten krijgen. (Algemeen in West-Vlaanderen).

De handen buiten in den manesching uitwasschen in 'nen wepelen kom, en hem dan in 't water uitgieten. (Biek. VI, bl. 96).

Bij 't ontmoeten van twee menschen op een peerd, de wort als 't ware opnemen en hem toewerpen met den uitroep: ‘Neemt den derden ook mêe. (Biek. VI, bl. 96).

Neemt een stukje vleesch en ge steekt het in den mestput; als 't bedorven is zijt ge uwe worten kwijt. (R.d.H., XV, bl. 342).

Gij moet uwe worten tellen, en dan een snoer nemen en er zooveel knopen in maken als gij worten hebt. Dan moet gij dat snoer voor acht dagen zonder het aan iemand te zeggen, in den grond steken. Na acht dagen moet gij het uithalen en verbranden en al uwe worten zullen weg zijn en wegblijven. (Geh. te Lendelede) Biek. X, bl. 192.

Uwe hand afdrogen aan den mantel van eene vrouw, zonder dat ze het geware wordt. R.d.H., XIV, bl. 96.

Snijdt een aardappel in tween, laat de stukken binst eenige dagen liggen op den bril van 't gemak; wrijft dan de worten met de aardappelstukken, en de worten zullen weggaan (Brugge).

Steekt een brandend papierken tegen de worten en ze zullen verdwijnen (Heestert).

Duwt een ronde rond de worte met een gouden trouwring en ge zult uwe worten kwijt geraken (Ruddervoorde).

- Zulke bijgeloovige geneesmiddelen zijn mondsgemeen in Vlaanderen. Of ze nu allen even goed en deugdelijk zijn, laat ik de lezers van Biekorf zelf onderzoeken. Intusschen dat dezen, die er bevrijd van zijn en gelukkiger mogen genoemd worden dan ik of een ander die met worten geplaagd zit, maar voorzichtig wezen: 't schijnt immers dat de wortenplage zeer betrapelijk is, en dat het genoeg is iemands worten te tellen om er ook te krijgen. (Avelghem).

C.B.V.