Biekorf. Jaargang 14

[p. 69]

Dier Rijmdichten van Guido Gezelle
voor Nieuwjaar- en Feestdagwensch van de Bosseniers⁽¹⁾ te Kortrijk, aan hunnen Bestierder Eerw. H.A.D.J.

I. - Nieuwjaar 1890.

Het jaar is nogmaals nieuw, Bestierder van de Bosse,
en 't spint al wederom zijn dagelijksche klosse
van tijddraad, elkend' een ten dienste die nog leeft,
en van t'ontleven geen bepaald beschik en heeft.
Ei! sponne 't niet, gelijk 't voorleden jaar, och armen,
'nen draad van tranen wêer, en redens om te kannen
op 't deerlijk hoofdverlies van heel dees groote stad,
die, in zoo korten tijd, twêe doode Dekens had!
Ach! sponne 't geen verdriet, van nog nen keer te moeten,
Bestierder lief, u zien met omgekeerde voeten
vertijk'len al met eens, en ons wéér onbestierd
verlaten, die zoo versch nog maar zijt ingevierd!
Ach! sponne 't... maar wat helpt ons 't jaar te leeren spinnen!
Het kan zijn ambacht wel, en 't zal algauw beginnen
te knippen 't draadjen af van die, vol herte en vier,
nu schijnen haar en daar niet dood te rekken schier!
Wat help'et dat men komt U 't zalig Nieuwjaar bieden
gerijmd of ongerijmd!... Gods wille zal geschieden
met iedereen van ons, 't en is geen twijfel aan;
maar dat, terwijl gij leeft en hier aan 't roer blijft staan,
God alles U verleen' dat goed is bij de menschen,
dat komen wij vandaag rechtzinniglijk U wenschen;
en, is er iet dat ons is doenbaar opdat U
het leven zoete zij en zalig, hoort het nu
beloofd in aller naam en plechtig uitgesproken:
‘Wij zullen 't doen, of moest... een been erbij gebroken!
Zoo, heer Bestierder, wilt gij ons een gunste doen,
aanveerd, zoo bidden wij, tot slot van dit sermoen,
de zekerheid als dat wij zijn van Uw Eerweerde
de beste ‘Bosseniers’ en dienaars op der eerde.

Tot Korterijk gedaan, gedicht en opgesteld

den eersten dag van 't jaar dat achttienhonderd telt

en 't negentig derbij. 't Is uit. - God wille ons geven

een zalig Nieuwejaar!... Zegt ‘Amen’ al die 't leven.

(1) Bosseniers=Xaverianen, te Kortrijk, die hunne gildezaal hadden in de oude ‘Bosse’, Wijngaardstraat - waar vroeger de Schuttersmaatschappij.

[p. 70]

II. - Feestdagwensch 1890
Eerweerde Heer Bestierder,

In 't kruis is onze hoop
gesteld, en ook deswegen
wordt u een dankbaar kruis⁽¹⁾
eerbiedig opgedregen,
omdat 't uw feestdag is:
daarmêe is 't ál gezeid,
want wonder is 't bedied
dat in het kruise leit.
Door 't kruis is ons geluk,
in 's Heeren dood geboren;
door 't kruis is ons een deel
van 't Hemelrijk geschoren.
Het kruis, van aan den doop
tot in het graf, verzelt
den mensch, en houdt hem vrij
van Satans boos geweld.
Het kruise teekent al
uw priesterlijke werken;
het kruis staat hier en daar
op kroonen en op zerken.
Het kruis, van 's morgens vroeg,
is 't wapen en de vlag
waaronder elk ende een
den strijd betrouwen mag.
Het kruis heeft deze zaal
van eersten afgemeten;
het heeft te venstren uit
en op het dak gezeten;
het heeft ons huis gewijd
en 't wijdt ons altemaal
die christenmenschen zijn
van hert én mond én taal.
Ja, niemand onder ons
of, nu en dan verlegen,
komt hij, 't zij vroeg of laat
verdriet en kruisen tegen;
en, als hij éen ontloopt,
wel twintig zijn er die
'k den blooden in 't gemoet
kruisvluchtig komen zie.
't En geeft niet! 't kruis betaamt
kloekmoedig aangenomen,
gedregen tot wanneer
ons God zal tegenkomen
en zeggen: Wellekom,
o christen, in mijn huis,
doet open 't hemelsch hof,
de sleuter is het kruis! -
Wat kond'er priester Gods,
Bestierder van ons allen,
Wat kond'er beter zyn
of u zoo wel bevallen
als hooren zeggen, en
dat in ons eigen huis:
‘Mijnheer, wij wenschen u
geluk,: aanveerdt het kruis!
Aanveerdt het, zoo wij 't U
vereend van herten, bieden:
de gifte is...... kleéne niet
maar groót in haar bedieden;
en even groot zoo is
de jonste, dat is waar:
‘Proficiat’, Mijnheer,
en tot het naaste jaar!

Kortrijk, 2ⁿ Oogst 1890, op Sint-Alfonsusdag.

(1) De feestdaggifte was een schoon kruisbeeld.

III. - Nieuwjaar 1891
Eerweerde Heer Bestierder,

Veel menschen verlangen
om welvaart te vangen
naar 't komende jaar;
Ze zeggen, de dwazen:
‘Nu zullen de bazen
het volk altegaar,
met stemrecht gewapend,
vijffrankstikken rapend
en rijke doen zijn;
nu komt er een ende
aan ziekte en ellende
aan armoe en pijn!’

[p. 71]

 

't Zijn zeggende woorden,

 

en velen die 't hoorden

 

gelooven daaraan:

 

Ze zullen 't, de blinden,

 

in 't korte ondervinden

 

met schoûrke te staan

 

voor slimme kalanten

 

die zoeken en zanten

 

naar eigen profijt,

 

en die, met te liegen

 

en 't volk te bedriegen,

 

gelukken altijd!

 

Bestierder der Bosse,

 

ze slachten den Vosse,

 

die druiven zag staan

 

en zei: ‘Wel och Heere!

 

‘'k en hebbe geen leere

 

‘'k en kan der niet aan!’

 

Wien zou het niet leed zijn

 

te moeten gereed zijn

 

om onder den voet

 

te staan, en die heeren

 

te dienen voor leeren

 

als 't geld krijgen doet!

 

- Gij ziet, onze Herder,

 

- die wijs zijt - veel verder

 

als al dat gespuis,

 

en zegt: ‘Bossenieren,

 

‘als 't roepen en tieren

 

‘te doen is, blijft t'huis!’

 

Geluk en lang leven

 

wil God u dan geven

 

om altijd met vlijt,

 

navolgens uw' krachten,

 

met ons te betrachten

 

den beteren tijd;

 

op God te betrouwen,

 

den duivel te schouwen,

 

't zij hoe hij vermomd

 

ons wilt komen leeren

 

naar hèm ons bekeeren

 

en worden verdomd.

 

Het jaar mag er wezen:

 

Verleene 't nadezen

 

ons menig jaar nog

 

verzet in de Bosse;

 

en ‘foei zij den Vosse

 

met al zijn bedrog!’

‘De Bossenieren’

IV. - Feestdagwensch 1891.
Op den blijden naamdag van E.H. Alfons De Jaegher, Beleeder van 't genootschap der Bosseniers te Kortrijk. - 2 Oest 1891.

De Paus, die hooge zit en verre ziet te zamen,

wilde onlangs iedereen tot weerbaarheid bekwamen,

en waap'nen geestelijk om 't helsche woelserpent

te temmen dat den vrêe van heel de wereld schendt.

Hij schreef in eenen brief een lange en vaste reden

van 't geen d'Apostels ons vanouds gelooven deden

in Christus'naam, van 't geen de wereld tot nu toe

gered heeft, - die eilaas wordt 's Redders hulpe moê!

- De mensch is God, zei hij, zijn eigen zelven schuldig;

geheel en gansch behoort hij God, hoe menigvuldig

de kracht zij van zijn doen en laten; onderdaan

moet hij den Schepper, God, voor ál ten dienste staan,

bereid om 't hooge doel, dat God hem kwam bepalen,

na zijnen stervensdag onsterfljk in te halen.

De mensch, de menschheid, moet, dat God wilt willende, al

volbrengen dat hem God daartoe gebieden zal.

[p. 72]

 

Zóó kan de wereld staan, zóó kan het menschdom leven,

 

niet anders; en dat God den mensch heeft vrijgegeven

 

dat blijft Gods eigendom; de mensch is pachter van

 

al 't geen hij hier bezit of ooit bezitten kan.

 

Getrouwd en kan hij niet - noch 't zij door welke banden

 

vereend tot maatschappij - Gods vaderlijke handen

 

ontsnappen; zonder God, of ware 't een miljoen

 

van menschen die vereend hun krachten samendoen,

 

't en kan geen maatschappij bestaan. Vergeefsche woorden

 

zijn 't die wij nu en dan daartegen spreken hoorden;

 

aan God is 't laatste woord en zijn gezant op aard'

 

in al die strijdigheid voor eeuwig voorbewaard. -

 

Dat hebt gij ons geleerd, Eerweerde, en menigmalen

 

verstonden wij door u die groote hemeltalen,

 

die klinken dweers door al dat, vrij maar valsch gestemd,

 

het volk Gods eigen woord en ware leer ontvremdt!

 

Wij steunen vaster op die katechismusreden

 

als op des werelds oude en nieuwe listigheden,

 

die, duizendmaal gedrukt en overal verspreid,

 

de menschen dalen doen in hunne onwetendheid.

 

Oh, ging het overal zoo hier! Verstonden ze allen

 

hetgene uit uwen mond komt in ons hert gevallen,

 

hoe menig huisgezin bleef voor den dool bewaard,

 

hoe menig schamel man zijn eere en deugd gespaard!

 

Maar neen, ze 'n willen niet; ze zullen en ze moeten,

 

na Satan 's boozen lust, hun booze lusten boeten,

 

en spannen mêe met hem, om al dat waarheid is

 

te smooren in den nacht van 's werelds duisternis.

 

Eilaas, vergeefs getaald, geteekend en geropen,

 

ze gaan den afgrond in die, voor hun voeten open,

 

't verloren wee verwacht voor hunne ellendigheid!

 

- Maar wij, - weerom zij 't U met eere en dank gezeid -

 

wij steunen vaste op U en 't geen, door U gesproken,

 

ons vrij houdt van 't geweld dier goddelooze spoken

 

die onzen weg bestaan, en dreegen te allen kant

 

de kerk, het huisgezin, het volk en 't vaderland!

 

Een schoonen naam heeft men die dwinglandij gegeven,

 

dat kettersch wangedrocht, bestemd om alle leven,

 

om al dat eerbaar is en deugd verwekken kan

 

te dempen! Schoonen naam! Het herte walgt ervan

 

wanneer, het masker af, de afgrijslijk snoode leden

 

dier volksverraderije in 't helder daglicht treden!

 

‘Vooruit’! Vaart weg, te naar te naar en komt ons niet,

 

gij die de leugentaal bij volle beken giet;

 

en durft het vlaamsche volk toch, in die schoone streken

 

waar Kortrijk 't hoofd van is, geen franche leugens prêeken!

 

‘Vooruit’, de Vlaamsche Leeuw, hier vorsten meester, heeft

 

van Kortrijk weggevaagd al die met valschheid leeft;

 

al die geluk belooft, en 't volk in 't net gevangen

 

wilt als een helschen roof aan zijnen wagen hangen

[p. 73]

 

en voeren, eere en deugd zoo tale en zeden kwijt,

 

tot waar hij 't afgebeuld in schade en schanden smijt.

 

‘Vooruit’! de grenzen af! en loopt op and're palen

 

vereerders voor uw valsche en dwaze apostels halen;

 

terwijl wij, vrij en vrank, den feestdag vieren van

 

den afgezant van Hem daar niemand aan en kan,

 

des Priesters die van God als vredebô gezonden

 

onz' herten heeft gezocht en in Gods naam gevonden;

 

voor wien onz' dankbaarheid, op Sint Alfonsusdag,

 

den Heere bidt dat hij nog lange ons leiden mag.