Biekorf. Jaargang 14

[p. 65]

[Nummer 5]

Lanceloot Blondeel
(Vervolg op bladz. 52)

HETZELFDE kunt ge bestatigen in de andere schilderijen (t^kn 292, 293, 308).

Op t^k 292 is S^t Lucas bezig met de Moedermaagd en het Kind Jezus te schilderen.

Op t^k 293 rechts van O.L.V. staat S^t Lucas weer; in de linkere hand draagt hij haar afbeeldsel. Wat hij schilderde (t^k 292) ter hare eer schijnt hij hier haar op te dragen. De gelijkenis van wezen en kleederen (groen kleed en purper mantel) van Sint Lucas op de twee schilderijen is treffend. Daar heeft de schilder tweemaal zijne eigene beeltenis afgemaald.

Personen en kleederen zijn doorgaans redelijk goed uitgebeeld. Over 't algemeene dof van verven (b.v.t^kn 292, 293, S^t Lucas), enkele malen schitterend en van allerhande kleuren - toch niet altijd even wel harmonisch samenspelend (b.v.t^k 308 S^t Joris, t^k 290 de H. Margareta).

[p. 66]

De wezens ontbreekt het meest aan edelheid en gevoeligheid. Ze zijn niet welsprekend, ze verheffen niet. Een der schoonste personen is, mijn dunkens, Margareta Metteneye t^k 290, terwijl hare patrones de H. Margareta het minst van allen gelukt is. Inderdaad, ze schijnt ver van eene heilige te zijn. Uitwendig ievers eene heidensche godin of erger nog.

Op t^k 291, zijn vele wezens nagemaakt volgens Raphaël⁽¹⁾ Blondeels landschappen zijn opmerkensweerdig, breed en plaatsvol. Het vergezicht is diep en volmaakt.

Zoo vindt ge op t^k 291 een berg en rotsachtig landschap, een zee vol schepen en in de verre verte een stad.

Op t^k 293 insgelijks een prachtig landschap, daarin het oog vervallene puinhopen ontwaart.

Op t^k 384 (?) weêral puinen op den achtergrond.

Die uitleg weze hier genoeg om Lanceloot Blondeel een weinig in 't licht te stellen en wat meer te doen kennen. Niet dat we hem hooger dan weerde schatten; we ver-

(1) Is dat nastreven der Italiaansche renaissance een stellig bewijs dat Lanceloot Blondeel naar Italië reisde? - In 't geheel niet. Gemakkelijk kon de schilder zulke versieringen, zulke wezens gezien hebben in teekeningen, beelden, kunstwerken uit Italië voortkomende. Op het einde der XV^e eeuw waren er te Brugge ook Italiaansche kunstwerkers (Zie Congrès archéologique et historique, Bruges. 1902, compte rendu, bl. 64). Wat meer is: in al zijne bouwkundige versieringen volgt Lanceloot de Italiaanschen niet slavelijk na. Van hetgeen hij zag ('k weet niet waar) miek hij gebruik; maar toch teekende hij volgens eigen gedacht en rijke verbeelding.
Toch houdt M. Weale staande dat Lanceloot Blondeel Italië bezocht. 't Ware aangenaam te weten of de geleerde kunstkenner daarvoor andere redenen heeft. (Le Beffroi, I, 1863, bl. 11. ‘Albert Cornelis.... ne se laissait pas trop séduire par le style que le versatile Lanceloot Blondeel avait, à son retour de l' Italië, mis en vogue à Bruges....’). En wanneer zou hij naar Italië getrokken zijn? Voordat hij naar Brugge kwam? - (Weale in The Portfolio N^o 24 Dec. 1895, Gerard David, p. 6. ‘Lanceloot Blondeel was a native of Poperinghe, who settled in Bruges on his return from Italy’).
Dat valt moeilijk te aanveerden, als men denkt dat Lanceloot Blondeel (die eerst het metsersambacht uitoefende) reeds aan 23 jaar te Brugge lid was der schildersgilde. Hij zou wel jong moeten beginnen metsen hebben, wel gauw er mee opgehouden hebben, wel vroeg naar Italië getrokken zijn, om dan, nog zoo jong, te Brugge aan te landen. Vgl. Siret, ald. en vgl. 528.

[p. 67]

kiezen de oude kerstene gothieken boven de volgelingen der heidensche herboorte. Hier wilden we alleenlijk den keizer geven wat des keizers is⁽¹⁾

_**_*

Eindelijk was Blondeel nog een vernuftige waterkruidkundige. Diep moet hij geleerd hebben, ernstig overlegd en lang onderzocht, om, in hetgeen hij voor den dag bracht, zoo wijs te handelen en zijnen tijd eeuwen vóór te zijn⁽²⁾.

Brugge, de groote handelsstad verviel; de oude Swene, langs waar uit Noord en Zuid ontelbare schepen kwamen binnen gevaren, verzandde⁽³⁾.

(1) Vasari spreekt met lof over Lanceloot Blondeel om reden dat hij zoowel slaagde in 't afschilderen van brandklaarten in duisteren nacht. (Siret, ald., Coll. 528).
Siret, aldaar, vgl. 528-529, beweert dat Lanceloot Blondeel - te zamen met Jan Schoreel - Van Eyck's Aanbidding herstelde in 1550. Dat werk zou hij zorgvuldig en allerbest afgedaan hebben.
Guicciardini, Description de touts les Pais-Bas, Anvers, 1582, fol. 151: ‘Simon Beninc excellent enlumineur en vermillon, comme aussi Gerard (Geeraard David) se feit cognoistre des premiers à enluminer; et Lancelot merveilleux à représenter par la painture vn feu au vif et naturel, tel que fut le saccagement et ambrazemet de Troye: et tous ces trois estoyet natifs de Bruges.’

(2) Een grillig man (un homme très versatile) zegt Weale, (Catalogue de l' Exposition des Primitifs), die schijnt weinig Blondeel genegen te zijn. (Zie ook Le Beffroi, I, p. 11).
Grillig, in dien zin dat hij veel dingen van verschillenden aard uitwrocht, - ja, maar, wat ook onloochenbaar is, 't is dat hetgene waarop hij hem toelegde meesterlijk gemaakt werd. Daarom noemen wij hem liever: een kunstenaar, een vernuftig man.
Vgl. Gilliodts, Bruges port de mer, bl. 182: ‘On ne le connaissait jusque là que par ses gravures sur bois et ses tableaux.... Les dessins de la cheminée du Franc lui acquirent une renommée soutenue jusqu'à nos jours.... Mais ce qui devait mettre le comble à sa renommée et qui resta si longtemps dans l'oubli, ce fut la conception du nouveau Port de Bruges, qui attache à sa couronne d'artiste le splendide fleuron de l'ingénieur.’

(3) Daarover, zie Gilliodts, Bruges Port de Mer, 1895, bijzonderlijk bl. 182 en vlg. - Gilliodts, Bruges ancienne et moderne, 1890. bl. 51. Bij dat werk is Lanceloot 's plan gevoegd. - Vgl. Duclos. Bruges en un jour, bl. 1400. - Biekorf, V, bl. 377. - Compagnie des Installation maritimes de Bruges. ‘Le Port d'Escale et le Port intérieur de Bruges, 1898, p. 13.’

[p. 68]

Wat men ook beraamde of deed, niets kon helpen; nochtans ontbraken de verbeteringsontwerpen niet. Van der Meersch en Gomaer brachten de hunne bij. Maar de groote misslag van dien tijd bestond hierin, dat men steeds de oude haven herstellen wilde; men kon of wilde niet verstaan dat langs den kant van Cadzant, Biervliet en Sluis voor Brugge geene hoop meer was op redding.

Lanceloot Blondeel had den toestand begrepen en bracht voor den dag een nieuw en grootsch ontwerp met al de noodige uitlegging en verdediging er bij. Volgens hem moest men de oude Swene verlaten en op de hoogte van Heyst, daar waar de diepste zeegronden waren, een nieuwe haven maken.

Bachten de reede wilde hij eene overgroote schuilhaven laten delven, een uitgestrektheid beslaande van 400 Hect. De voorhaven zoude met Brugge verbonden zijn door een breede vaart zoo recht mogelijk getrokken.

Zijn Lanceloot 's schriften daarover verloren gegaan, gelukkiglijk heeft stads handvestwaarder het grootsche plan wedergevonden.

't Was te machtig en te schoon, zijne eeuw te verre vóór. Men verkoos Gomaer 's ontwerp dat, gelijk alle voorgaande, kwalijk uitviel.

De toekomst leerde hoe Blondeel gelijk had, en heden staan de geleerden en waterbouwkundigen in bewondering voor den miskenden Lanceloot, wiens ontwerp in menig deel zoo wonderwel gelijkt op dat van wijlen Vrijheer de Maere d'Aertrycke, hetgene men nu, mits eenige veranderingen, te Zee-Brugge aan 't voltooien is.

Over Lanceloot Blondeel meenen we genoeg geschreven te hebben. Mocht hij wat meer door de Vlamingen en de Bruggelingen gekend en gewaardeerd worden. Hij is ons aller eerbied en hoogachting weerdig.

J.B. Dugardyn