Biekorf. Jaargang 14

[p. 17]

[Nummer 2]

Lanceloot Blondeel
(Vervolg van bladz. 4)

't IS al geen louter kunst in 's menschen leven!

Kunstminnaars, die - gewoon met geest en ziel boven 't stoffelijke des levens te stijgen - de werkelijkheid ervan wel te weinig in acht nemen, voelen het soms beter nog dan andere.

Meermaals ook heeft het Blondeel ondervonden. Weliswaar heeft hij, geëerd bij vrienden, geroemd bij vreemden, dagen van eer en grootheid beleefd, toen gilde en stad en buitenland bij hem kunstgewrochten bestelde; daarnevens echter kwamen voor hem dagen van teleurstelling, miskenning en verdriet. Was hij op 't einde zijns levens tot zekeren welstand geraakt, toch had hij te voren gebrek aan geld en goed, en armoede te doorstaan⁽¹⁾.

(1) Den 31ⁿ in Zaaimand 1544 werd op Lanceloot's huis beslag gelegd, op verzoek van Geeraard Poirtau. (Minuten van Adriaan Beernaerts, reg. B. van 1543-45, fol. 53, t^k 2).
Den 15ⁿ in Grasmaand 1545 wordt hij voor 't gerecht gedaagd, omdat hij een koe, die hij gekocht had, niet betaalde. (Sentencien civiele van 1544-45, fol. 120 v., t^k 2).
Den 2ⁿ in Zomermaand 1554 nog een rechtsgeding vanwege Inghelrave, timmerman. Uit medelijden werd hij maar voorloopig veroordeeld. (Sent. civ. 1553-54, fol. 65, t^k 2).
Maar den 22ⁿ in Zomermaand 1555 kwam de zaak weêr te berde. Lanceloot werd veroordeeld. ‘Voort die coopen willen een huus met zijne toebehoorten staende binnen deser stede ten vlamincdamme, toebehoorende Lanceloot Blondeel, te wetten ofghewonnen by decrete by die van den disch van Sinte Jacobskerke jn Brugghe voor dachterstellen van iij lb. vj s. tsiaers ervelicke rente.’ Hallegeboden van 1553-64, fol. 81, t^k 2. (Zie Gilliodts, B.P. de M., bl, 435-436).
De zaken keerden toch, misschien door toedoen van bloedverwanten of vrienden; want den 2ⁿ in Nieuwjaarmaand 1560 stellen meester Landtsloot Blondeel, den schildere, ende joncvrauwe Katheline Scriers, zijn wijf, eene rente in van vijf scellinghen grooten, ten profijte der schildersgilde.
Dit was ghedaen in 't jaer duust vijfhondert neghene ende vichtich, up den anderen dach van Lauwe.
(Zie het stuk in ‘Le Beffroy, II, 1865, bl. 255.)

[p. 18]

Lanceloot begon met het metselaarsambacht uit te oefenen.

Denkt niet, dat Lanceloot Blondeel een eenvoudig, onbeduidend metselaar was.

Een metselaar, in dien tijd, was een bouwkundige, bekwaam om teekeningen op te maken en uit te voeren. Geen bouwmeester was hem noodig om een ontwerp van zijn werk te verveerdigen. De metselaar zelf was bouwmeester en aannemer.

Zoo waren 't meester-metselaars die O.L.V.-toren te Brugge maakten, O.L.V.-kerk te Antwerpen, het stadhuis te Leuven⁽¹⁾.

In de kunstrijke middeleeuwen wrocht men, over 't algemeen, met meer oordeel en zin dan heden ten dage. Hetgeen men opbouwde waren prachtgebouwen, kunstwerken, gebeiteld en versierd. Wat als steun en muur verheven wierd, werd opgehelderd door beeldhouwwerk en vervenpracht.

Hoe moest Lanceloot, verstandig metselaar, veelbelovend kunstenaar, in zijne jongelingsjaren, met geestdrift de

(1) Het stadhuis te Leuven dagteekent uit 1448. De teekeningen ervan werden gemaakt door den Leuvenschen Meester-metser Mathias de Layens.

[p. 19]

beeldhouwers en schilders niet nagaan, en in eigen ziel dezelfde drift, dezelfde macht gevoelend, op zijn beurt aan 't werken en 't oefenen vallen!

Hij liet het truweel om borstel en penceel te hanteeren. Doch, verkoos hij het schildersambacht, nooit vergat hij de stelsels en werkwijze der bouwkunde. Dat zullen we bewezen vinden in zijn menigvuldige teekeningen, ja, tot in zijn schilderingen toe.

Wonder, eigenaardig man! machtig verstand! om in al de verschillende vakken, waarin we hem werkende vinden, tot zoo hooge volmaaktheid te geraken!

Hem roemen we als bouw- en beeldhouwkundige. Hem vieren we als schilder. Hem bewonderen we als waterbouwkundige!

_**_*

De Sint-Lucas-schildersgilde bestond reeds te Brugge van den beginne der 14^de eeuw.

Omstreeks 1525⁽¹⁾, onder bestuur en leiding der schilders Lanceloot Blondeel, Pieter Pourbus en Simoen Pieters, kwam er eene plaatselijke beeldhouwschool tot stand.

Dat meesters en leerlingen der nieuwe school echte kunstenaars waren, bewijzen ons genoeg hunne weinige overgebleven werken, en wel namelijk:

de Christus der Schoenmakerskapel in S^t Salvators⁽²⁾,
de sluitsteenen in de boekenzaal ten stadhuize (1402),
de zittens der hoofdkerk en de houten scheidswanden van eenige kapellen aldaar,
de sluitsteenen in den choor van S^t Jacobs (1516),
de schouw van 't Vrije (1530),
de oude poort der kapel van 't stadhuis (1544),

(1) Weale, Bruges et ses environs, bl. 19.

(2) Weale, ald., bl. 93. - De kapel der schoenmakers, ter eere van de HH. Crispijn en Crispiniaan, werd gebouwd in 1372, en vergroot in 1418-24 onder de leiding van Passchier de Steenwerpere. Ze is van het kruis der kerk gescheiden door een houten gebeeldhouwd hek uit de tweede helft der XV^e eeuw, hersteld in 1860 op de kosten van wijlen Sir John Sutton. Boven het altaar hangt een houten kruisbeeld uit de XIV^e eeuw en voortkomende uit de abdij van den Eeckhoutte; het hoofd is bijzonder schoon, de houding der voeten merkweerdig.

[p. 20]

en meer andere kleine stukken bewaard in het Oudheidsmuseum ter Halle, eenige voetstukken in de noordkapel der onderkerk van 't H. Bloed⁽¹⁾ en in den choor aldaar eenige panneelen (1530) in de Communiebank.

't Is buiten twijfel dat Lanceloot zelf hout sneed⁽²⁾.

Waar zijn die eigenhandige gewrochten gevaren? Wierden ze niet afgedrukt? en de afdruksels ervan, waar zijn ze te vinden⁽³⁾?

('t Vervolgt)

J.B. Dugardyn

(1) Weale, Bruges et ses environs, bl. 162. - Duclos, Bruges en un jour, bl. 57.

(2) Gilliodts, Bruges port de mer, bl. 182... ‘on ne le connaissait jusque là que par ses gravures sur bois.’
Vgl. Biographie des H.R. de la Flandre occidentale, bl. 72 vlgg.
Volgens Karel van Mander (op. cit.) is 't zeker, dat L. Bl. houtsnijder was, dat hij veel beelden maakte, o.a. acht tafereelen, dorpsfeesten verbeeldende en kunstig uitgevoerd... ‘zeer fraai van omtrek.’

(3) Op 't laatste ‘Congres archéologique et historique tenu à Bruges du 10 au 14 Août 1902, quatrième section: Primitif Flamands’, moest over dat belangrijk vraagstuk gesproken worden door M. Hymans. De tijd ontbrekende heeft de geleerde kunstkenner daaraan verzaakt, belovende daarover een werk uit te geven. Dit zal ongetwijfeld hoogst welkom zijn.