Biekorf. Jaargang 13

[p. 255]

Mingelmare

De Opsteller van ‘het boecxken van de vier Uytersten’

MEN meldt ons:

In uw geëerd tijdschrift, op blz. 14, 46, 77 van dit jaar, is er spraak van ‘het boecxken van de vier Uytersten, 4^de druk, Brugghe, Paulus Roose, Wollestraat 1716. Goedkeuring. Loven 12 September 1711, Brugge 11 December 1715.’

Op bldz. 14 van Biekorf wordt er gezegd dat de schrijver of dichter ervan onbekend is, en op bldz. 78 staat er dat het ‘boecxken’ eindigt met de jaarschriften:

Den sUCht WensCh Den DIghter (1716) Charitate semper spiritus ardens Is aLDUs VerVLaeMsCht (1716): ons Brandt-geest tallen tij' in liefde ontstoken zij.

De goedkeuring van 12 September 1711 diende waarschijnlijk voor de eerste uitgave. Hoevele uitgaven van dit werk er verschenen, wordt niet gezegd.

Maar is het wel waar dat de dichter ook geheel en gansch onbekend is? Ik en geloove het niet. Hij en is maar gedeeltelijk onbekend, meen ik, en indien de lezers van Biekorf een weinig willen medehelpen. dan zal 't ons gelukken, 't is te hopen, eenen vlaamschen schrijver te meer te halen uit den vergetelhoek.

Ondertusschen, hoort wat ik dienaangaande u kan mededeelen:

1^o Daar bestaat nog een ander boecxken van Spiritus ardens. De naam ervan staat te lezen in eene lijste van oude boeken. Hier hebt ge het opschrift: ‘Blyeindigh treurspel. De goddelycke voorsienigheid beproeft in Bertulpho en Ansberta, De Deugt der Minzaemheid: en ondersteunt het Voornemen van een vaste Getrouwigheid. Wordende alles toegevoeght aan de liefde van Chrisi Menscheyd.

Door Een wiens Naamschrift (of Patroon)
In eenen geest die staat ten Troon
Gansch Brandigh, voor den Hoogsten Troon.

Spiritus ardens.

haeC Geruite seqUentIa

De DIVa proVIDentIa.

besIet hIer 't gene zY geseYt

Van D'hooChste goDs VoorzIenIGheYD.

Tot Brugghe, by Andreas Wydts in de Breyel-straete 1720 (in 8^o, 74 bladz., Titelblad en schoone platen van Harrewyn).

Waar dat boeksken te vinden is, kan ik niet zeggen. Ik lees in Bibliographie Gantoise, door F. Vander Haeghen, T. 3, p. 282, n^o 3995, dat er in de Stadshandvesten te Gent iets bewaard wordt dat er de voorboodschap schijnt van te zijn. 't Luidt aldus: De Goddelycke voorsienighydt beproeft in Bertulphus en Ansberta.... Treurspel. Sal ten tonneel gevoert worden door de ieverige jonckhyt van de H. Dryvuldighyt schuylende onder de zegenrycke banniere van den aertsprince der Engelen Michael en voorsprake van de

[p. 256]

H. Maget ende Martelaresse Dorothea.... in 4^o 2 feuillets. Gand, Fr. Benoit Bernaert.’

Zijn er nog andere werken waar Spiritus ardens van voren of van achter op te lezen staat? Ik ken er geene; maar, zooals men aanstonds zal vernemen, is er voor 't minst nog één ander werk van denzelfden schrijver, zonder de woorden Spiritus ardens.

2^o Wie is nu die zoogenoemde schrijver en dichter?

In het ‘Leven van de H. Maegt ende Martelaresse Maria De Ellendige.... door J.-J. De Munck, Mechelen 1769’, bladz. VII is er spraak van een Leven dierzelfde Heilige in verzen geschreven rond 1702, en De Munck sprekende van den dichter voegt er bij: ‘door sekeren Religieus (soo men gelooft) van het order der capucinen, waarschijnelijk Seraphim (Spiritus ardens) van den Branden van Brugghe die stierf tot Brussel den 11 Meert 1728 out 70 jaren ende van de Religie 49.’

Uit deze woorden volgt a) dat het wat onzeker blijft wie de schrijver is van het leven in rijmen van Maria b) dat ‘Spiritus ardens’ gewis een capucien was met kloostername Seraphim. Van ‘Seraphim’: zijn bijnaam ‘Spiritus ardens’. Wij zouden er willen bij voegen dat de namen Seraphim en Spiritus ardens hem werden gegeven als gevolg van zijn geslachtsnaam Van den Brande, opdat alles brandend en heet zou geweest zijn. Maar... in de geschriften van de E.P. Capucienen waar Spiritus ardens in 't geheel niet onbekend is, staat er nochtans geen P. Seraphim noch een andere geboekt met den wereldschen naam Van den Brande. De Munck zal dat waarschijnelijk besloten hebben uit ‘Spiritus ardens’ en ‘Seraphim’ alsook uit de titels van zijne andere gedrukte werkskens waarin (zie de twee hierboven aangeduid) er spraak is van: ‘Brundigh, Brandgust, enz. En Piron (Algemeene Levenbeschrijving’ op het w. Van den Brande) alsook Wauters (Histoire des environs de Bruxelles, T. 3, p. 249), enz., hebben eenvoudig De Munck overgeschreven.

Volgens de geschriften en registers der P. Capucienen was de naam van P. Seraphim, alias Spiritus ardens, Petrus De Vos Van Hee. Inderdaad in ‘Necrologium antique provinciae Flandro Belgiae P. Capucinorum’ staat er: ‘P. Seraphim Brugensis in Saeculo De Vos Van Hee, praedicator, religiosus ardens Spiritu, obiit Bruxellis 1728, 11 Martii aetatis 70, religionis 49’. En in een ander hunner registers leest men: ‘Seraphinus Brugensis, Spiritus ardens, praedicator, restitus Lovanii aetate 22, 9^a Aprilis 1679. obiit Bruxellis, 11 Martii 1728, in Saeculo Petrus De Vos, filius Martini et Petronella Van Hee’.

In de ‘Acta Ecclesiae Mechliniensis anni 1717 p. 129 ‘zien wij dat op 16 December 1718 onze P. Seraphim woonachtig was in het Capucienenklooster te Mechelen.

Dat is alles wat ik er over weet. Anderen gelieven ons nu te zeggen wat zij over den Dichter en zijne werken weten, alsook waar zijne boeken te vinden zijn.

Z.Y.X.