Biekorf. Jaargang 13

Verzen

EERWEERDE Heer Caesar Gezelle, een onzer ieverigste medewerkers, leeraar van dichtschool in 's heiligen Amands gesticht te Kortrijk, en neef van den zoetgevoisden vlaamschen vinder Guido Gezelle zaliger gedachtenis, komt te bewijzen dat de dicht- en kunstgeest in zijn achtbaar verwantschap nog niet uitgestorven is. De heerlijke dichtgave van zijnen oom heeft hij in hert en geest weten

[p. 218]

op te vangen, te koesteren, en nu heeft hij, met Bloeimaand, de eerste, bloesems ervan tot eene geurige kroone samengevlochten, en ze aan zijne vrienden ter bewondering ten beste gegeven.

Papier, druk en schikking zijn goed verzorgd en doen eere aan den drukker, al wordt zijn naam zorgvuldig verzwegen.

Al is de hoofding van het werk, Verzen, wel nederig, al is het te betreuren dat de uitgave van het werk maar op 100 afdruksels getrokken wierd, en dan nog in den handel niet te verkrijgen en is, toch zal iedereen, die dichten en dichtkunst een weinig verstaat, bij de eerste lezing begrijpen dat hij, niet enkel met eenen begaafden rijmelaar, maar met eenen echten dichter, bij Gods genade, te doen heeft.

Dit werkjen is opgedregen,

‘Aan u die mijne vrienden zijt’

met deze nederige rijmreken:

Het is mijn arme wedergunst,

voor al die, mij genegen,

de goedheid van uw hert mij biedt,

van uw goedheid tegen

te zingen, - beters heb ik niet -

zoo goed ik kan, mijn lied.

Het beslaat 36 bladzijden, en bevat twintig dichtstukken waarvan er reeds een tiental in Biekorf verschenen, en de aandacht der kunstminnaars gaande gemaakt hebben. Behendige teekenaar, en kunstige schilder, teekent de dichter ons met vaste greep, en schildert hij met strenge maar welgepaste kleuren, liefst de edele vlaamsche natuur.

Kijkt rond in zijne toogzaal en bewondert zijne schilderingen.

Hier hangt een dikke ‘Smoor’, die door ‘Onhebbelijke sneeuw’ ons tot den ‘Winter’ leidt; daar stappen wij met ‘Goe morgen’ door 't ‘Schaduwrijke woud’ om de Zon hare ‘Zotternie’, haar ‘Lied’ en haar ‘Laaiende vuur’ te bewonderen; verder naderen wij vol ernst in de

[p. 219]

schaduwe van ‘Varende wolken’, en van overdekt geluchte, langs de ‘Zonnezuchtige Leye’, al den zwarten ‘Maaier’ bewonderen, door ‘Nachtrust’ en ‘Avondvrede’ met ‘Verlijden’ en ‘Betreuren’ tot de rust van het leven de ‘Dood’ en het ‘Herdenken.’

En boven de uitgangdeur hangt een schets naar het leven geschilderd, van een ‘Blikkenbedelaar’, aan wien wij met den dichter alle ‘Geluk’ toewenschen:

Is Caesar Gezelle een natuurschilder, hij is ook een man van een stuk onbekwaam om zijne gedachten en zijne innige overtuiging voor den vijand te verduiken. Vroom en vrank laat hij de christen kunstvaan wapperen in den wind, onbevreesd wat schichten of schampen andersdenkenden er mochten naar schieten; want het gaat er edel en fier in zijn tweede stuk:

Gij dichters van het kwaad, die wilt in teedre zielen,
waar nog de hoop in straalt, die blijde hoop vernielen,

die ons geloof, dees baken in de zwarte twijfelnacht,

met al 't vermogen eener helsche kunst versmacht,

laat af! Geen lijden, geen gewilde weemoedstranen!
geen anstig dwalen op gezochte doolaardsbanen

naar een geluk dat men met starren zin verstoot!

Na leven zonder troost, geen troostelooze dood!

Vaart onze lucht voorbij, gij, nachtsche lijdersschimmen,
uw zijn wij niet. Daalt neêr - daar wij den berg beklimmen -

in 't nachtelijke dal, waar immer tranen zijn,

gij zoekt het. Wij gaan op, omschitterd met den schijn

dier zon die eeuwenoud en immer nieuw gerezen,
heeft den geslachten steeds een' vasten weg gewezen,

het heiligend geloof dat in een dageraad

van zaligende liefde en hoop te stralen staat.

U laten wij, daar gij ze wilt, uw lijdend dolen,
uw wanhoop en uw haat: laat ons dus ongestolen

ons licht en levenslust, ons liefde en lijdt dat wij

in wat gij noemt ons ‘waan’, gelukkiger dan gij,

den moed nog hebben om aan plichten te gelooven
en te getuigen van een hemel in 't hierboven!

[p. 220]

Ja! zulk eene geloofsbelijdenis is weerdig van eenen priester en van eenen Gezelle! Sursum Corda! Leven en werken voor de kunst en de kunste voor God tot spijt van die 't benijdt!

Tale, maat en rijm zijn den dichter drie onderdanige kinderen die hij gedwee weet te plooien naar den eisch van kunst, gedacht en beeld; maar hij en vergete niet, dat al wie een kunstgewrocht mag lezen, meer helderheid vereischt als dezen die het gevoeld en geschapen heeft.

Sedert eenige jaren hebben wij in onze taal menige dichtwerken weten verschijnen, die edele en verhevene gedachten en gevoelens voorstelden, prachtige tafereelen en diepe bespiegelingen voor den geest deden schitteren, maar die, door eene uiteenloopende langdradigheid in de opvatting, of door jammerlijke zorgeloosheid in den opstel, als volslegen en afgewrocht kunstwerk niet kunnen aanveerd worden.

Onze jeugdige dichter en is van dit slag niet, want alles bij hem is streng en kieschkeurig uitgelezen. Hij weet de dichterlijke zijden van ieder zijner natuurschilderingen te grijpen, ze met nauwgezet kunstgevoel af te werken, en ze op een gouden snoer tot een schitterend pronkjuweel samen te rijgen.

Ik zoude hier stukken willen ontleden en voorbeelden geven, maar dat zoude ons te ver leiden, ten andere, zoo gij de gelegenheid vindt, leest en herleest deze Verzen en gij zult het ten overvloede ondervinden.

In het stuk waarmede het werk begint, heeft, mij dunkt, de dichter zijn eigen beeld en gevoelen afgemaaid. Hier volgt er het laatste deel van:

..... Vol kracht als 't leven zelf
woelt hem de wilde vloed
van 't hert op naar de mond;
ter lippen uitgedreven
stort hij in pereldans,
waarin de liefde of haat,

[p. 221]

 

de blijdschap of het wee

 

lijk zonnestralen beven!

 

Dat 's dichten, dat alleen,

 

dat is die gunste Gods,

 

en zoo ons die bezielt,

 

waarom niet losgelaten

 

den slaanden gorgel dan,

 

de vrije luchten in

 

hoog boven 't ijl gezwets

 

van die beneên daar praten.

 

Zingt niet de nachtegaal

 

in 't zwartste van het woud

 

met God daar gansch alleen

 

en 't stille van de nachten?

 

wat raakt al 't zeggen ons?

 

Ons leven is ons lied,

 

en zoo wij 't kroppen, zal 't

 

ons vroeg of laat versmachten.

Hij die zoo dichten kan, moge roem behalen op allerhande gebied maar hij gedenke steeds dat het dichten zijn beste vak moet blijven. Zijn leven zij zijn lied, en verre van het te verkroppen, hij late het galmen en wederhelmen zijne christene vlaamsche stambroeders ter eere. Hetgeen wij nu genieten mochten, weze enkel eene voorloopende golving van eenen machtigen stroom die volgen moet, en waarin wij al de heerlijke schoonheden van onze vlaamsche natuur, ons vlaamsche land en ons vlaamsche volk bewonderen mogen.

Uit Nieuwpoort, den 21ⁿ in Hooimaand 1902.

C. De Laere