Biekorf. Jaargang 13

[p. 81]

[Nummer 6]

Het Kuipersambacht te Brugge
(Vervolg van bladz. 366, XII.)

NADAT wij, uit voorgaande bijdragen, den vernuftigen opsteller van 't handschritt, eerweerden Heer J.B. Dienberghe, wat nader leerden kennen, zal het wellicht voor de geëerde lezers van Biekorf niet zonder belang wezen eene en andere wetensweerdigheid te vernemen, die wij, 't zij nopens het ambacht zelve, 't zij nopens de gebeurtenissen van verledene tijden, in die merkweerdige oorkonden aangeteekend vonden.

_**_*

‘Over eenige jaren, zoo lezen wij in de ‘Annales de la Société d' Emulation’⁽¹⁾, wierden de handvesten van 't kuipersambacht aan eenen Brugschen boekbinder verkocht en door hem vernietigd.

‘Eene oorkonde alleen, dagteekenende van 1127, wierd door eenen Gentschen handelaar in oudheden aangekocht.

(1) Tome XIII, 2^e série, n^os 2 et 3, p. 142 (année 1865).

[p. 82]

Dit stuk, volgens de boekbinder het verklaarde, was in 't vlaamsch opgesteld en handelde over een geschil, ontstaan ter oorzake van 't aanveerden van eenen leerknecht in de nering.’

De oorspronkelijke stukken, tot die handvesten behoorende, vinden wij, in 't handschrift van Eerw. Heer Dienberghe, gerangschikt en beschreven als volgt:

‘Inventaris der Archiven competerende kuypers-ambagt.

A) In het kleyn kiste met yser slot.

1)	Accoort van de kuypers van Brugge met die van Sluys.
2)	Octroy van de majesteyd in de fransche taele.
3)	Dito.
4)	Waranderen van houpels.
5)	Sententie van den Raed van Vlaenderen.
6)	Acte van de gruyte.
7)	Beset van Casen Pierens tot St Jacobs.
8)	Dito St Jan ante portam Latinam 1502.
9)	Huys op Dudzeele de kuypers van Brugge competerende 1525.
10)	Acte van de warandatie van houpels.
11)	Dito van de houpels.
12)	Acte dat de kuypers van Sluys moeten betaelen aen den ambagte van de kuypers van Brugge de helft van de vryheden.
13)	Octroy in het fransch.
14)	Accoort tusschen de kuypers van Sluys ende die van Brugge 1380.
15)	Requeste aen tresorie over de calengie der bierfustagie 1594.
16)	Acten van het gewys van de kuypers van Sluys.
17)	Besluyt van thresorie over het voeren van den asyn aen de biervoerders.
18)	Consent van den ambagte van de kuypers, van den huyse tot Dudzeele.

[p. 83]

19)	Sententie van proces tusschen keersgieters en kuypers.
20)	Het huys van Dudzeele 1521.
21)	Acte nopende de brouwers en kuypers.
22)	Accoort tusschen de kuypers en wynstekers.
23)	Gewonnen acte jegen de brouwers.
24)	Acte van de gruyte.

B) Kofferken in 't leer.

1)	Hallegebod jegens de seepsieders.
2)	Acte van olie te verkoopen.
3)	Acte over de kuypers van Sluys.
4)	Hallegebod jegens de kuypers.
5)	Attestatie brief van Middelburg in Zeeland 1502.
6)	Acte over het suerbier.
7)	Acte van de gruyte over het suerbier.
8)	Hallegebod jegens de seepsieders.
9)	Acte jegens de oliemart.
10)	Erfbrief van het ambagts huys.
11)	Acte van gewys van de kuypers van Sluys.
12)	Rente van de huysen agter den baers.
13)	Ontfang van de gruyte van Gend.
14)	Acte tusschen de kuypers van Brugge en Sluys.
15)	Acte jegens het kuypers huys.
16)	Hallegebod jegens de kuypers.
17)	Acte van den haring te verpakken’.

Eene aanteekening, daarop volgende, brengt ons ter kennis dat het onderzoek van bovengemelde stukken en hunne schriftelijke opname of inventaris ten jare 1800 gedaan wierd, in 't huis van kuiper Naert, toen ter tijde gouverneur van 't ambacht.

_**_*

Een der aanzienlijkste weldoeners van het brugsche kuipersambacht was het edel gezin de Gros. Immers ‘op den 24 December 1477, verkreeg de nering, van mynheer Jan de Gros en zyne gemalin Guye de Messey, het altaer, hun toebehoorende, staende in het einde der zuidbeuk

[p. 84]

van St Jacobskerk, mits de voorwaerde er jaerlijks eene solemneele mis te doen zingen; en, na hun overlyden, een jaergetyde.’

Nopens de zoo milde en edele stichters van Sint-Leenaarts kapelle, deelt J. Gailliard in zijn werk ‘Bruges et le Franc’⁽¹⁾ ons de volgende inlichtingen mede:

‘Jan de Gros, ridder, heere van Tardt, Marliens, Crissey en Nieuwlande, was zoon van Jan en Pieternelle van Royen. Geheimschrijver van Philips-den-Goede in 1442; eerste staatsschrijver van Karel-den-Stoute alsook van Maria van Burgondie; ridder van het gulden Vlies in 1473 en, in 1481, schatbewaarder van dezelfde orde, wierd hij nadien huismeester van keizer Maximiliaan. Hij stierf, den 13^en in December of Wintermaand 1484, te Dijon, waar hij ter aarde besteld wierd in Sint-Medardus' kerk, binnen de kapelle die zijnen naam voert.

‘Jan de Gros was in eerste huwelijk getreden met Guy de Messey, overleden te Bergen, op den 23 September of Herfstmaand 1482, en aldaar in Sint-Waudru's kerke begraven. Zij was de dochter van Willem, ridder, heere van Messey, Rains, Braigny, Cutray, en van Johanna Hugonet, zuster van den kanselier Hugonet, te Gent onthoofd.

‘Jan de Gros, die in tweede huwelijk was getreden met Maria de Chambellan, dochter van Hendrik, liet te Brugge, op den hoek der Ezelbrugge, het heerenhuis de Gros bouwen, alwaar aartshertog Maximiliaan, in 1488, wierd opgesloten⁽²⁾.

‘Jan de Gros en zijne gemalin Guye de Messey waren groote weldoeners van Sint-Jacobskerke en stichten er

(1) Tome III, p. 42.

(2) Eerst in Cranenburg gevangen gezet, wierd Maximiliaan naar 't huis de Gros overgebracht, waar hij, gedurende elf weken, opgesloten bleef. Zie ‘Bruges en trois jours, par Ad. Duclos, p. 170’.
‘Het huis de Gros is ten jare 1764 door Mynheer Dominicus Coppence, heere van Wintsvelde, burgmeester 's lands van den Vryen, van den gronde nieuw opgebouwd,’ (Jaerboecken der stadt Brugge, II^e deel, bl. 335, nota).

[p. 85]

de kapel, aan Sint-Leenaart toegewijd, ze naderhand aan de nering der kuipers afstaande.

‘Vóór den autaar, lag er een witten marmersteen, met Jans wapens bekleed, en waarop het navolgende te lezen stond:

A la Mémoire

de Noble homme Jean de Gros,

en son vivant

conseiller et trésorier de l'ordre de la Toison d'Or,

de Monseigneur Charles duc de Bourgogne

comte de Flandre,

qui trépassa le 13 Décembre 1484,

et de Damoiselle Guye de Messey,

fondateur et fondatrice de cette chapelle

laquelle ils ont cédé

à ceux du métier de cuveleries de cette ville de Bruges,

par lettres passées

devant les magistrats de cette ville de Bruges

l'an de grâce mcccclxxvii le xxiv jour de Décembre⁽¹⁾.’

De geuzen die, in 1580, te Brugge de overhand hadden, waren nauwelijks meester of zij gingen aan 't rooven, aan 't plunderen, aan 't beeldstormen. Al de autaren, al de prachtige grafsteden, al de zoo rijk geschilderde vensters, de doxaal werden, in St-Jacobskerke, door de moedwilligheid der onverbiddelijke ketters ‘geraseerd ende afgebroken’⁽²⁾.

Sint-Leenaarts kapelle en de grafzerk van Jan de Gros wierden ook niet gespaard, zoo het klaar schijnt te blijken uit aanteekeningen, in 't handschrift bevat.

(1) In de zelfde kapelle wierd begraven Ferry de Gros, zoon van Jan, overleden den 1 Maart (volgens J. Weale, den 1 Mei) 1544, alsook beide zijne echtgenooten: Philippina Wielant en Francisca d' Ailly. Een merkweerdig praalgraf, heden nog bewaard, wierd er, te hunner nagedachtenis, opgericht. Zie Gailliard. Bruges et le Franc, T. III, pp. 44, 45. - J. Weale, Bruges et ses environs (3^me édition 1875), p. 159-160. - F. Vande Putte, Notice sur le mausolée de la familie de Gros. (Bruges, 1842.)

(2) Zie: Lamentatie van Zegher van Male. - Alb. Dierick: Het Jubelboekske 1498-1898. Broederschap van O.L, Vrouw Presentatie in de Parochiale kerk van St-Jacob binnen Brugge.

[p. 86]

Onder andere, vinden wij er de volgende Memorie:

‘Jcy gist

Noble homme Jean de Gros en son vivant conseiller et trésorier, etc.

‘Den onderschreven heer versouckt aen deken ende eedt van den ambagte van de Cuypers binnen Brugge dit bovenstaende te mogen doen stellen op de serksteen van myn Heer Jan de Gros.

Brugge, den 1 April 1731.

Ondt. F. de Vooght-Wintsvelde.’

('t Vervolgt)

Edm. De Vos