Biekorf. Jaargang 12

Mingelmaren

't Is jammer!

IN 't Brugsche blad ‘La Patrie’ van 17^sten in Herfstmaand ll., was er sprake van de zoogenaamde Kitteldreve gelegen bij Brugge-stad en thans op Brugschen grond. Volgens Gilliodts, zegt het blad, was ‘Ketelwicporte’ vroeger de bijnaam van de ‘Vlamincporte’ te Brugge.

't Woord zou afstammen van een oud ‘kettel’ of ‘kattel’ dat vee beteekent, en van ‘Wic’. En de bijnaam zou ontstaan zijn om den wille dat het veeltijds langs daar was dat 't vee uit de vette noordsche bilken steêwaarts kwam. 't Vervolg van den ‘Vlamincweg’ buiten de ‘Vlamincporte’ liep vroeger tot op Siut-Pieters en was de ‘Keteldreve’. In de laatste tijden lag die dreve op Coolkerkegrond.

Nu is ze ingelijfd bij Brugge en, zoo sluit la Patrie, Stads bestier ‘a changé ce nom par trop trivial en Bloemstraat, rue des Fleurs.’

Nu zijn we der wel meê! Laat ons aannemen dat Kettelwic taal- en geschiedkundig goed uitgeleid wierd. Daar zouden we dus een overoud woord voorhanden hebben, eigentlijk ‘zoo oud als de strate’.

[p. 287]

Een woord dat voor taalkunde even onschatbaar is als voor geschiedkunde. En liever als zulk een schoon oud erfdeel blij en bezorgd te bewaren, doet men nu al dat in eens macht is om het weg te krijgen. 't Is ‘trivial’! Heere toch! Dan moeten we bijna geheel Brugge veranderen.

En insteê daarvan stelt men ‘Bloemstraat’! 'k Vrage 't eens, is er iets meer ‘trivial’? Willen die heeren wegendoopers nog namen van dat slag, dan zijn er bij duizenden.

Dat ze maar de volgende uitvagen: 't Blindezelstraatje, de Gapaardstrate, de Ezelstrate, 't Kemelstraatje, 't Balsemboomstraatje, de Oliebane, 't Gottje enz, enz...

Ze kunnen zetten: Boomstraat, Waterstraat, Regenstraat, Vuurstraat, Stoomstraat en nog andere stomme straten! Evenzooveel namen die. niets en leeren en niets en herinneren. Toen zal 't oude Brugge een keer schoone zijn.

Tot heden toe 'n was er gewis maar één Keteldreve; overal waar men dien naam hoorde uitbrengen herkende men aanstonds de Brugsche dreve! Maar spreekt me nu van ‘de Bloemstraat’! 't Kunnen er vijftig en honderd zijn in West-Vlaanderen aleene!

Heele dagen wordt er door diezelfde heeren geklaagd en terecht dat de menschen onthecht en ontworteld geraken uit hunnen thuis, omdat ze te lichtveerdig 't ouderlijke en 't erfelijke eruit bannen en door nieuwerwetsche prullen vervangen. Zoo komt het dat goede overleveringe afgebroken wordt, en medeenen een stevige waarborg van maatschappelijke vrede en welstand. En wat is eene stad, een vlekke anders dan een groote thuis? Ieder hoek of kant, weg of wegel, ieder pad, ieder gracht heeft zijnen naam op den buiten; en zoo sommig volk hem niet en kent, dat ze hem leeren kennen! Dan en is dit toch geen reden om 't volk van 't geweste op eigen erve vreemde te maken. 't Gaat al zeere genoeg. God gave dat het min zeere ging!

't Is jammer dus voor tale, geschiedenisse en eigen aard.

En daar we nu doende zijn over 't geven van namen aan de wegen, nog iets.... iets anders.

Als men een ouden weg in stad inneemt, dat men dus den naam gerust late; maar als 't gebeurt dat een nieuwe weg gebaand wordt, waarom en zoeken de heeren, die hem doopen, niet taalkundig te werken? Zelden maken ze namen die zoo wel gelukt zijn als Zeebrugge. Meestendeel komen ze uit met ondietschheden lijk Brugge-Noord instee van Noord-Brugge (Vgl. De Gaz. v. Brugge op 4^den in Koornmd. 1900, en Biek, XI, 304); oftewel smeden ze daar iets aaneen dat onuitspreekbaar is. Zulke laatste handelinge in 't bijzonder is niet verstaanbaar. De wegnaam is gemaakt ten gebruike en ten gemak ke van 't volk. En die heeren zien uit hun oogeputten dat 't volk deze mankgeboren namen nog meer zal verminken, en heel iets anders zeggen als wat die heeren geern zouden hooren. Een voorbeeld: Is het altijd goed menschennamen aan wegen te geven? Heel dikwijls zijn die namen geen namen. 't Moest nu onlangs instee van Koeisteertstraat, die een geschiedkundige naam is (Vgl. Verschelde, Rues.. bl. 125), een ander naam komen. 't Was Pourbusstraat te wege. En spreekt me die ...usstr... uit! Nu, elk ging daarmee den grooten

[p. 288]

Pourbus indachtig zijn. Maar ja-ze, wat zeggen de menschen? Boerebeuzestrate! En daarmeê is Pourbus eens wel gekend, niet waar? Alzoo spreken ze ook van de Simmerolstrate (Sher Jan Miraelstrate) en de Spaarstrate (Niklaai Desparsstrate) en de Dagmoederstrate (Damhouderstrate) en de Serregerrewerrewijnstrate (Sher Gheerwijnstrate) en wat weet ik al!

Alzoo ook zullen er veel nieuwe namen varen! B.v. de Stübbenstraat zal wel de Stuifstrate worden. Laat het daar maar eens stuiven.

't Zou daar toch moeten op geschaft worden. Of toch men en doet het nog niet genoeg! 't Is jammer!

Zouden we wel vooruitgaan?

ONLANGS in Onze Tijd van 24^sten en 31^sten in Koornmaand en van 7^den in Herfstmaand stond er een belangwekkend woordvervolg over 't Dietsche taalleven. 't Was te doen geweest in Le Temps van Parijs, in Le Figaro, en in de Frankfurter Zeitung tusschen meer en min verstandige lieden. Daaruit bleek dat in Noord-Dietschland het Engelsch stijf gekend geraakt en nog meer het Duitsch. Van dit laatste gaat het zooverre dat Hgl. Kuyper, thans eerste landschepen aldaar, begint met vreeze te liggen ‘omdat de Duitsche taal te veel gelijkenis heeft met het Nederlandsch, en men dus meer gevaar loopt dat zij zich gemakkelijk in de eigen taal indringt...’ Lange is 't dat er uit West-Vlaanderen over dit gevaar gewaarschuwd werd. Eindelijk is de waarschuwinge goed gevonden. Ei mij! Beter late als nooit.

En geheel dit woordenspel wierd in gang gestoken door de klacht van iemand uit Nederland, ievers een overgewaaide Waal. Ge zoudt hem moeten hooren klagen, putten in de eerde: eerst op het indringen van bovengemelde talen in Nederland; wat gebeurt, moet ge weten, ten nadeele van ‘l'Alliance Française’; daarbij zegt hij:

‘Eindelijk schijnt de Vlaamschgezindheid (manie flamingante) die in het Westen van België woedt, eene smetziekte. In Nederland werd een bond gesticht ter bescherming der nationale taal. Bij sommige zijner leden is het een blijk van wellevendheid (de bon ton) eene soort van misprijzen te toonen voor de vreemde talen en al de woorden van vreemden oorsprong uit de taal te verbannen. Een blik in het woordenboek zal u overtuigen dat die woorden talrijk zijn. Deze heethoofden (fanatiques) droomen eene nationale letterkunde die de schouders doet ophalen aan alle verstandige menschen.’

Die vertalinge uit het Fransch komt van Onze Tijd, die den steller dier woorden ook dapper op zijn duimen geeft.

Ondertusschen weten we daaruit dat men, langs dien kant ook. in Noord-Dietschland, aan West-Vlaanderen begint gelijk te geven. Dat wekt den moed. ‘Gezwegen,’ heeft Gezelle altijd gezeid, ‘en gewrocht!’