Biekorf. Jaargang 12

[p. 257]

[Nummer 17]

Hoogeerweerde Heer Goethals

DEN vierden in Hooimaand 1901 is te Calcutta godvruchtig in den Heer ontslapen Zijne Hoogweerdigheid Goethals, Aartsbisschop van die stad. De Hoogeerweerde overledene was lid van 't Gezelschap van Jesus en behoorde tot een der aanzienlijkste en invloedrijkste maagschappen van Kortrijk, alwaar hij geboren wierd.

Ter gelegenheid van den plechtigen rouwdienst, die namens de bloedverwanten te Kortrijk gedaan wierd, heeft Zeer Eerweerde Heer Deken De Gryse een merkweerdige lijkrede over den diepbetreurden kerkvoogd uitgesproken.

De roem, die deze doorluchtige zoon van Vlaanderen in de christene kerk van West-Bengalen behaalde, komt nog eens te meer den goeden naam van ons Vlaamsche volk, in den vreemde bevestigen.

We zijn gelukkig de volgende bijzonderheden aan onze geëerde lezers mede te deelen. Ze zijn getrokken uit een handmare die we ontvingen van eenen onzer Westvlaamsche zendelingen in West-Bengalen.

[p. 258]

Rantsji, Manresa House 7-7-1.

Eerweerde en beste vriend,

‘God lof, 't gaat voort wel met mij. Maar wij hebben Donderdag laatst onzen Aartsbisschop verloren. Wij waren het al verwachtende, ja, maar 't is zekerlijk voor ons een groot verlies. Gij weet tot welk huis hij toebehoorde en name en geld tellen overal, maar bijzonderlijk in Indenland. Wij moeten eenen bisschop hebben die kan zijnen rang doen gelden bij hoogere overheden en 'k en geloove niet dat ooit iemand dat beter doen zal dan Hoogeerweerde Heer Goethals. Hij was bekend en gezien bij iedereen. Toen de onderkoning, die nu op zijn zomerverblijf is verre van Calcutta, de mare ontving, hoort wat hij bij draadmare antwoordde: ‘The viceroy has heard with deep regret of the death of Archbishop Goethals who was a most distinguished prelate, an ornement to his church and a true and devoted friend of India’. De Lieutenant Governor of Bengal (gouwgrave of zoo iets) draadmaarde uit Darjeeling: ‘The L^t G^r learns with the deepest regret the mournful news of the death of his friend Archb. Goethals.’

Toen Hoogeerweerde Heer Goethals hier toekwam, waren de katholieken onbekend en zelfs misprezen bij dezen die ze kenden. Het volk, groot en kleene, en had geen ander geheugen van katholieken 't en zij van de oude Portugeezen, die hier eenen zeer slechten name gelaten hadden. En dat eeuwenoud erfdeel van minachting en misprijzen was ons ten deele gevallen. Al de katholieken, die te Calcutta waren, bestonden uit de overblijfselen van een vervallen geslacht half Portugeesch half Indisch, zonder eene der gaven maar met al de gebreken van beide geslachten, meest in armoede vervallen door hunne eigene losbandigheid, gevlucht en veracht door iedereen. Hoogeerweerde Heer Goethals zag seffens wat er te doen stond: op die puinen eene nieuwe christenheid te bouwen, uitblinkende door geleerdheid, eerlijkheid, deftigheid, die kon haren man staan nevens alle andere Europeesche christenheden. Hij heeft scholen gesticht voor beider-

[p. 259]

hande kunne, verbonden met de hoogschole van Calcutta, voorzien van sterrewacht, toogzalen, met uitgelezene leeraars die met woord en penne konnen ten strijde trekken; en hij is er zoo wel in geslaagd, dat wij nu voor het minst op denzelfden voet staan wat geleerdheid en deftigheid betreft, als 't zij welke protestantsche geloofsgemeente, gelijk ge zien kunt uit de draadmaren hierboven. Hij vond tegenkanting zelfs onder zijn eigen manschap: velen meenden, dat het beter was verdoken en beschimpt te blijven; maar hij ging vooruit en 'k en geloove niet dat er één overblijft die niet vrij en zou bekennen dat hij den besten weg gekozen had. Ja wel, 't moet hem hoopen geld gekost hebben en hij heeft moeten vechten tegen zijne eigene eenvoudigheid en ootmoedigheid. Maar hij heeft het gevoelen op zijde gezet en doen wijken voor zijn groot gezond oordeel; en hij heeft wel gedaan. Hij was inderdaad eenvoudig en goed- en teerhertig; en al wat ik van hem wete en persoonlijk ondervonden hebbe strekt grootelijks te zijner eere. Zijn huis was open voor iedereen van ons en wij waren er altijd ontvangen gelijk kinderen van den huize. Ik bezonderlijk zal hem eeuwigen dank wijten voor het laatste dat hij voor mij gedaan heeft. Der was hier een grond, vlak vóór de plekke waar de nieuwe kerke moet komen, en ik schreef hem, dat ik den grond volstrekt noodig had, tezelfdertijde al mijne redenen gevende. 't Zou vele kosten, ik wist het, en hij had vroeger geweigerd dien grond te koopen. Maar nu waren de omstandigheden veranderd, en ik vreesde dat hij dit misschien niet en zou verstaan. Maar hij verstond het zoo wel, dat hij mij seffens liet inlichtingen nemen en met de meeste goedheid toestemde om den koopprijs te betalen die niet min dan 13000 fr. en bedroeg. De koopbrief was mij overhandigd effen twee dagen vóór zijne dood. Ware hij ééne maand vroeger gestorven, ik en geloove niet dat ik ooit hadde kunnen dien grond koopen en nochthans heb ik hem doodnoodig om huis, schole en alles te bouwen. En der en was maar deze laatste gelegenheid meer.

[p. 260]

Dit land eenmaal verkocht, zoo en hadden we niets meer kunnen krijgen hier in de nabijheid van de toekomende kerke, die op de Zuster's grond moet gebouwd worden.

Wij mochten ten allen tijde onzen toevlucht tot hem nemen en het was geheel zelden dat hij ons niet ter hulpe kwam. Maar daar hij al de noodwendigheden van zijn geheel bisdom te verhelpen had, en was het gewoonlijk maar in grooten nood of voor groote zaken dat wij naar hem gingen, en eens dat hij overtuigd was van de noodwendigheid of toch van het groot nut der zake, dan waren wij zeker dat hij zou tusschenkomen en mildelijk. Hij was een bestierder met onbekrompen denkwijze en geheel verreziende; en het schijnt dat 's Lands overheden het ook wisten, want in al de dagbladen geven zij hem dienaangaande den grootsten lof. Hij was man van zijnen tijd en van zijnen stand. Zijne kennisse was grondig en veelvuldig. Hij kon over alles medespreken: volkskunde, bloemkunde, bouwkunde, oudheidkunde, al de wetenschappen die eenen man verheffen en veredelen in de samenlevinge kende hij alsof hij van elk zijn bijzonder studie gemaakt hadde. Zijne boekzale, waar hij alles vergaderd hadde dat Indenland aangaat, is misschien wel de merkweerdigste van geheel Indenland, Vele geleerden gingen er gaan opzoekingen doen en kregen van hem menigvuldige inlichtingen die zij elders niet krijgen en konden. Hij was van iedereen aanzien als een ware geleerde met eene ongewone belezenheid. Noch 't en verwonderde niemand dat hij over eenige jaren ondervoorzitter benoemd wierd van de grootste Indenlandsche maatschap ‘the Asiatic Society’ die haar bezighoudt met Indenlandsche wetenschap in alle vakken. Is het wonder dat zulke man zijn zelven en zijne christenheid deed eerbiedigen en hoogschatten? Nogmaals, het goed dat hij gedaan heeft is gedaan en zal blijven bestaan tot lof en eere van den grooten Vlaamschen bisschop, maar wij zullen lange nog, vreeze ik, het verlies betreuren.

Blijve uw zeer toegenegen,

E. Van Robays, S.J.