Biekorf. Jaargang 12

Vlaanderen's Oorgeschiedenis

DE Soc. arch. Brux. heeft haren Annuaire XII (1901) uitgezonden. (Vgl. Biek. XI, 80, waar ‘annales’ misdrukt staat voor ‘annuaire’.) We vernemen er, wat binnen 't verloopen jaar in West-Vlaanderen's grond gezocht en gevonden wierd.

- Alzoo een vijfhonderd meters benoordwesten Wulverghem-kerke, langs de Stuiverbeke, een zijwater der Douve, ligt een heuvelke. De menschen weten te zeggen dat er daaronder een slot is, dat nooit iemand zag. Uit dit zeiselwoord en naar 't uitzicht van dat bergsken, oordeelde men een ‘leenmansche mote’ voorhanden te hebben. Als 't zijn mag, zal men daar eens de spa in steken (op bl. 24).

- Te Pitthem op een hoogte, moest er naar 't zien een woninge gestaan hebben uit den tijd van den geglimden steen; (dat is 't laatste deel van 't steentijdvak). Inderdaad, bij nader onderzoek is men gekomen op een groot getal geslepen kiezels: het waren messen, schrepers, verbruikte steenschelfers en afval (vgl. op bl. 28).

[p. 159]

- Te Steene, op uw rechterhand als ge gaat van 't nieuw spoorhof naar 't dorp, ziet ge een hoogte; de lieden noemen ze de ‘Stelle’. Die naam in 't Noorden verraadt een toevluchtsheuvel (vgl. aldaar op bl. 28).

- Onlangs werden te Nieuwpoort grafsteen ontdekt. Erg oud 'n zijn ze niet. (Vgl. aldaar op bl. 29).

- Naar Coolscamp is men ook gaan de mote onderzoeken, bij de hofstede ‘'t Kasteelhof’: die mote telt 6 meter hoogte en beslaat een oppervlakte van 142 meter omtrek. Men wrocht om van langs hoven daarin, doch 'n vond niets. Men lei dan den voet open en haalde deugdelijke grondvesten bloot, gemetst uit blok- en baksteen. Daar zal waarschijnlijk 't slot op gestaan hebben der heeren van Lichtervelde (vgl. aldaar op bl. 31-32).

- Te Caneghem tegen den ‘ouden Wal’ lag een gemetste put, zoo wist men te zeggen. Hij wierd gezocht, gevonden, uitgeijdeld,... doch bood niets te rapen (vgl. aldaar op bl. 32).

- Eindelijk te Denterghem (vgl. Biek. XI, 80) heeft men een twintigtal dagen lang voortgedolven achter de reeds ontdekte moerlandwoonste. Zulke huizen, naar men weet, stonden geschoord op staken in de zompen. Over een brugge toog men daaruit op vasten grond. Welnu men heeft voortgegraven eerst daar waar men reeds de schooren tegengekomen was; en dan, daar waar de brugge op vasten grond steunde, waar men alreê een eiken voetstuk van die brugge gevonden had. Twee en drie meter diepe is men moeten gaan. Maar ook was 't de moeite weerd; de scherven lagen er dikke. Meest, te oordeelen naar hun uiterlijk, uit den steen-, den brons-, en den ijzertijd: een vijftigtal stukken keisteen: schrepers, schichtpriemen, messen, enz.. Van beenderenswege: ossenribben die tot slijp- en glimtuigen gediend hadden, een brokke schaatse van horsenbeenpijpe, drijf- en steeknaalden, en een hakke van herthoorn.

Alsdan uit den bronstijd gewis: draden, schroefsgewijze gewrongen, een verhalvemaande slinger met toegeslagen kop, en een armring die openstond, die vol was en met reken stipkes opgetooid.

En wie heeft er dit alles beloopen? - Moet men het vragen? God gave dat E.H. Jul. Claerhout nog lange alzoo zoeken mocht... en vinden!

‘HEEFT Stevin (d.i. Simon Stevin, geboren te Brugge in 1548) door zijn ontdekkingen op wis- en natuurkundig gebied zich eene Europeesche vermaardheid verworven, op één terrein verdient hij evenwel speciaal door Noord- en Zuid-Nederland te worden gehuldigd en wel op het gebied van de taal.

‘Is Jan Frans Willems gehuldigd als de vader der Nederlandsche taalbeweging, Stevin is voorzeker als haar voorlooper en baanbreker te beschouwen.

‘Hij schreef niet in de taal der geleerden, maar in de zuivere volkstaal.

[p. 160]

‘Zijn groote gedachte was, evenals die van zijn jeugdigen vriend Hugo De Groot - op wiens denkbeelden hij in vele opzichten een beslissenden invloed heeft uitgeoefend - de verspreiding der wetenschap onder het volk.

‘De Nederlandsche taal was door hem met veel voorliefde en zorg bestudeerd. Hij zuiverde haar zonder hierbij in overdrijving te vervallen, zooveel mogelijk van verbasteringen, welke de vreemde overheersching en onverschilligheid van ons volk er in hadden toegelaten.

‘Onvermoeid toog hij te velde tegen den wansmaak, waarmede zijn tijdgenooten de rijke volkstaal door het overmatig gebruik van vreemde woorden bedierven. Wanneer wij zijne oudewetsche spelling door onze hedendaagsche vervangen, dan komt er, zooals Busken Huet te recht zegt, eene taal aan het licht, wier zuiverheid in Nederland zelden geëvenaard, nooit overtroffen is. Stevin's ‘Duytsch’ gelijk hij zijn Nederlandsch noemt, is het Nederlandsch bij uitnemendheid.

‘En dat hij ook hierin bij zijn tijdgenooten als autoriteit gold blijkt o.a. uit een brief van Bredero aan de Amsterdamsche Rederijkerskamer ‘de Egelantier’ onder de zinspreuk ‘In liefde bloeyende’ waar hij, sprekende over de mannen, die getracht hebben de taal van vreemde invloeden te zuiveren, zegt: ‘doch so daer yets sou moogen aen ontbreken, sal den gheleerden en constigen Simon Stevyn om het ghemeene beste gaerne volmaecken’.

‘De bekende zeventiende-eeuwsche dichter Johannes Vollenhove noemt hem in één adem met Spieghel en Hugo de Groot, waar hij zegt:

d'Onduitschheid en de taelsmet van het Land
Week eenigszins voor 't licht van uw verstand,
O Spiegels, o Stevynen, o De Grooten!

‘Hem komt dus onder de opbouwers en hervormers der Nederlandsche taal een eervolle plaats toe.

‘Geen taal was volgens hem voor het geven van onderwijs in de mathematische wetenschappen beter geschikt dan het Nederlandsch.

‘Toen dan ook Prins Maurits den 9ⁿ Januari 1600 de in overleg met Stevin ontworpen instructie teekende voor den leerstoel in de Wiskunde, Statica en Bouwkunde aan de Hoogeschool te Leiden, was het op aandringen van Stevin dat daar de landstaal zou worden onderwezen.

‘Dat zijn initiatief in deze door zijne tijdgenooten werd gewaardeerd, vertelt ons o.a. Hugo De Groot in zijn “vergelijking der Gemeenebesten’ waar hij, over Stevin sprekende zegt: ‘De eerste die met de grootste en algemeenste toejuiching ondernomen heeft onze taal op te luisteren en in dezelve de Mathematische Wetenschappen in het licht te geven was Stevyn, met wien ik in de nauwste vriendschap en betrekking staa, de uitvinder der gewichtigste dingen, tot wiens lof ik hier niet meer kan toevoegen, dan dat hem de doorluchtigste Prins Maurits in zijne studien raadpleegt.’

Dit zei, onder andere wetensweerdigheden over Simon Stevin, de Heer Th. Morren, uit 's Gravenhage, op den Dietschen Taalzitdag te Gent in 1900. Z. Handelingen.... bl. 409.