Biekorf. Jaargang 12

[p. 135]

Reren

DIT woord bezigt A. Mervillie in zijn schoone vertaling van Longfellow's Evangeline:

Ziet!... met droevig gedruisch

lijk 't smeeken van beêliên,

antwoordde plechtig de zee

en mingelde heur reren met 't graflied.

Hij voegt er bij in aanteekening, dat het w. reren nog bij de Vlamingen in de volkstaal zit, maar dat hij het nergens in Dietsche boeken tegenkwam (Biekorf, X, 269).

Uit die zelfde vertaling nu, zooals ze overzien en verbeterd vóór weinige weken in boek verschenen is, leeren we op bl. 189, dat bedoelde woord te Ruddervoorde o.a. gebruikt wordt bij 't volk om het stenend geloei van de koe aan te duiden, en dat Kiliaan het w. reren opgeteekend heeft met den zin van lat. boare, mugire.

Ongetwijfeld zal de wakkere vertaler van Evangeline met genoegen vernemen, dat bovengemelde woord nog elders in ons Dietsche boekwezen voorhanden is.

Meyer's Woordenschat (Amsterdam 1620) geeft onder de verouderde en ongewone woorden: ‘Reeren = loeyen, schreeuwen als de herten’.

In het Dietsch-Engelsch wrdb. van Hexham (Rotterdam 1648) staat er: ‘Reeren, to bray like a hart’.

Doch het woord is veel ouder en van ruimer beteekenis. Bij Jakob Van Maerlant, in Der Kerken Claghe, r. 177, heet het:

Wie heeft den dorper daer gemeert (= vastgebonden) Int dal daer die duvel reert?

Door Eelco Verwys, die dat stuk uit Van Maerlant in zijn Bloemlezing (Zutfen 1873) overdrukt, wordt het w. reren toegelicht als volgt: ‘Reeren = brullen. Kil. boare, mugire. Eng. to roar. Hoogd. rören. Z. De Jager, N. Versch. 127.’

[p. 136]

De Jager's N(ieuwe) Versch(eidenheden) heb ik niet bij de hand. Maar in zijn Woordenboek der frequentatieven (Gouda 1875) vermeldt De Jager op reuzelen ons woord ‘reren of reeren, bij Kil. bulken, ook schreeuwen als een hert, oudfr. raire, eng. to roar, angels raran, hamburgsch raren, waarvan 't eng. roarer, een luidruchtig mensch’. En verder, in de Bijvoegselen aldaar, zegt hij:

‘Het ww. reren of reeren, op Reuzelen vermeld en bij Halliwell to rare luidende, komt mede voor in den Teuthonista, zoowel voor het bulken der koe en het blaten van het schaap, als in het algemeen voor krijten, krijschen, roepen. Men leest het bij Maerlant, in Willem's Mengelingen, 55:

Wie heeft den dorper daer gemeert
Int dal daer die duvel reert?

‘Serrure, Vaderl. Mus. I, 70:

Die honden spronghen den esel om
ende waenden dat ware een wilt.
God, here! hoe lude hi doe reren beghan.

‘Vandaar bereren in den Roman der Lorreinen (door Dr. Matthes), 45:

Hi en si in die borg gegaen,
Die her Wibrecht hadde laten staen
Open na sijn wederkeren,
Dat menich ridder sal bereren.

‘d.i. bekrijten, beschreien’.

Verdam's Middeldietsch woordenboek is nog aan het w. reren niet toegekomen; doch aan bereren wel. Bereren - zegt Verdam - is gemaakt van reren, d.i. weenen, en beteekent: betreuren, beschreien, verdriet over iets hebben. En hij geeft daarvan de volgende oorkondschap: Meneghe vrouwe salt bereren in heydenesse uwen criich, Limb. IX, 362. - Hijs saechte gecastijt, geleert, die scuwet dat een ander bereert, Rincl. 631. - Dat menech ridder sal bereren, want wat hi vant clene ende groet in die borch, dat sloechi doet, Lorr. fr. III, 12.

J. Craeynest