Biekorf. Jaargang 12

Mingelmaren

OVER eenigen tijd vermeldden de nieuwsbladen de volgende aardige gebeurtenisse: ‘'t Was te Marsiliën in Frankrijk. Een welgekleed heer kwam de Hoofdkerke binnen en ontstak twee overgroote keersen vóór het beeld van O.L. Vrouwe. In 't weggaan geeft hij 10 fr. aan bedelaars die aan de kerkdeure stonden, met last goed op de keersen te letten en ze opnieuw te ontsteken als ze uitgingen. De bedelaars namen 't aan. Maar weldra kwamen ze naar 't sacristie aan de priesters melden dat ze gedurig eene geheimzinnige stemme hoorden die hun zei de keersen uit te doen. De priesters gingen, maar en hoorden niets. Niettemin was er een die eene keerse nam en ze ten halven doorbrak. Toen zag men dat ze langs binnen vol zat met zwart kruit. Eene schrikkelijke ontploffing kon alzoo vermeden worden.’

Dit trof me, daar ik rechts eenige dagen te voren gelezen had dat er in den tijd iets dergelijks zou gebeurd zijn te Brugge. In het boeksken ‘Oorsprong en vermaerdheid der kapelle van O.L.V. van Blindekens’⁽¹⁾ handelt de VII^e Afdeeling over ‘de plegtige vervoering van haer heylig Bééld, uyt de parochiaele kerke van St. Salvators, tot haer over oud verblyf in de zelve kapelle den 14 Augusti 1805.’

Te dezer gelegenheid was de kapelle versierd met allerhande dichten, onder andere dit hier:

‘Het was dit wonder Béeld die d'oude Bruggelingen Door haer' menschlievendheid en moederlijke hand, Wist zoo gulhertiglijk den klauw des doods 't ontvringen, Als 't huis der Poorterye gedreigd wierd door den brand.’

Als uitleg op deze rymreken, volgt er: ‘Wanneer de Gentenaers met de Bruggelingen in eene hévige vyandschap waren, en dat volgens gewoonte de groote keérsse, wégende 36 ponden, gebragt was van het

(1) Gedrukt te Brugge by de Weduwe De Moor en zoon, ter oorzaek van den vyf-honderd-jarigen Jubilé den 15 Augusty 1815.

[p. 128]

blindelieden Gasthuis naer het Mariënbéeld in de kerke genaemd: 't Godshuys ter Poorterye; werd op zékeren avond, naer den koster de kerk had gesloten, gehoort eene stem, roepende: Koster, doet de keêrs uyt; koster doet de keêrs uyt. Den koster wéderkeerende, zag rond de kerk, maar vond geenen mensch: hy stelde zynen weg voort; maer hoorde hetzelfde geroep, en deed de keêrs uyt. Den dag daer naer heeft hy aan die het aanging, dit geval verklaard, die de keêrsse hebben geopend, en bevonden dat de zelve vervold was met alderhande soorten van brandstoffen; en naederhand hééft men verstaen, dat de Gentenaers, ten tyde van dezen brand, de stad zouden ingenomen hebben.

Dit is eene oude Traditie of Overleveringe van het voornoemde Godshuys, de Poorterye.’

Wat mag er daarvan waar zijn?

Nog 't besteken van Boomen

IS 't waar dat bijgeloovige lieden aan spellen en spijkers bijzondere weerkracht toeëigenden en deze voorwerpen bezigden om lijf en erve van kwâ geesten en kwâ ziekten te bevrijden, van toen voort is 't geheel wel mogelijk dat het zeggen van ‘Hertenagel... mijn hertenagelke’ daaraf zijn ontstaan en bestaan heeft. Ik gisse dat de menschen als verweer- en gelukmiddel ievers eenen nagel bij hen, op hun herte, droegen (zooals 't nu nog geschiedt met gebedekens, wijpenningen, mollepootjes...); on dat ze voor dien nagel veel zorgen en achtinge en genegenheid hadden en hem voor niets ter wereld en hadden willen kwijt zijn. Van daar: als er entwaar iemand was, van wien zij straf vele hielden, dan zullen ze gezeid hebben van hem bij beeldsprake: ‘die mensch is mij zoo lief, als 't liefste dat ik hebbe; zoo lief als... mijn hertenagel; hij is mijn hertenagel.’

't Is ook wel te peizen, dat, gelijk de nagel vele in zwang was bij 't volk, bij ook dikwijls moest te berde komen in het spreken. 'n Zou altemeê dit andere zeggen van ‘nagel mijner doodkiste’ ook niet een overblijfsel zijn van die oude geplogentheid? - ‘Dit deugdzaam kind is de hertenagel van zijne moeder; zijn oudste broeder integendeel doet heur veel verdriet aan en is de schuld van heure dood: hij is ook een nagel, maar die nagel, dien men bezigt bij die pijnelijke omstandigheid van de dood; hij is de nagel van heur doodkiste’. Immers het staat vaste dat men in graven en doodkisten allerhande gerief, onder ander nagels lei, die dienden tot offergifte aan de goden of ook tot verweer tegen kwaad en ongeval.