Biekorf. Jaargang 11

Mingelmare

Van De Dene tot Vondel

IN ‘Leuvensche Bijdragen’ (1900) IV, 5-63, is onder die hoofdinge een besprekinge verschenen, gemaakt door Hgl. L. Scharpé, en onderzoekende welke de verhoudinge is tusschen de Sprookgedichten van beide bovenstaande Vinders.

Diepe beleerd en belezen als hij was, gerocht Hgl. Scharpé achter de stevigste gronden om daarop te bouwen: naspeuring en bespreekschap daarover zijn hem ten nauwkeurigste en ten kunstmatigste meêgeslegen. Onbevooroordeeld in gedacht en eenvoudig in tale, 'n heeft hij de Geschiedenisse niet tot zijn stelsel overgedwongen, maar haar eerst ondervraagd en dan gesproken. En alzoo is 't dat hij het leven van verscheidene sprookvertellers, de gevarenissen van hunne werken, hunne beeld- en zeggenschap, hunne binnenleidinge en slotrede, hunne vóór- en nawoorden in rijm of omrijm, schikkinge en getal hunner sproken, zinsneden, gedachten en rijmreken bij malkander geleken heeft. Den tijd wel bestakende daarover hij handelende is, heeft hij trachten den geest te begrijpen en den eisch van 't volk, op 't ander einde der zestienste eeuwe, te weten, in zake van 't lezen van sproken; hij besloot dat de gadinge daartoe uitnemende groot was, zoowel in Dietschland als elders: het opstellen, en ja liever het uitvinden dier sproken was zeldzamer. Daardoor kwam het dat De Dene voorgaande vinders uitboekte, zonder eigenaardig voor te komen in meer anders als in levendigheid, en schilderachtigheid, en in 't aanwerven van zulk eenen uitstekenden beeldetser voor de beprintinge zooals Marcus Gheeraert was.

Hij ook wierd door anderen nagezeid en nagebeeld, tot dat Vondel zelf eenen van De Dene 's navolgers bijna slaafsch vertaalde... al is 't dat hij dien bekoorlijker uitgaf.

Een bijlage om t' eindigen, daarin de sproken aangehaald staan die gelijktijdig bij die verschillige Vinders voorkomen, staaft aanschouwelijkerwijze een deel van 't degelijk zeggen van Hgl. L. Scharpé.

Hier geven wij nu ten besluite de wederzijdsche betrekkinge en afstamminge die onder henlieden allen te waarnemen schijnt:

[p. 400]

Hgl. Scharpé was de man om de ingewikkelde wederafhankelijkheid dier werken te ontpluizen. Zijn gunstig bekende wetenschap en oordeel, zijn stelselmatige werkzwede stonden daarop borge; destemeer daar hij reeds verscheidene keeren bewees dat hij bij de Rederijkers, en bijzonderlijk bij De Dene, thuis is.

't Is jammer dat wij uit dit zijn laatste werk niet besluiten 'n kunnen of De Dene en of Vondel niet uit nog andere bronnen geput 'n hebben als uit de bovengemelde; mitsgaders, of zij beiden niet door nog andere vertalers of navolgers nagewrocht geweest 'n zijn, b.v. door vreemde.

Die bekendmakinge ware te wenschen voor 't in- en 't uitwendige deel der geschiedenisse van 't Dietsche Boekstafwezen.

't Zal voor een anderen keer zijn, is 't t' hopen.