Biekorf. Jaargang 11
(1900)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 177]
| |
[Nummer 10] | |
De Processiën ter vereering van het h. Bloed
| |
3. De stoeten van het jaar 1749.Deze stoeten die tweemaal moesten uitgaan, den 3n en 18n Mei, waren in vier deelen verdeeld. Eerst ging de gewone Processie uit. In den namiddag begon de stoet met Zegewagens, waarop de ‘Deughtrycke jonckheydt van Brugghe onder de bestie ringe der Societeyt Jesu,’ | |
[pagina 178]
| |
de geschiedenis van het H. Bloed verbeeldde; alsdan volgde de Rijbende of Cavalcade, ingericht door de ‘studenten van het Gymnasium der Societeyt Jesu’; en eindelijk zag men ‘alle de verthoo ningen, gegeven bij de respective Ambachten ende Neiringhen’ met ‘saemenspraecken tusschen de geleyders der zelve ende de daeropsittende Personnagiën.’ Deze stoet was lang, prachtig en eigenaardig. Onze lezers zullen er over oordeelen:
Eerste deel: de Processie was de gewone Heilig Bloedprocessie of ‘Processie van devotie’ gelijk zij op het programma genoemd wordt. Wij hebben dit deel van den stoet reeds op voorhand beschreven. Zie bladz. 152. Die processie is uitgegaan ten 10 ure en was geeindigd kwart na den twaalven. 't Is rond dien tijd dat de volgende deelen van den stoet de straten van Brugge begonnen te doortrekken.
Tweede deel: de Zegewagens. Er zijn zes Wagens, die Andreas Wydts niet alleenlijk beschrijft maar ook door welgelukte koperen platen heeft weten onder de oogen van zijne lezers te stellen. Het is spijtig dat de tijd ons niet toelaat die verbeeldingen in lichtprenten voor Biekorf te herdrukken. De zes Zegewagens van dit tweede deel verbeelden de geschiedenis van het H. Bloed. Zij worden aangeleid ‘door de Faem tusschen het geklang van Timbal en Trompetten. De Faem heeft in de afhangende verçiersels van haere trompet dit volgende jaerschrift, door 't welck sy aen eenieder dese feeste aenkondigt: JUbILeUM saCrI sangUInIs JesU, qUI brugIs fLanDrIae serVatUr... Achter de Faem volgt van den eenen kant den Engelbewaerder van de stad Brugghe, denwelcken in een schild draegt dit jaerschrift: Bruga jubilans de sacro sanguine rursus laetitiae et triumphi signa exhibet. Aen den anderen kant ryd den Bewaerengel van het Gymnasium met dit jaerschrift: Studiosi gymnasii societatis Jesu urbi Brugensi jubilanti gratulantur. | |
[pagina 179]
| |
‘Hier nae volgt den eersten Triomph- ofte Zegen-Wagen, op den welcken verbeeldt wort op wat manier het Heylig Bloedt bewaert is geweest. ‘Op het sop sitten Joseph van Arimathien ende Nicodemus de welcke elck in hun handt houden een Crystallijnen vat, in't welck sy het H. Bloedt vergadert en gehouden hebben. Tusschen hun twee kan men lesen dit Jaer-schrift 't welck bediet 't jaer wanneer sy 't H. Bloedt hebben af-gewasschen: hI VIrI absterserUnt atque serVaVerUnt.
Dees hebben het vergaert,
En als een Schat bewaert.
‘Wat leeger siet men de eerste Christenen, de welcke met geboge knien 't Heylig Bloedt aenbidden; dit wordt bediedt door dit vers 't welck t'saemen door syne tel-letters dit tegenwoordig jaer bediedt. .... sIC sangUInIs eJUs DIVInI pIgnUs VeneraMUr popLIte fLeXo.
Soo vallen wy te voet
Voor Jesu Dierbaer Bloet.
‘Noch leeger staet eenen Engel, gewaepent met een Vlammende Sweerdt, nedervellende de vyanden Christi, de welke sochten dit Heylig Bloedt onder hunne onheylige handen te krygen; in synen Schildt staet geschreven: De styge Crux victrix.
Het helsch gespuys
Wyckt aen het Cruys,
‘Voor op den Waegen sit eenen Engel met dese spreucke: Lavit nos... in Sanguine suo. Apoc. Cap., i, v. 5. ‘Desen Waegen wordt voortgetrocken van vier Peerden, op de welcke sitten vier Engelen gekroont met laurieren.
‘Den tweeden Waegen bediedt den Veldtslag, in den welcken den dapperen Theodoricus geluckelijck over de Saracynen gezegenpraelt heeft. ‘Op het sop van den Waegen staen verbeeldt de Waepens en den Buyt die op de Saracynen behaelt is, waer tusschen swaeyt dit schrilt, het welck door sijne tel-letters aenwijst het jaer, in't welck de victorie behaelt is: aLsatIUS DebeLLat tUrCIae aCIes CrUCIfIXI aUXILIo. Dieryck velt de Turcken neer
Door den bystant van den Heer.
‘Leeger staen de Cruys-vaerders, de welcke in plaetse van Standaert draegen een Cruys, rond-om het welck men geschreven siet: In hoe Signo vinces. ‘In 't midden van den Waegen staet Theodoricus, in de Waepens; in sijnen Schilt staet geschreven: Auxilium meum à Domino. Ps. 120, v. 2. | |
[pagina 180]
| |
‘Voor op den Waegen liggen de Saracynen neder-gevelt; boven hun hooft swiert dese spreuke: Fecit potentiam in brachio suo. Luc. Cap. i v. 47. ‘Op het voorste sit eenen Engel, den welcken desen Text in syn Schildt geschreven heeft: Absit gloriari nisi in Cruce Domini nostri Jesu Christi. Ad. Gal. Cap. 6. v. 14. ‘Den Waegen wordt voort-getrocken van vier peerden, op de welcke sitten vier Cruys-vaerders met Lauwer-kransen op hun hooft, en in hunne handen. ‘Den derden Waegen bediedt, hoe dat Balduinus Koning van Jerusalem door den Patriarch Fulcher het H. Bloedt vereert aen Theodoricus, tot vergeldinge van syne kloekmoedigheydt, en trouwe in den Cruys-tocht; dit wordt uytgeleyt door dit op-schrift bediedende het jaer van dese geschiedenisse: JesU sangUIs Datur theoDorICo, Ut sIt eI pIgnUs Verae VIrtUtIs.
Hier wordt het Dierbaer Bloedt aen Diederyck gegeven,
Tot blijck van waere Deught, en sijn Manhaftigh leven.
‘Op het hoogste van den Waegen staet den Koning Balduinus onder eenen Throon, den welcken Theodoricum aenspreeckt met dit vers, het welck t'saemen dit tegenwoordig Jaer aenwijst: I, MoDerare tUos feLIX hoC sangUIne beLgaS; sint tlbl VIrtUtls plgnora Vera tUa.
Gaet, en bestiert uw Volck geluckig door dit Bloed;
Dat 't Bloed getuygen zy van uwen kloecken moed.
‘By Balduinus staet den Patriarch Fulcher, den welcken het H. Bloedt overlevert aen Diederyck, den welcken het stelt in de sorge van Leonius, Abt van Sint Bertin. Achter dese staen sommige Hovelingen. ‘Op het voorste van den Waegen sit eenen Engel, met dese spreuke in sijne handt: In quo habemus redemptionem per sanguinem ejus. Ad Eph. Cap. 10, v. 17. In den welcken wy hebben verlossinge door sijn Bloedt. ‘Op de vier peerden sitten vier Hovelingen van Theodoricus.
‘Den vierden Waegen bediedt, hoe dat de stadt Brugghe met den Schat van het H. Bloedt verryckt wordt. ‘Boven aen staen Theodoricus Alsatius en Leonius met het H. Bloedt, en reycken het selven toe aen de Maegt van Brugghe, de welcke een weynig leeger knielende, het selve met eerbiedinge ontfangt. Het jaer van dese geschiedenisse wordt aengewesen door dit Jaerschrift: DeXtrâ eJUs VIrgo brUgensIs sangUIne ChrIstI JesU DItatUr.
Van desen wierdt het Bloedt vereert,
Het welck men nog tot Brugghe eert.
| |
[pagina 181]
| |
‘Den Abt Leonius wenscht de Maegt veel geluckx over die Edele Gifte, met de welcke sy van Dideryck vereert wordt. nobILIUs neqUIIt tIbI BrUga hoC pIgnore pIgnUs, ID neqUIIt DeXtra nobILIore DarI.
Brugghe konde noyt verlangen
Een treffelycker Pand,
Noch sy konde dit ontfangen
Van treffelycker Hand.
‘Neffens de Maegt van Brugghe worden verbeeldt de vier Geestelijcke Heeren. de welcke den last ende de sorge bevolen is van het H. Bloedt te bewaeren. ‘Voor aen sit eenen Engel in sijne handt houdende dese spreucke, Hic est Sanguis Faederis. Exod. Cap. 24, v. 8. ‘Op de Peerden van den Waegen worden verbeeldt vier Edel-lieden vande Stadt.
‘Den vyfden Waegen verbeeldt, hoe het H. Bloedt ten tyde der Beeldtstormers bewaert wordt. ‘Boven is Perez de Malvenda, knielende voor eene kiste, de welcke staet voor eenen muer; waer door verbeeldt worden de twee plaetsen, alwaer hy het H. Bloedt verborgen heeft. ‘Het jaer, in 't welck dit voorgevallen is t'saemen met de uytlegginge van dese verbeeldinge kan men lesen in dit opschrift: Ita à MaLVenDa serVatUr JesU sangUIs.
Soo wiert het H. Bloedt bewaert in 's Ketters tijdt
Tot troost van dese Stadt, en tot des duyvels spydt.
‘Op 't voorste van den Waegen staen de Beeldt-stormers met bylen en andere diergelijcke instrumenten gewaepent, besig met de Beelden der H.H. te onteeren, en vruchteloos trachtende dese Stadt van soo Weerdig Pandt te berooven. Dit wordt bediedt door dit opschrift uytwysende het voorseyde jaer: IConoCLastae frUstra ConantUr brUgâ aUferre ChrIstI CrUoreM.
Sy hebben vruchteloos getracht om desen Schadt
Van Jesu Dierbaer Bloedt t' ontnemen van de Stadt.
‘Voor aen den Waegen staet te lesen dese spreucke toegevoegt aen Perez de Malvenda: Potens est depositum meum servare in illum diem. Ad. Tim. Ep. 2. C.i.v. 12. Hy is magtig myn Pandt te bewaeren tot op dien dag toe. ‘Op de vier Peerden sitten vier Beeldtstormers.
‘Den sesden Waegen vertoont de Eere ende Aenbiddinge, de welcke aen het H. Bloedt van alle Volckeren onderwesen wordt. Op het hoogste sit de Maegt van Brugghe, onder eenen Throon, met het H. Bloedt in haere handen. Boven haer Hooft staet dit Jaer-schrift: | |
[pagina 182]
| |
JUbILat, et feLIX hoC sangUIne brUga trIUMphat perpetUò sangUIs faeDerIs Instar erIt.
In 't Jubel van dit Bloedt, dat als verbont sal wesen
Kan men uyt 't Aensigt self een volle blijdschap lesen.
‘Voor de Voeten van de Maegt worden verbeeldt de vier deelen der Weereldt, de welcke met gebogen knien het H. Bloedt aenbidden. De uytlegginge van dese verbeeldinge wordt gegeven in dit Jaer-schrift: sanCtUs CrUor, qUI brUgIs serVatUr, aDoratUr ab oMnIbUs gentIbUs.
Alle Volck'ren doen hier Eer
Aen het Bloedt van Godt den Heer.
‘Den Engel die voor op den Waegen sit heeft in een schildt geschreven. Pretium salutis universi Populi. ‘Op elck Peerdt van desen Waegen sit een Schildt-knaepe van elck deel van de Weereldt.’
Derde deel: de Rijbende of Cavalcade.
1. Graven van Vlaanderen en andere prinsen die het H. Bloed bijzonderlijk vereerd hebben. Aan het hoofd van dezen groep gaat een Ridder, met den standaard van het Collegie der Jesuieten, en vergezeld van ‘Timballier en Trompetters.’ Daarna volgt de Bewaarengel van Nederland, een jaarschrift dragende dat de beteekenis dezer bende uitlegt. De graven die verbeeld worden zijn de volgende: Diederik en Philip van Elzaten, Boudewijn, Willem van Namen, Karel-den-Stoute, Maximiliaan, Albrecht en Don Juan. Vóór iedereen van hen gaan ‘vier princen; den eersten draegt den Veldtstock, den tweeden de graeffelyke Croon, den derden eenen standaard met den naam des graven en den vierden een opschrift’ waarop de reden geschreven is waarom de vorst, die volgt, verbeeld wordt. 2. Het Hof van Weenen in 1749. Een groot getal Aartshertogen van Oostenrijk, eenige in hongarische kleederdracht, met vanen, wapenschilden en jaarschriften, gaan voor eenen prachtigen zegewagen, waarop de Keizerin Maria-Theresia verbeeld wordt, te midden een aantal zinnebeeldige personen die den Vrede, den Koophandel, den Landbouw, enz., beteekenen, alsook de verschillige | |
[pagina 183]
| |
Provinciën van Nederland, ‘Op de zes peerden van den wagen worden verbeeld zes van de bijzonderste konsten.’
Vierde deel.
Het eigenaardigste van dezen wonderlijken stoet komt nu te voorschijn. Om er een nauwkeurig gedacht van te hebben zou men de prenten moeten zien die in het boeksken, dat wij ontleden, voorkomen. Inbeelding en beschrijving zijn onbekwaam om de vreemde en zeldzame ‘verthooningen’ der brugsche Ambachten van 1749 te kunnen vatten. Laat ons nochtans, volgens het programma, de zonderlinge beelden noemen die daar voorkomen: 1. ‘Vooruit eene bende met Ketelstrommels en Trompetten. Eenen Waeghen, verbeeldende het huys van Zachaeus, alwaer Jesus sijn logement gaet nemen, gegeven door de Herbergiers. 2. S. Lucas sittende nevens eenen gevleugelden Osse, gegeven door de Neiringen van de Librariers ende Schoolmeesters. 3. S. Victor in het harnas te peerde, gegeven door de Meulenaers. 4. Den Pellicaen, gegeven door de Backers. Het Maegdeken op den Pellicaen geseten, verbeeldende d'oprechte Liefde, singt ofte spreekt als volglit: I.
‘Waere Liefde is groot in kracht,
Want sy, door haer hemelsstraelen,
Die sy laet in d'herten daelen,
Last verlicht en smert versacht........
II.
‘Siet hier hoe den Pellicaen
Laeft en voedt sijn teere jongen;
Als, door hongersnood gedwongen,
Sy schier op 't beswijcken staen.
Hij komt hun met Liefde naedren
En doorwondt sijn eigen borst,
Spijst hun honger, laeft hun dorst,
Met het bloed uyt eigen aedren.
Ouders, moeders, vrienden, broeders,
Spiegelt u, houdt in 't gedacht
Wat vermach de Liefdens kracht!
III.
‘Met noch meerder Liefdegloed
Quam Godts Soon ons zielen voeden
En voor 's vyandts macht behoeden
Door syn dierbaer heyligh Bloedt;
| |
[pagina 184]
| |
't Is nu ruym seshondert jaeren
Dat ghy van dien weerden schadt
Een gedeelte in uwe stadt
Hebt bewaert, o Brugghenaeren.
Wilt ghy eeren 't Bloedt des Heeren
Met dees blyde Jubilé,
Leeft voortaen in Liefde en vré.
Twee jongens in Backersgasten gekleedt, in zijde hemdrocken, antwoorden het volgende...... 5. Den Arendt, gegeven door de Metsenaers. Danssers ofte Tuymelaers, gekleedt in rood en wit, die den Arendt geleyden, spreken onderlinge als volgt... Een maegdeken, verbeeldende Oostenryck, op den Arendt geseten, singt het volgende.... 6. De Zwaene gegeven door de Kleerverkoopers. Een grieksche maegt, als eene Riviernymphe gekleedt, sittende op de Swaen, singt het volgende...... Twee grasmaeyers geestig toegetackelt, als gebueren van den vloedt Meandre, die de Swaen geleyden, spreken te saemen als volgt...
I Maeyer.
...Heeft die oock iets dat op hun neiring past?
II Maeyer.
Laet sien... Vooreerst ('k sal tellen op myn duymen)
Gelyck de Swaen, door wisseling van pluymen,
Van grauw wordt wit, en met den ouderdom,
Noch witter wordt, der Kleerverkoopers rom
Ligt in iets oudts een nieuwe swier te schenken,
Waerdoor (tot nut, meer als men kan bedenken)
't Gemeente, in noodt, raeckt, om een kleyn, erpluymt.
Dat 's een.
II Maeyer.
Jae wel en een diet niet schuymt.
Houdt d'andre by! Wy sullen 't daer mê staeken,
En gaen al voort; den avond mocht genaeken;
Men wacht ons ook reeds in de naeste wijck.
Dus, vriendekes, vaert wel! Weest vroyelijck!
7. Den Phoenix, gegeven door de Schilders, Draeyers ende Schrynwerckers. 8. Den Vogel Struys, gegeven door de Smeden. 9. Den Nachtegael, gegeven door de Bleeckers... singt sijn natuerlijcken sang. 10. Den Osse, gegeven door de Huydevetters. 11. Den Kemel, gegeven door de Timmerlieden. 12. Den Hert, gegeven door de Schoenmaeckers, Swarte leertouwers, Zeembereyders ende Handtschoenmaeckers. 13. Den silveren Leeuw, gegeven door de Silversmeden. 14. Den swarten Leeuw, gegeven door de Vleeschhauwers. 15. Den Tyger, gegeven door de Chirurgijns. 16. Den Oliphant, gegeven door de Loodgieters. 17. Den Rhenoceros of Neushoorn, gegeven door deken ende hoofmannen van de Wetcamer van Commercie. | |
[pagina 185]
| |
18. Den Crocodil, gegeven door de Tegeldeckers. 19. Den Walvisch, gegeven door de Vischverkoopers; is 33 voeten lang. 20. Eenen Waegen verbeeldende eenen Berg, boven den welcken staet eenen Eenhoorn, gegeven door de Cruydthalle. 21. Eenen Waegen, verbeeldende eenen hof met fruytboomen, gegeven door de Fruyteniers. 22. Eenen Waegen, verthoonende eene plantagie van taback, gegeven door de Tabackisten. 23. Eenen Waegen met wildemans, gegeven door de Wollewevers. 24. Eenen Waegen, verthoonende Baechus op de tonne, gegeven door de Cuypers. 25. Het Rosbeyaertpeerdt, met de vier Aymonskinderen daerop sittende, gegeven door de Kleermaeckers; is 25 voeten hoog. De Reusensdochter gegeven door de Lynwadiers; is 15 voeten hoog. De Reusinne, gegeven door de Merceniers; is 21 voeten hoog. De Reus Germanus, gegeven door de Brauwers; is 26 voeten hoog. 26. Het Schip, gegeven door de Schippers; is lang 17 voeten. ‘Desen Ommegang wordt gesloten door tien Galetten, yder van drye Persoonen, der Keyserlijcke Gilde van den Aertsengel Michaël, die de Schermers vieren (geseyt Albardieren) doende hun exercitie met het slagzweerdt. Ende worden gevolgt door die van de Gilde van S. Barbara (geseyt Colveniers) insghelijckx hun exercitie doende, met schieten van distancie tot distancie, alles op het prachtigste uitgevoerd.’ De 35 bladzijden waarvan wij tot hier den korten inhoud gegeven hebben, staan vol dichten; en zij zijn doorgaans veel beter als die van het jaar 1686. Wij hebben eenige staalkens gegeven van de zangen, uitspraken en samenspraken die, op verschillige plaatsen van den doortocht, door de geleiders der dieren voorgehouden waren. Hoe wonderlijk! En, spijts den bijzonderen aard der sprekers: wildemans, heidensche goden, water- of boschgodinnen, Afrikanen of Chineezen, - weten de dichters schier altijd den lof van het H. Bloed te verkondigen.
***
Tusschen den eersten en tweeden uitgang van den beschreven stoet kwam het nieuws toe dat Karel-Alexander, hertog van Lorreinen, in de feest van 18sten Mei wilde tegenwoordig zijn. De stad deed in aller haast de Ste Catharinastraat en de andere straten versieren waar Z.K. Hoogheid voorbij moest, tot in de Hoogstraat, waar de ‘gouverneurgenerael’ bij den graaf de Lalaing ging t' huis zijn. | |
[pagina 186]
| |
Het Magistraat deed ook ‘maecken dry nieuwe Arken Triomphael.’ De Hertog kwam hier toe ‘met de Bargie van Gendt, op den 17 Meye, 's avondts omtrent den 7 uren.’ Hij was 's anderendaags in de Hoogmis van St-Donaas aanwezig en deed den Ommegang, de H. Relikwie volgende met het Magistraat en de andere overheden. Rond 4 uren is ‘Hy aen de vensters gekomen om te sien passeren de Triomphwaegens, Cavalcade, enz. in de welcke hy veel behaegen genomen heeft, hebbende elcke Vertooninge in het besonder voor syne vensters doen stille staen.’
***
Laat ons nog den titel geven der feestrede die hooger vermeld wordt: ‘Oratio panegyrico-moralis de sacratissimo Jesu Sanguine, qui Brugis Flanarorum in AEde Divi Basilii colitur et adoratur, occasione jubilaei sex seculorum ab ejus translatione, dicta in Ecclesia cathearali S. Donatiani die 16 Maii 1749, per Donatianum Joannem Arents, Brugensem, Sacra Theologia et juris utriusque Licentiatum, praefatae Ecclesiae cath. Canonicum graduatum, Diaecesis brugensis Archidiaconum et Districtûs Ghistellensis Christianitatis Decanum’, in-4o, 16 bl. ‘Brugis, typis J. Beernaerts, viâ Breydelia.’
***
Wij zouden ook willen steunen op het volgende ‘Blyeyndig Treurspel van het Alderheyligste en onwaerdeerbaer Bloed van onzen Zaligmaeker Jesus Christus. Naer eene droeve Tragedie aengerecht in 't Land der Palestynen onder Boudewynus, honing van Jeruzalem, door den Bloedgierigen en verwaenden Tyran Noradyn, honing der Saladynen; maer zynen hoogmoed wierd gedempt en uytgeroeyt door den onverwinnelyken Theodoricus van Elsatien, Graeve van Vlaenderen, met hulp van Coenraet, keizer van Oostenrijk en Ludovicus, honing van Vrankryk, door beleyd van zyne Heyligheid Eugenius, Paus van Roomen. Verçierd met vertoogen. Te Gend, by L. van Paemel, Boeckdrukker op den Brabanaaam.’ Zie daar nog een ellenlangen titel! - | |
[pagina 187]
| |
Zonder date, in-12o, van 56 bl. - Na de woorden: Paus van Roomen voegt eene andere uitgave, van mindere grootte, er het volgende bij: ‘In dezen lesten druk verbeterd, na den nieuwen Styl. Tot Audenaerde by P.J. Vereecken, in den Bourg, by het Beggyn-hof. mdccclxxxix.’ Er zijn hier 60 bl., en de laatste bladzijde doet ons den naam van den dichter kennen: ‘In Rym gesteld door Guilielmus de Muyn.’ Dat stuk moet, te lande, op het einde der verledene eeuw, veel bijval gevonden hebben. Getuige daarvan een spelwijzer of programma, gedrukt ‘tot Thielt, by A.B. Steven, boekdrukker op de Merkt, nevens het ‘Schaek’. Wij verkorten den titel: ‘Weergalooze Victorie van Diederik... over Noradyn... alsook het overbrengen van het H. Bloed... na Brugge... Zal speelwys ten tooneele vertoont worden door de Redenkonstminnaers der Parochie Lichtervelde, in de Herberge genaemt den Voerman, by den steenweg, bewoont by Emmanuel Callewaert; op den 10, 17, 20, 24, 25 en 31 Julius, en op den 16, 23 en 28 Augustus; op den 4, 11, 18 en 25 September, en op den 2 en 9 October des jaers Wanneer Dat theoDor' zaL kLaereLYk betUIgen, hY hIer onteLbaer tUrk Doet Voor zYn sabeL bUYgen; eerbiediglyk opgedraegen aen... enz.’ De 2e, 3e en 4e bladzijden van den spelwijzer behelzen den korten inhoud van het stuk, dat in vier deelen verdeeld is. Er zyn 37 spelers, en men doet bemerken dat er 5 vertoogen of levende beelden, zullen te zien zijn; bij v. ‘de stad Antiochiën word van de Turken ingenomen’ enz. De liefhebberij voor tooneelstukken moet in de verledene eeuw buitengewoon groot geweest hebben om, op eene gemeente gelijk Lichtervelde, 15 herhalingen in eenen zomer noodzakelijk te maken. De godvruchtigheid tot het H. Bloed die in Vlaanderen zoo algemeen is, legt ook den bijval uit van het aangewezen treurspel. Gebrek aan tijd en plaats belet ons het stuk zelve te ontleden... | |
[pagina 188]
| |
5. De Jubelfeesten van het jaar 1850.Wij hebben zoo veel mogelijk de omstandige beschrijving gegeven van de H. Bloedprocessiën der verledene eeuwen, omdat de gedachtenis van die plechtigheden maar in een klein getal drukwerken meer te vinden is. Men komt nochtans dikwijls het programma tegen der feesten van het jaar 1749. Het Album der jubelprocessie van 1850 is nog veel meer in de banden van alle liefhebbers; het bevat 30 teekeningen en de beknopte geschiedenis der Relikwie van het H. BloedGa naar voetnoot(1). Om ons werk zooveel mogelijk volledig te maken, geven wij een gedacht der bijzonderste groepen die twee maal de straten der stad Brugge doortrokken. Den maandag 6 Mei was het slecht weder; het was dus op donderdag 9 Mei en op donderdag 15 Mei 1850 dat de Jubelprocessie uitging. 1. De Gilde van O.L V. van Blindekens en Relikwiën der H. Philomena. 2. De verheerlijking der H. Catharina, door de parochie der H. Magdalena. 3. De parochie Ste-Anne verbeeldt hare H. Patroones, moeder der Allerheiligste Maagd. 4. S. Lodewijks Collegie vertoont, volgens de geschiedenis, den Koning H. Lodewijk IX, die met zijn gevolg ter Kruisvaart vertrekt. 5. De parochie van Ste-Walburge vereert de zinnebeelden of mysteriën van den H. Rozenkrans. 6. Sint Gillis herinnert den oorsprong en het doelwit der Broederschappen van de H. Drijvuldigheid en O.L.V. van Remedie. 7. Sint Jacob's vereert den grooten Apostel die zijn graf heeft te Compostella. 8. O.L.V. verheerlijkt de Relikwie van het H. Kruis, en 9. Sint Salvator's het leven van Sint Elooi, den stichter der tegenwoordige Hoofdkerk. 10. Het edel Broederschap van het H. Bloed verbeeldt de terugkomst van Diederik van Elzaten, te Brugge, met het H. Bloed des Zaligmakers. | |
[pagina 189]
| |
Ziehier welke andere plechtigheden binst de vijftien dagen geschiedden. Een jubilé was door Z.H. den Paus toegestaan: Het jubilékruis wierd in de H. Bloedkapel geplant door Z.D.H. Bisschop Malou, in het bijzijn van andere kerkvoogden, den Zondag on Mei, ten 4 ure namiddag. Eene bijzondere Missie wierd in al de parochiekerken van stad gepredikt, met vlaamsche en fransche sermoenen, 's morgens en 's namiddags. Onder de namen der redenaars zien wij deze van P. Vande Kerkhove, P. Jacquemotte, P. Schoofs, P. Van Caillie, P. de Ravignan, P. Van Naemen, P. Cherveaux, E.H. Cappelle van Kameryk, Mgr De Wykersloot, Mgr de Garsignies, bisschop van Soissons, enz. Dagelijks ook was er in de Hoofdkerk eene pontificale Hoogmis, van den 6n tot en met 16n Mei, en wel door de volgende Bisschoppen: HH. HH. Malou, Zwijzen, de Garsignies, Malou, De Wykersloot, Geissel, Mercy d'Argenteau, De Hesselle, Delebecque, Van Bommel en kardinaal Sterckx. Na den tweeden uitgang van den stoet, was er 's avonds, den donderdag 16n Mei, algemeene verlichting en eene Venitiaansche feest op de binnenvaarten. | |
6. De jubelfeesten en processie van 1869.De zevenste eeuwenfeest van het H. Bloed was nog in het geheugen der Bruggelingen toen er besloten wierd den 50sten verjaardag te herinneren van de verheffing der Relikwie in 1819. Gelijk in 1850 wierden er bijzondere geestelijke oefeningen gedaan, dagelijks vlaamsche en fransche sermoenen uitgesproken en eene prachtige processie ingericht. De predikanten waren Z.D.H. Mgr Deschamps, aartsbisschop van Mechelen, Mgr Cartuyvels, de EE. PP. Ollivier, Robert, A ander Burght, Van Aken, Moreels en Duhayon. De Processie ging uit op H. Bloeddag, 3n Mei. Er waren. 42 groepen waarvan er drie door de EE. Paters Discalsen en Capucijnen bestierd wierden en 27 door de 7 parochiën van Stad. Dit gedeelte van den stoet liet toe aan de Broe- | |
[pagina 190]
| |
derschappen, Congregatiën en Gestichten van rond hunne patroonen geschaard te gaan en aan het H. Bloed des Zaligmakers hunne hulde te bieden. 't Is zelfs bijzonderlijk sedert 1869 dat de verschillige processiën van stad onder het opzicht van kunstzin en pracht veel gewonnen hebben. Twee dierbare Relikwiën: deze der Heilige Haren van O.H.J.C., en deze van den Doorn uit de Kroon des Zaligmakers, kwamen ook in den optocht te voorschijn. Zij waren omringd van drie rijke en kunstige groepen, die, door de stad Kortrijk en de gemeente Wevelghem ingericht, de geschiedenis dezer kostbare Relikwiën herinnerden. Het edel Broederschap had de 9 laatste groepen bezorgd en verbeeldde de bijzonderste gebeurtenissen die met het H. Bloed van Brugge in verband zijn. Eerst en vooral zag men al de personen die eenigzins medegeholpen hadden om de H. Relikwie in den Beloken tijd te bewaren en later wederom te verheffen. Verder in den stoet vertoonde men ook Albrecht en Isabella, Perez Malvenda, Maria van Bourgondie, Diederik van Elzaten, de H. Kruisvinding en Verheffing, alsook Nicodemus, Joseph van Arimathea en Longinus: al die personen omringd van een talrijk gevolg en in prachtvolle kleedij. | |
7. De Jubelprocessie van 1900.Het edel Broederschap van het H. Bloed en had hoegenaamd het gedacht niet in het jaar 1900 eene jubelfeest te vieren. Buiten de processie van 1869 kennen wij geene halfeeuwen-feesten ter eere van het H. Bloed. De honderdjarige herdenkingen komen wij eerst tegen in de Acta Capituli van Sint-Donaas, in het jaar 1648. Maar de gewone processie der XIXe eeuw scheen, sedert eenige jaren, al te lang te zijn, en zij had geen betrek genoeg met de H. Relikwie. Iedereen begon dat te zeggen, en men vroeg van alle kanten eene herinrichting. Het edel Broederschap aanveerdde die algemeene klachten, zoo veel te meer dat men wist, sedert den onvergeetlijken stoet ter eere | |
[pagina 191]
| |
van Zaligen Karel-den-Goede, hoe gemakkelijk het is, te Brugge, prachtige optochten in te richten. Er wierd dus besloten de bestaande processie te veranderen en te verbeteren. En gelijk wij, in het jaar 1900, den 750sten verjaardag vieren der aankomst van het H. Bloed, zoo is de nieuwe H. Bloedprocessie eene Jubelprocessie geworden. De stoet van dees jaar heeft door het edel Broederschap en bijzonderlijk door zijnen tegenwoordigen Proost, graaf Herwyn, beraamd geweest. Na de goedkeuring van Z.D. Hoogw. den Bisschop zijn, over zes maanden, alle maatregels genomen geworden tot het welgelukken dier grootsche onderneming. Sedert maanden is een bijzonder berek aan het werk geweest; al de Bruggelingen hebben de zaak behertigd, en alzoo is men aan een ontwerp geraakt dat, voor den eersten keer zal uitgevoerd worden maar, in het toekomende, de gewone H. Bloedprocessie zal uitmaken. Dus, om volledig te zijn, zullen wij onze verhandeling met de beschrijving van den nieuwen stoet sluiten. Wij zijn overtuigd dat deze stoet de schoonste, de volledigste en de meest beteekenisvolle zijn zal onder al de tot nu toe gekende processiën. Er zullen in den optocht van 7n Mei drie deelen zijn: het eerste dienende om de aankomst der H. Relikwie te herinneren, alsook de bijzonderste gebeurtenissen die met het H. Bloed van Brugge in verband staan. Het tweede deel is de verheerlijking van het H. Bloed door de 7 Parochiën van stad, en het derde betreft rechtstreeks het H. Bloed: de aankondiging van het Sacrificie van Golgotha in de oude Wet, en het bloedig Sacrificie zelve van den Zaligmaker der wereld op Calvariënberg. Eerste deel - 1ste Groep. De Ambachten van Brugge in de middeleeuwen: elf afveerdigingen der hedendaagsche gilden. - 2de Groep. De aankomst van het H. Bloed te Brugge. Ruitersstoet. Diederik van Elzaten, de Abt Leonius van St-Bertens. de Proost van St-Donaas, en Philip, 's graven zoon: met een prachtig gevolg van ridders, hofknapen en wapenknechten. Daarna: Sybilla, de echtgenoote van | |
[pagina 192]
| |
Diederyk, niet veertien hofdamen, alle te peerde. - 3de Groep. Het afbeeldsel der eerste H. Bloedkapel; het Magistraat van Brugge en zijn gevolg; de vier kapelanen van St-Baselis en Bisschop Willem, van Ancona, die, in 1388, de Relikwie in eenen nieuwen fierter plaatste en het H. Bloed zag vloeiende worden. - 4de Groep. De godvruchtigheid van Maria van Bourgondië voor het H. Bloed. Ruitersbende. Brugsche krijgslieden, schutters en hof knapen. De Hertogin met haren echtgenoot Maximiliaan en hare moeder Margareta van York. 9 Heeren van hun Hof; Boogschutters uit hun leger. - 5de Groep. Hulde der Vreemdelingen aan het H. Bloed: de Consuls der vreemde volkeren te Brugge in de XVste eeuw. Zegewagen met een engelsch schip: de scheepslieden in bedevaart te Brugge (25sten October 1488). - 6de Groep. Perez de Malvenda, Bisschop Remi Drieux en Hertog van Aerschot met hun gevolg. - 7de Groep. Albrecht en Isabella. Ruitersstoet. 60 Muzikanten die stukken spelen uit de XVIde eeuw. Vaandels en Trompetten. Burgemeester, Schepenen, Bailliu, enz. van Brugge. Hofknapen te voet en te peerd. De Aartshertogen Albrecht en Isabella, met 14 Eeredamen en 13 Hovelingen: allen te peerde. H. Rommel |
|