Biekorf. Jaargang 9

Nog vlaamsche woorden en spreuken

Iemand uitbooten, uithooren = zijn tonge pelen.
Loontje komt, vroeg of late, om zijn boontje.

‘'t Zal wel verbeuteren’, zei Smout, ‘en hij at zijn korsten drooge’.

Hij steekt tot over den kop in de schulden.

Inkomen in de kleene uurkes, achter den twaalven, van 1 tot 5 of 6 uren.

Zij hebben 't geld en de sleuters op den veisterbank geleid = zij zijn weggeloopen zonder betalen.

Van een die 's avonds late 't huis komt: ‘Hij en zal ook den hane op den messing niet meer vinden’.

Van een die tiêlijk slapen gaat: ‘Hij gaat gaan slapen met de hennen’.

Ik hebbe daar gevallen, en ‘'k zag wel honderd duist sterren, van 't eenlijk zeer’.

Men zou er naar spuigen, dat men 't zoo moe is.
Van Caïphas naar Pilatus loopen, van 't eene naar 't andere.

Ge moet de boomkes eeren waar dat de beste appelkes van komen.

Van ne zot verweten
is gauwe vergeten.

Ge zoudt de domheid uit zijn oogen scheppen met pollepels.
Heuge tegen meuge eten of drinken.

[p. 250]

Als 't dundert op nen droogen boom (die noch botten noch bladen heeft), 't zal geheel het jaar diere beuter zijn.

Goezelen, slenteren, = voortsukkelen, traagskes voortgaan.

Geeft ge vandage een schaap,
ze vragen morgen een' koe,
en een peerd op den hoop toe.

Zijn pap en kan hier niet koelen = zijn haring en kan hier niet brâen.

Met lange tanden eten = zonder smake, met tegenzin.

Ik ga 't God en den meulenare laten scheên. = 'k En vinde ik daar geenen rechteren kant aan.

't Zal wel voorenvallen als er ne keer twee maandagen in een' weke komen: 't en zal nooit gebeuren.

Jan en is niet vervrozen: hij en is niet dom.
't En groeien geen appels op nen doornstruik.

Ne put maken om nen anderen te vullen: leenen om zijn schulden te betalen.

't En zal daar geen haantjen over kraaien, noch geen hondtjen over bassen: 't en zal niet te beknibbelen vallen.

Moeder, hoe gaat het?

De tijd geeft ure: 't en gaat niet lange meer duren; al dat ik nog krijge is hazaard.

‘'k En ben in 't geheele niet trouwensgezind,’ zei Doca: ‘dat 't ventjes regende, 'k en zou mijn kuipken niet buitenzetten’.

Huizen zijn ruizen,

en renten zijn serpenten,

(obligatien zijn tentatien)

maar landen zijn panden.

(Koopt land, hebt gij verstand).

't Gaat meer kalfsvel naar de markt als koeivel: 't sterven meer jonge menschen als oude.

Hij is van Hanske Snans gemiereld = hij heeft het marcou, het koningzeer; ook: Hij is van Coyghem, van de kanten van de Schelde.

Hij en gaat de pilaren niet ommeloopen = 't en is geen dibbe, geene pilaarbijter.

Hij weet van ne gevel = hij heeft een groote neuze.

Hij heeft bij Looten gelogeerd, hij en kan het nievers gewend worden.

Gloeiend ijzer koud eten = onverdiende slagen moeten verdragen zonder spreken.

[p. 251]

Spellewerkgetuig:

Kussen, blokken, stekers, spellen, perkemijn, kusken, gaarne, kant of werk, toile, trommelvel, stuk, laadje, bak, trappen of of haken, kleedtje, looper.

Den grond kussen, op den grond vallen, zijn bedde maken.

‘Hij gaat mank al de zelfste kant,’ hij is in 't zelfste beddeke ziek.

In mijnen tijd, zei de oudste mensch van Hulste, was het geheel anders als nu:

De oude menschen moest men eeren,
de jonge menschen moest men leeren.
Nu worden de oude menschen geleerd,
terwijl de jonge worden geëerd.

Ongelukkige landen waar de Engelschen meester zijn, want ze'n willen maar van twee soorten van menschen (armen en rijken).

't Was eertijds slechte tijd, en als de boerejongens een kanneje melk mede hadden, de schoolmeester hadde hun den hemel gereikt in 't donker.

Ne vorelooper (nen haze) schieten.
Bij nachte uitgaan, stelen.

Hij komt van elders, van Caneghem, hij en weet van niet.

Als 't bier is uit de kan,

't verstand is uit den man.

'k Joeg ne puid buiten, en 'k trok een padde binnen.

‘Oui’, zei Cokske, en 't en koste maar dat fransch, en Belle zat er achter met de blaaspuipe.

‘En route!’ zei Waan Stampers, en hij liep met zijn wuif achter 't hammes.

‘C'est ça,’ zei Pietje Coupé, en 't luwde dag.
Ge'n kunt 't niet al hebben, een vette maarte en veel beutere.
Dat moet ne rijken zijn: hij vloekt in 't fransch.

Mijn vaâre en jou vaâre, hên nog pap eten te gaâre (geh. te Boeschepe, Fr.-Vland.)

Dat er hier geen volk en ware, de muizen zou'n hier te barde loopen.

Onnoozel geboren, en simpel gewiegd.

‘Nieuws verblijdt’, zei de zot, en hij smeet met zijn mutse; ofwel: en hij keerde zijn mutse.

Hongersnood maakt smalle pinsen. Vrije vertaling van: ‘Honni soit qui mal y pense.’

Hij moet nu in zijnen ouden dag nog gaan schooien.

[p. 252]

‘Vrouwe’, zei de boer, ‘ge gaat gij naar de markt moeten gaan: 't weêre is zoo slecht dat men er geenen hond en zou deurejagen, al hadde hij een stuk beuter gestolen.’

't Ligt al kake deur bek, over ende.
Hij is een bitjen achter den elf en half: hij is dronken.

Ze zijn daar gespeld (in 't gemeente huis): zij zijn daar voor de wet getrouwd, vastgeleid.

Ieder nageltje draagt zijn last (ieder huis heeft zijn kruis).
Klagen en is geen arbeid: de zieken kunnen 't.
Stierheer - Stierkeurder.

Bin honderd jaar

noch kop noch haar.

Hij heeft zijn religie wedergevonden in de voeringe van zijne' portemonee (met al zijn geld en goed te verliezen).

Jan en is geen wegsmijtere, geen kwistekole.

Ja, ja, dat kan al gebeuren,
en een' oude broek kan scheuren.

Als iets slecht gaat: ‘Nen hond zou een kerke ommeloopen met zijnen steert’.

Zou-je niet sterven in uwe hemdemouwen? (van met iets te lachen).

‘'t Gaat meer bijten of niet’, zei 't wijf, en ze smeet nen doo'n hond in nen trop hennen.

Ne groote mans dood en ne kleene mans wafelgebak zijn lichte verre geweten.

‘'t Zal wel gaan’, zei 't wijf, en z' had e kind met één been, maar 't en ging niet.

Snuiven en smooren, is al verloren,

Maar niets doen en is tot niets goed.

Hij rijdt daar zoo zeere: en zou zijn wiel niet afloopen?
Ik heb het in me' rik ('k en trek het mij niet aan).
Lagoup (of lagoep) = vookak, steiteniet, luiaard.
Fierelen = met nietigheden bezig zijn.
Lichte dikke, lichte in de kuipe - tielijk vet, tielijk in de kuipe.
Oud kinderliedtje.

Molleje, molleje, martje,

koopt dat kindje en tartje,

e schuiferling,

e lekkerling,

ne visch, ne visch, ne paling,

ne paling met ne lange steert,

Marietje en is geen oortje weerd.

[p. 253]

Hoe meerder beeste, hoe meer geluk.
Iemands dood, is iemands brood.

Hij heeft een' geheele strate noodig; hij heeft Petrus gezien (van nen dronkaard).

Konkel - een stuk lands. Eene partij verkonkelen - eene partij verdeelen in konkels, in verschillige stukken die dan afzonderlijk gebruikt worden.

Hooren, zien en zwijgen,

herden en verdragen,

ge weet alles zonder vragen.

‘God verleent koude naar kleeren.’ = Als God iets overzendt, weet hij wel dat wij het kunnen verdragen.

Wanneer gaat gij dat geven? In 't pikken van den andjoen = in 't jaar blok, als de uilen preken (of kraaien), als de mollen kraaien, als de hennen tanden krijgen, als de honden met hunnen steert bassen; als de kiekens hooi eten.

Waar de brouwer is, en moet de bakker niet zijn. = Die genoeg gedronken heeft, en heeft geen eten meer noodig.

'k En zou er geen stof trouwe in hebben.

En hij zei alzoo, en hij en sprak niet;
en hij ging in zijne' zak, en hij en gaf niet.
‘Gum’! zei hij, en hij en sprak niet;
‘ni’! zei hij, en hij en gaf niet.

Rap aan de knap,

is rap aan de snap.

Rap van tanden,

is rap van handen.

Als iemand zijn tafelvorke te hooge gelaân heeft, en dat het voer vóór zij' mond keert, ‘'t valt vóór de scheurdeure.’ - Eer dat het zoo verre gekomen is:

‘'t Gaat stroppen in de scheurdeure.’
Den aanhouder wint.
Hij liep al dat hij rekken koste.
Hij is van den heiere op den deiere gevallen, zie Debo, ponte.
Nen hauw en ne snauw en een bete krijgen.

Een' zullemaarte = een' maarte die alle stappe op de zulle gaat staan om te zien wie dat er voorbij gaat.

Als een gierigaard iets geeft: ‘'t is lijk een bitje van zij' zielken, dat hij geeft.’

[p. 254]

Van water en maakt men geen bloed, (van aangetrouwde familie en maakt men geen' eigene), zei Anna, maar 'k heb ik al gelijk al gedaan wat ik koste om mijne aangetrouwde familie te voldoen.

Binst dat men dat doet, men spint geen kwaad garen.
Wat kleen kind! 't zou in een koffijkanne kunnen.

O.L. Heere en verleent nooit geen schaapken zonder weideken derbij. - Daar waar Hij 't schaapken geeft, geeft hij de bete.

Ze was fijn genoeg om met ne zes-en-dertig te slaan. = Ze was stijf gierig. - Ne zes-en-dertig is ne weefkam van zes-en-dertig honderd draden, bij gevolg stijf fijn. Bij De Bo staat er: ‘Hij is door eenen zestig geweven.’

Die put is wel tien (spa)steken diepe.

Wij zijn ‘gelucht met den grooten lanteerne.’ - Leelijk bedrogen, gefopt.

‘De groote keerse gaat uit.’ De navond valt, 't wordt donker.

Hoe grooter katte, hoe langer steert: Hoe rijker dat ze zijn, hoe meer beslag dat ze maken.

Met groote letters spellen achter iets.

‘Een handtje van alles’ of ‘van alle spelen’ = un homme universel.

Hij heeft veel gedacht. = Ondernemendheid.

Alle hagen vatten wind. = 't Is mededinging, steekte, en iedere winkel heeft zijn kalanten.

Hij heeft het zwijgen verbeurd: hij heeft al de reden van de wereld om te zwijgen.

‘Nog eene die heur heeft laten aan de stake binden om heur dood te schreeuwen,’ zei een oud vrouwken, van eene die ten huwelijke voorbijtrok naar de kerke.

‘'t Endeke nadert,’ zei de vent op zijn sterfbedde, en hij keek naar de waskeerse die haast op was.

Als gij spreekt, uw mond gaat open.

‘Al in een schapersreke, lijk meulenaars koeien,’ zei de vent, en hij en had maar eene; en 't was ton nog alzoo een koeie.

‘Wie kan 't ook al passen?’ zei Kootje van de Voute, en 't huurde vijf dragers om zijn wijf te dragen.

‘'t En mag noch zunne noch mane zien:’ 't moet gedoken blijven.

‘Hij gebaart van Bertje.’ = ‘Hij heet Jan, en hij en trekt er hem niet van an’ = Hij en gebaart van niet.

Van een die verstand heeft of toogt: ‘Hij en gaat niet lange meer leven.’

[p. 255]

Als een glas op vallen staat: ‘dat glas is duist jaar oud,’ zeggen ze.

‘Zijn neuze en zijn kinne slaan naar paascheiers,’ zei iemand, bij 't ontmoeten van ne man met hakende neuze en scherpen kin.

Van een die bij nachte ronkt: ‘Hij zaagt den boom deure’.

‘Wij gaan dat potje gedekt laten,’ daarover niet meer spreken.

G.V.d.P.