Biekorf. Jaargang 9

‘A l'Ezelstap...’

Daar was ne keer eene Mevrouwe, en die Mevrouwe hadde ne knecht, die Jan Sercu hiet, voor zijnen name.

Nu, 'k en weet niet waarom, maar die name en gereide Mevrouwe niet te best, bij zoo verre, als ze van heuren knecht sprak, en meer zei als ‘Jan,’ dat ze de gewoonte opgenomen hadde van te zeggen ‘Jan of Jean Lafleur:’

Welnu, die Jean Lafleur, vroeger Jan Sercu, nog vroeger Jan de Sercu, moet vroegst van al, (of een van zijn voorouders toch) Jan of Pier of Claei Van Serckel of Van Surckel geheeten hebben, zoo 't verder blijken zal.

Hadde Jan den name van zijne voorouders bewaard en Jan Van Serckel blijven heeten, misschien en hadde Mevrouwe nooit Jean Lafleur gezeid tegen hem.

Maar intusschentijd moet er ievers een Serckel, een Surckel, in 't Fransch een Sercus, of een Sercu liggen, daar de voorouders van Jan Lafleur vandaan zijn gekomen.

Waar mag dat zijn?

Gezocht en herzocht, onder andere in Dictionnaire Géographique... de la France, de l'Algérie et des Colonies... par Adolphe Joanne. Paris, Hachette 1872, en daar gevonden, op bladzijde 2097, het volgende:

‘Sercus, 516 inwoonders, 68 huizen, 10,000 meters van Haesebroucke, 50,000 meters van Ryssel. In den kerktorre, twee vlaamsche rijmreken van 't jaar 1583.’

[p. 199]

‘Een knipperlingske om naar Haesebroucke, als 't je belieft, gaan en keeren’.

‘Ja!’

‘Hoevele is 't?’

‘Zes fr. 36, en 't deugt voor drie dagen.’

‘Goed.’

Wij rijden Wevelghem voorbij, ofte Weveringhem; Meenine of Meende; Werveke, of Wervicq; Comene, of Comines, daar ze waalsch spreken; Houtheem, zoo de boeren, Houthem zoo de boeken zeggen; Iper of Ipres, en wij wachten daar nog al wat; Vlamerdinghe, nu Vlamertinghe, daar Caesar zei: ‘V'la Martin!’ 'k en weet niet meer waarom; Poperinghe, daar ze vroeger popelinge of popeline woeven; Den Abeele of L'Abeele, in 't fransch; Godewaersvelde of Gosvalde, zoo ze 't heeten, dieder geboren zijn; Caêstre of Caester; Borre, daar wij niet stille en stonden; en eindelinge Haesebroucke of Waesebroucke, daar wij, al schuifelen en al tieren, binnenvliegen, op het slag van klokke tiene, vóór den middag.

‘Alwaar is 't naar Surkel, vriendschap.’

‘Naar Serc'l, m'nheere?

Volgt den draad, tot aan de post; gaat toen de Sleuterstrate op, alsan rechtuit, tot dat-je aan de Sterre komt; laat de Sterre liggen en slaat rechts in, en, een honderd stappen voorder of twee, slinks, zul-je d'n kezzel zien, die rechte na' Serckel loopt.’

Inderdaad, ‘ge ziet d'n kezzel,’ dat is een smallen, witten rijweg, van effen gestampte of effen geredene kezzels of kiezels, en die kezzel loopt rechte naar Serckel. Dat ondervindt ge, als ge tenden komt en te Serckel zijt; maar, langs de bane, zoudt ge u, bij plekken, inbeelden, dat die kezzel rechte in de wolken loopt; en tenden sommige kobben zoudt ge zeggen dat ge van verre de zee gaat zien. Ja, en als ge boven op de kobbe geraakt en dat ge moe gesteken en moe geschreden zijt, op dien krakenden en piependen kezzel, ge ziet daar toen, ja, de zee, te weten een zee van malsche groenigheid, van terwe, van boomen, van hooi, zooverre als ge kijken kunt; en dat bijkans al zonder huizen of staken; zegge, zonder

[p. 200]

menschen of beesten, bezonderlijk zonder een enkel van die vervaarlijk en gevaarlijk zeere loopende spouterwielen ofte velo's.

De eerste herberge die wij voorbijsteenden was:

A l'Ezelstap, débit de boissons.

Wij hadden geren nog vóór den middag te Serckel gerocht, zoo wij stapten A l'Ezelstap... voorbij en wij ondervroegen elkander om te weten hoe die herberge zulk eenen wonderen name mocht gekregen hebben.

Ik. - Ezelstap, dat is pas d'âne in 't fransch. Bij ons zeggen ze hoeveblad of peerdhoeve tegen pas d'âne; de geleerden heeten pas d'âne Tussilago, en dat wilt zeggen kruid tegen den tussis of tegen den hoest. Misschien groeide er hier vroeger veel peerdhoeve en hebben ze er een herberge gezet, die ze pas d'âne geheeten hebben, of in den Ezelstap verkoopt men drank.

Hij. - Ja, ik wete bij ons een herberge die de Vlasblomme en eene andere die de Koorenblomme heet; maar hier, in Vrankrijk, vervangen zij meest de vlaamsche namen van de herbergen door fransche. Zoo staat er eene herberge langs den weg van Fleteren naar den Catsberg: 't was vroeger

In den strooyen haene...

nu hebben ze dat verschilderd en

Au coq en paille

daarvan gemaakt; maar 't heeft intusschentijd zoo geweldig geregend, dat Au coq en paille uitgeregend is, terwijl In den strooyen haene nu wêer duidelijk te lezen staat.

Hadden ze geweten dat Ezelstap de vlaamsche name was van Tussilago, ze hadden waarschijnlijk gezet in 't fransch: Au pas d'âne, débit de boissons. Ezelstap moet iets anders beteekenen, dat ze niet en wisten hoe verfranscht.

Ik. - Zou een ezelstap geen ezelpad, geen ezelweg zijn, te weten een weg, een pad, een stap, daar men ten ezele

[p. 201]

langs rijdt, bij voorbeeld, met een bakte of een baste, zoo ze hier zeggen, naar den meulen? Die kezzelweg en heeft hier niet altijd gelegen en vroeger liep er misschien een ezelstap of een ezelweg tusschen al die hoogten om. Bij ons zouden ze dat eenen orseweg, met de aangegroeide d-, eenen dorseweg, met andere woorden, eenen peerdenweg, eenen peerdenstap geheeten hebben. Wat stap aangaat, zoo zeggen ze wel: ‘Die jongen is op den doolstap.’

Hij. - Ik geloove dat wij alle twee op den doolstap en op den ezelstap zijn!

Kijkt, daar staat er nog een herberge, en ginder, bachten die hoogte, steekt er een scherpe torre uit.

Inderdaad:

Au schaksveld, débit de boissons.

Zoo stond er nu op een uitsteekberd, en de torre, dien wij zagen uitkijken, was de torre van Waalschcapp'l, Walloncappel, in 't fransch, een vlaamsch dorp, daar de eerweerde en zeer vriendelijke Heer Beheydt, van Meteren, pastor is.

‘God vorder'-je, vrouwe, is dat daar Waelschcapp'l?’

‘God loon-'t je, m'nheere, ja-het, dat is Waelschcapp'l.’

‘Hoe verre zijn we nog wel van Serckel?’

‘Nog alzoo e' drie quaart, m'nheere, of daar omtrent: je ziet de torre daar voor je staan; dien witachtigen, steen'n torre da', tusschen al die boom'n.’

‘Danke, vrouwe, goên dag!’

‘Goên dei, m'nheere, en God bewaar'-je.’

't En leed nu niet lange meer, of we waren de Cannewelle voorbij, nog een herberge met eenen geheemzinnigen name, en dan nog eene nagelnieuwe afspanninge, de Zeswege of Les six chemins, en, met 't slaan van klokke twaalve, uit den ouden, achtkantten, scherpen, steenen torre van Serckel, vielen wij tot den pastors in.

'k Late de lezers van Biekorf oordeelen of wij willekomme waren bij dien goeden vriend, die onlangs nog geschreven hadde als volgt:

[p. 202]

‘Serckel, bij Haesebroucke, den 15sten Mars 1898.

Zoo ik vergeten hebbe u daarvan te bedanken, het was met de eerbiedige hope van u te ontvangen in myn gastvry pastorie voor eenige dagen. In Serckel hebben wij eene solemnele negendagen, in het begin van Junij. Den predikheer zal een Haesebrouckenaer zijn. Verschillige priesters zullen mij komen bezoeken. Zou dezen tyd niet wel gekoozen zijn, in dien zoeten tijd van 't jaer, wanneer de grazen en de vruchten en

welige akkers, groene boomen,
malsche weiden, dartel vee,
nieuwe boter, zoete mee
klare bronnen, koele stroomen

het leven te lande aengenaem en deugdzaem maken?

Laet mij eene gunstige antwoorde verwachten en wilt aenveerden van uwen ootmoedigen dienaer de getuigenisse van zijne diepe en levendige erkentenisse.

Emile Descamps.’

Vriendelijker, echt vlaamscher mensch als Pastor Descamps en kenne ik niet; hij is van Wormhout, op de Peenebeke, en hij heeft eenen broeder, die Pastor was te Nieuwerleet, fr. Nieurlet, bij Lederseele, daar den Yser uit de eerde spruit. Hij is een inteekenaar op Biekorf, en al dat ik in Biekorf drukke gaat hij lezen, anderszins zou ik nog meer schrijven van zijn ‘gastvry pastorie,’ dat ik nu verzwegen late en voor de gadinghebbenden zelve om te ondervinden.

('t Vervolgt)

Guido Gezelle