Biekorf. Jaargang 9

Beeldstorm der Sansculotten te Brugge in 1797
(Volgens de gedenkweerdige aanteekeningen van den schilder Verbrugge).

‘15 september 1797. - Ter zelvertijde is alhier tot Brugge gekomen het decreet over de beelden en kruyssen. De municipaliteyt, wezende eene verzamelinge van waere en ijverige fransche philosophen, ontfingen dit decreet met eene uijtschijnende blijdschap, en nu als volmachtig zijnde van 't opperbestier, werkten hetzelve uijt met eene overgroote blijdschap. Den dag wierdt gestelt tot den uytvoer, men riep de werklieden tot het breken van het O.L. Vrauwe beeldt, dat nu eeuwen gestaen hadde aen den hoek van het stadhuys, het welke voor een Mirakeleus beeld gehouden was van onse voorvaeders, om zaeken bekent in de oude registers deser stad: ten welken eynde eene jaerlijksche processie was ingestelt, genaemt de Knick processie. Dit beeld had eenen intepot en penne in de hand tot memorie van het mirakel; het beeld was besloten in eene glase kasse. Dese boose beeldstormers waeren nog bevreest voor 't volk dat daer verzaemelde, maer eene der municipaelen riep overluyt, slaet maer in stukken, met herhaelinge, en de werklieden daer door verstout, sloegen geheel dat beeldt in stukken, ten aenzien van de omstaenders.

Desen gecommiteerde vertrok met de werklieden van den Burgh naer de groote mart. Ik hebbe hem tegengekomen in de Breydelstraete, hij gonk met grooten ijver,

[p. 189]

doch bevreest voor het volk, dat medeliep en schreeuwde tegen desen beeldstormer. Ik en hebbe niet willen blijven om sijne boosheyt te zien uytwerken. Ik kende hem geheel wel, en ik zag zijne dwaesheyt en zijne verblindtheyt.

Naer dat hij aldus zijne commissie voltrokken had in deze twee beelden te doen verbriselen in sijne tegenwoordigheijt; liep al het volk, met quaedheijt en gedruijs, naer den burgh weder, waer het volk bezig was met een aldergrootste empressement en gedrang, om een kleijn stuk van het verbriselt O.L. Vrauwe beeld te konnen wegdraegen.

Oleverius van den Kerkhove, daer passeerende met eenen kordewaegen, en dit spectacle ziende, met het hert vol bitterheijt over het schenden der Religie, door deze boose philosophen, (die nochtans meest al Bruggelingen waeren, en van Vlaenderen, west en oost), dede zijn uytterste best om een groot deel te konnen bekomen van dit beeld op den burgh, en naer veel vlijdt aangewendt te hebben, kreeg een zeer groot deel op sijnen waegen en vertrok tot de Roodenhoed stallen, onder het gedruijs der jongers. Op die plaetse, heeft hij verklaert, was hij in groot perijkel van in het water gesmeten te worden doch hij is het met zijnen waegen ontsnapt, mede voerende naer zijn huys het stuck van dit steene beeldt, sijnen zoon, Joannes van den Kerkhove, beeldthouwer sijnde, heeft daer van gemaekt een O.L. Vrauwe beeldt, juijst dezelve representatie gelijk zij met Kindeken gestaen hadde op den burgh. Ik hebbe naederhandt dat nieuw gemaekt beeld gekoght, voor mijnheer Vanhuerne de Schiervelde, die het zelve aen zijne dochter mevrauw de baronne de Pelychy gegeven heeft, waer het bewaert word voor gedenkenisse.

Ten zelven tijde begon men alle de Cruyssen te weêren van de kerken en thorens. Eenen man nam dit aen van de perijkeleuste thorens te ontcruyssen, waerom hij ook genaemt wierd den Cruys-Duijvel. Hij maekte wonderlijke vliegende en hangende stellagien, niet sonder groot gevaer van zijn leven. Hij kwam hierdoor in eenen

[p. 190]

grooten haet onder het volk, maer hij was den vriend der philosophen.

De voorgemelden gecommiteerden der O.L.V. beelden heeft daerna een goed emploij bekomen, over zijne gedaene diensten, en naederhandt is hem dat ontnomen en aen een ander gegeven. Daer naer en heeft hij maer een slepende gesondheijt gehadt, en heeft nog achtien jaeren geleeft naer sijne moedwilligheijt. Het schijnt als dat hij zig met de kerk verzoent heeft in zijne doodtziekte aengezien de familie eenen lijkdienst heeft doen celebreren...

Op de groote Eekhout-Brugge hadde nu al merkelijke jaeren een stand-beeld gestaen van den h. Joannes nepomecenus, met vergenoeginge der inwoonders, en waer alle jaere een solemnele processie quam uijt O.L. Vrauwe kerke; nu de philosophen der fransche gezindheyt, niet meer konnende in hunne oogen lijden het gezight van dit beeld, maekten een t' samensweeringe van dit bij nachte in 't water te werpen, 't welke zij ook uijtgevrocht hebben. Ik heb' er differente van gekent, en heb ook hun opvolgende straffen met verwonderinge aenzien. Want naer dat al deze uytzinnigheden ten eynden waeren, den eenen is in 't water geloopen bij nachte, 2 ander zijn ellendig in 't hospitaal gestorven, een vierden is sot geworden en in het dulhuijs dul gestorven, ander hebben ook vele tegenkantingen gehad, zoo dat ik er weijnig van zien overblijven. Naederhand is dat beeld wederom uijt het water gehaalt en weg geleyt om beter tijden te verwagten tot de hersteltenisse.’

V.V.