Biekorf. Jaargang 9

[p. 145]

[Nummer 10]

De witte Zandweg

IK was een versnoekte kwajongen in mijnen tijd. Geen boomen en waren te hooge, geen waters te diepe en, als er een haantje te veuren was, stond ik aan 't hoofd van de bende. Vader verzinde heele dagen om een straffe te vinden die aan de rebben zou houden; maar 't en ging niet: drie, vier geeselroeden had hij op mijnen rug versleten, zijne handen deden hem wee, van 't louter slaan op mijnen harden kop en water en brood was mij eene aangename afwisselinge, in den alledaagschen slenter van aardappels en boterhammen. Na nen halven dag vastens, met een duchtige rammelinge, voelde ik meer lust om te lachen als om te weenen en, achter een halve wijle, was alles vergeten en begonnen de kwade streken opnieuw en van langs om erger.

Een zomerschen avond kwam ik welgezind naar huis; wij hadden met een tiental makkers scholegedoken, waren appels gaan trekken in 's pastors boomgaard en 't kalf van den burgemeester hadden wij in de beke

[p. 146]

getrokken om 't te leeren zwemmen, maar de oevers waren te hooge en 't dier was er in en dood gebleven. Vader, die bericht gekregen had van 't gebeurde, greep me in een gramschap vast, telde me geweldig af, met 't stoofijzer, waarna hij me, in stêe van naar gewoonte, den steenweg op te jagen, vierkant opnam en naar den zolder droeg, mij daar neêrwierp en de valdeure toesloot.

Op den zolder! Hemelsche deugd, op den zolder! 's Avonds en dorst ik er niet aan denken en bij heldere zon en ging ik er maar zelden op, en altijd met vreeze.

Ik bleef liggen lijk dood, neep mijn oogen toe en overdacht mijnen armen toestand. 't Was overal stil, 'k en hoorde niets... niets. Dat leed al zoo vrij lange, toen ik begon te voelen dat de berdels zoo hard waren en dat mijn blauwgeslagen lijf mij wee deed. Mijn rugge wierd stijf en mijne armen en beenen kregen koud. En toch en wilde noch en zou ik roeren, dat stond vast in mijnen kop. Op het einde wierd het onuitstaanbaar; ik trok mijn rechterbeen in, verlei mijnen arm en opende voorzichtig mijne oogen. 't Was zoo aardig, o zoo aardig donker, en warm: ik zag de warme duisternisse; zoo aardig, dat scherp toeloopend pannedak met zwarte rebben, hanebalken en latten doorkruist, en al dat gedoen ginder, dat verdween in het duister veursthout; 't geleek eene verlatene spookachtige kermishutte, binst den nacht. Boven mijn hoofd hongen oude broeks en vesten, lijk dreigende schietbuizen, met de pijpen omleege, te zwemelen; 't waren net gelijk opgehangen venten! En 't donkerde, 't donkerde gestadig.

Mijn oogen stonden staal en ik hoorde mijn asem jagen. Ik overdacht hoe dat 't hier zou afloopen. Die aanhoudende stilte verontrustte mij; de angstige verwachtinge van dien naderenden nacht: eenen langen, langen nacht hier alleene moeten doorbrengen! Mijn haar krijzelde op mijn hoofd. En de ratten! Ik liet een geweldigen schreeuw. Het helmde beklemd deur het schuinsche zoldergewelf. Ik luisterde hem wegsterven... en niets en volgde. Ik schreeuwde nog en nog, en altijd maar voort, dat mijn kele scheurde.

Dat grouwelijk gedacht aan die ratten en aan dien

[p. 147]

langen nacht maakte mij razend van schrik. Ik wentelde mij op den grond, ik sloeg met armen en beenen, lijk een bezetene in een geweldige kindergramte. Dan liet ik, afgemat, armen en beenen zinken; tenden, moe, verzonk ik in mijne onmacht en, gelaten, zonder wil of gevoel, wachtte ik af wat komen zou. Ik kreeg vreezelijk kwade gedachten: 't huis ontvluchten, 't huis in brande steken, moorden! Ik was een verstekeling, men martelde mij. Ik had hen willen toogen wat ik kon, wie ik was; hen willen zien zoeken achter mij, zien weenen; en dan altijd maar verder wegloopen en nooit meer terugkeeren.

Beneden rammelden de witteberden en de vorken voor het avondmaal. Ik en had geen honger; 'k en wilde en 'k en zou niet eten. Ik hoorde gezapige, rustige stemmen die vertelden; dat miek me wanhopig: men sprak van mij niet! Men 'n had geen dere meer om den booswicht, men wou me maar liefst dood, weg hebben. En ik zat op den zolder!

Later, heel veel later hoorde ik mijn broerkes stemme, die traag het avondgebed las - ik en zou niet bidden - en dan niets, niets en hoorde ik meer: het huis was veranderd in een uitgestorven steenen bak, en van boven, lag ik daar alleene en verlaten.

Ik wandelde moedermensch alleene in den bosch, door het kreupelhout. 't Was halfdonker beneden, maar boven de struiken speelde de zon lijk door een groenen voorhang. Ik ging altijd voort. Hier nu stonden de struiken dik en het wegelingske liep verloren. Na lange kruipen en stronkelen sprong ik over eene gracht en kwam in de breede dreve. 't En scheen me niet aardig, dat het hier nog duisterder was en dat de klaarte, in stêe van langs boven, leege door de stammen door kwam steken. Het gewelf was bladerdicht gesloten en de boomstammen hongen daaruit lijk standers nederwaard. 't Was overal stille. Ik ging, daar ik meende de zon te moeten zien, achter de stammen, halfverlegen om tenden en uit dat aardig woud te geraken, maar altijd kwamen nieuwe boomen, lijk uit den grond op, die de zonne doken. Ik had willen loopen, maar voelde 'k en

[p. 148]

weet wat in mijn beenen, dat me traag voort deed wandelen.

Ginder verre, langs den gerskant, zaten er twee jongens. 't Waren... neen, ze zaten daar zoo aardig; ik naderde en toch erkende ik Sarelke en Lowietje, van den veldwachters. Ze zaten met hunne beenen in de gracht, hun ellebogen op hun knie'n en waren ernstig aan 't kouten. Ik zat nevens hen, maar zij en keken niet eens op, z'en bemerkten me niet. Die twee jongens, mijne schoolmakkers, de eerste kwaperten van 't dorp, zaten daar lijk twee afgeleefde dutsen, ze'n kenden me niet meer. Dat moest me sterk verwonderen, en toch meende ik dat het zoo moest zijn en dat 't altijd zoo geweest was. Zij koutten dood bedaard van den prijs der marbels, van de kenmerken der beste hoepels, van een nieuwe schare looden soldaten, en zij mommelden hun woorden al zoo traag als de pastor op zijnen preekstoel. Ik wierd ongemakkelijk, voelde mij mis te huis, in die bange lucht, onder die halfduistere schemeringe, daar alle dingen zoo ernstig, zoo doodtraag en zoo loom voorbijschoven. Ik, die louter verzet en kinderspel was, vond daar nu mijn eigene makkers zoo veranderd en mij niet meer kennende. Ik had willen schreeuwen, hen duchtig bij den schouder grijpen en roepen dat ik het was: Ik, ik, ik! Maar 'k en dorst of 'k en kon het niet.

- Ginder..... komt..... de.... boschwachter, neuzelde Sarelke.

Lowietje keek met zijn groote glazen oogen in de dreve, de jongens stonden op en, zonder spreken, drentelden zij verder. Ik zag hen al stillekens verminderen, dan wierden het twee zwarte zwevende stipkes, die in den draai verdwenen.

Ik was weer alleene! Alleene, met al die boomen in dat angstig overal zwijgen. En de boschwachter, waar was hij? Hij zou komen, ik wist het, en 'k voelde vreeze voor dien grouwelijken vent. Ik moest hier wegkomen, mij duiken. Ik legde me, dood traag, diepe in de gracht. Ik voelde nu dat ik lange, lange dood was en, hier alleene, te wachten lag, 'k en weet niet meer naar wat. Die bosch-

[p. 149]

wachter, bestond hij wel? Hij scheen me nu een ontzaggelijke aardklomp, die, traag maar vast, afkwam gerold en, zwaar, op mij zou vallen. Dan wierd hij een schoone witte esch, die daar statig zijn takken stond te zwaaien. Ik zou hem laten voorbijgaan en dan vertrekken. Men wachtte naar mij, 'k moest ievers zijn; 'k deed al 't geweld dat ik kon om te weten waar, en kon het niet vinden.

De boschwachter en kwam niet.

De gracht was koud, de bodem was van glad geslepen steen en zeer hard. Ik lag daar te glariën: boven mijn hoofd stonden de reuzige eeken, stille, en hunne takken liepen gewrongen verloren in 't donker gewelf.

De boschwachter kwam, ik hoorde het, en de wind voer vreezelijk door de boomen. Ik beefde..... 'k wierd wakker van vreeze en 'k lag nog altijd op mijnen zolder. De harde grachtbodem was de berdelen vloer en de boomstammen waren vaders broekpijpen en de takken liepen verloren in 't donkere veursthout. Twee scherpe lichtstralen staken door 't gesloten zolderraam. 't Moest dus dag zijn! En die vreezelijke nacht, voorbij! Heel mijne ontsteltenisse was weg en 't was eene stoutmoedigheid in mij gekomen, iets lijk de vreugde na een opgelost vraagstuk. Lowietje en Sarelke en al de jongens uit schole zou ik doen horken! Ik had een heelen nacht, alleen op den zolder geslapen! En de ratten! En de spoken! Och, en geen spierken vreeze!

('t Slot volgt)

Frank Lateur