Biekorf. Jaargang 9

[p. 142]

Mingelmaren

WIJ lezen in ‘'t Daghet in den Oosten,’ 1897, blz. 95. ‘In Biekorf, 15 Koornmaand 1897 leze ik: Te Brugge zegt men waarentig, waarredig en nooit waarachtig, enz. In gansch Limburg zegt men ook warentig, marentig, warempel, altijd met den klemtoon op de middelste lettergreep. Zou daar wel een waarredig insteken, zou 't niet eerder 't woord waarachtig zijn dat verminkt wierd omdat het ook als eed kon gelden?

_**_*

‘Les Flamands et les Allemands expriment l'étonnement et la surprise en invoquant les deux dieux du paganisme Castor et Pollux sous la dénomination de gemini, car, si dans quelque coterie Flamande vous racontez une nouvelle surprenante, tous s'écrient gemini! geminis! 't zumenis! et il en est de même en Allemagne’. Voir Diericx, Mémoires sur la ville de Gand, tome 2, 1815, p. 23.

Vergelijk met die zotternij: Willem's verhandeling ‘over eenige oude nederlandsche vloeken, eeden en uitroepingen’.

Vergelijk: Wodana, over Fro, blz. XX en vgg.

Vergelijk 't Daghet, blz. 98, jaargang 1896.

Luister nu naar mijn eenvoudig gedacht:

Wat roepen de menschen, als ze verwonderd zijn? a/ God zegen ons menschen! b/... zegen ons menschen! c/... zegen ons...! ofwel gauwer gezegd: God zimmen os minschen, God zimmen is minsen, 'd zimmenis minsen, 't zimmenis, 't gimminis, gimminis, gimmeni, gommenikes, enz. enz. met z of fransche g.

Dat antwerpsch afgodsbeeldje, hoe 't hiet of niet, kreeg een bijnaam uit misverstand door 't uitspreken van ‘die m'hier ziet’ als ‘gemini’; en alhoewel iedereen reeds lang, zegen ons, gemenis, geroepen had vóór dien tijd ‘quoties vel lusus in gyro, pes in passu vel actus errat in opere’, zoo wierd later gedacht dat dien uitroep van den afgodsname kwam, die in Antwerpen op een vuil beeldje werd toegepast.’

't IS 't melden weerd, om de wille der zeldzaamheid, dat er op geheel Thorhout, geen een getouwe meer en staat en in werkinge en is. De laatste wever, met zijn getouwe, en 't was 't laatste in Thorhout, is gestorven in 't oudemanhuis, in 1891.

Nieuwe getouwen, breigetouwen zijn opgekomen en rijzen op om 't weefgetouwe te vervangen. 't En is geen gewin meer voor den wever. Daar de wever verdwijnt, moet 't spinnewiel met eenen naar 't oud ijzer of op den zolder.

De laatste spinster of spinnette op Thorhout, weunt al den kant van 't Schaakske. 't Is van de jare 't eerste jaar van geheel

[p. 143]

haar spinnettenleven, dat zij geen spinninge en heeft, dat heur wiel moet stille staan. Die hier in Thorhout nog wilt den ouden sterken grauwen twijn gebruiken zal moeten elders gaan om hem te gerieven.

Den rappen en knappen zanter, den Z.E. kan. Vande Putte zij hier lof gezeid om zijn taai pogen in de vlaamsche werkinge.

'k Had over jaren aan D^r Guido Gezelle eene woordenlijste gezonden over 't spinnewiel, met nog andere over 't kuipen en 't kloefekappen, M^r Gezelle heeft dat bewaard, en ik ook; daarom wil ik nu eenige vergelijkingen maken met de woordenlijste die in Biekorf, talm. 2, 1898, door Z.E.H. kan. Vande Putte over 't spinnewiel gegeven wierd.

't Wiel wordt te Thorhout geheeten de(n) hoepel: asse is 't zelfste.

De handhave is hier vaste aan de vrange.

Vilten hier velten, zijn gemaakt niet van biezen, maar 't zijn hier twee dobbelgevoude kussens, gemaakt van lijnwaad, met hooi of met werk opgevuld.

Stijpers. Dat zijn hier de pinnen boven op de haspe en daar men de bobijnen of klossen op zet, om ze af te haspen: mannekes worden ze hier geheeten, die stijpers. Wippe of Wuppe die vaste ligt aan den achterasse met een wuppestokske.

Wielbak, hier wielblok geheeten.

Klossen, ook zoo geheeten; ook nog de bobijnerokke, als ze bloot staat zonder spinnegoed op, den kop alleene inziende, zegt men daartegen de sprinkels van de rokke.

't Manneke, wordt hier de standrokke genaamd.

De standrokke is de stok met de sprinkels en hij staat rechte in den standblok.

't Rokhuis wordt hier de rokkekroone genoemd, maar ook nog het rokhuis.

Al de woorden die hier onvermeld staan, zijn en blijven gelijk uitgesproken te Thorhout als te Hulste.

F.D.V.

OP een outaar van de kerke van San Andrea de Ziranda, te Venetiën, vindt men het volgend opschrift:

Omnipotenti aeterno
Dignamerita Cornelia pluries abbatissa
Justi de Curte Batavi
Sculptoris et architecti valde praeclari
opus ultimum
MDCLXXVIIII

Die Joost de Corte en was geen Batavus, maar wel een Vlaming van Iper, aldaar geboren in 't jaar 1627 en gestorven te Venetiën, in 't jaar 1679.

[p. 144]

Hij liet vele bekende leerlingen na en was zelfs de laatste groote meester van de Venetiaansche beeldhouwschool.

Te Venetiën zijn er nog verscheidene autaren, standbeelden en half verheven steenwerken van dezen Vlaamschen kunstenaar bewaard.

J. Cl.

LYKTRAENEN, op het afsterven van de weledele mejoufvrouw Antonia - Carolina - Godeleva - Gislena - Josepha Van Huerne, overleden te Brugge, den 1sten januarius 1824, in den jeugdigen ouderdom van 27 jaeren en negen maenden. Zy was de moeder der armen en behoeftigen, den troost der bedrukten, den toevlugt der noodwendigen. Om dat haere ziel aen God aengenaem was; daerom héeft Hy zig gehaest om haer uyt het midden der boosheden weg te haelen (Sap. iv, 14). Haer voorbeeldig leven, en wel byzonderlyk haere overgroote mildheyd en bermhertigheyd tot de armen, doen haere dood, byzonderlyk te Brugge en te Iseghem, algemeen betreuren.

Precisa est velut à texente vita mea; dum adhuc ordirer, succidit me; de mane usque ad vesperam finies me.
Ezechias.

Gansch de natuer in rouw, draegt op doorkréete wangen
Het merk van smertend leed, om eene Engelin.
Gansch de natuer in rouw, heft aen haer treurgezangen,

Die 't ryk der dooden dringen in.

Den asch keert tot den asch. O straf der eerste vadren!
Den niet keert wéer in niet, daer zielens edelheyd,
Ontkerkerd uyt het stof, in zegeprael durft nadren

Den troon van de Opper-Majesteyt.

Als eenen gouden morgen haer jeugd was opgerezen,
En slechts is eenen dag aen zynen avondstond,
Den levensdraed bréekt af; vernielt bestaen en wezen,

Eylaes! op onzen Brugschen grond.

Vereen, ô Iseghem! vereen uw liefdetraenen
Met onze dankbaerheyd, die ge op haer eerzuyl stort.
Dat de behoeftigen haer 's hemels wegen baenen!

Zoo word haer laetst geroep verkort.

Op haere milde hand, de dekster van de leden,
Waer onder Christus schuylt, dael loon en zegening!
Den Godsdienst is verheugd. Geen traen in eeuwigheden.

Ze ontaerd tot eenen Hemelling!

Zy héeft haere hand aen den nooddruftigen open gedaen, en uytgesteken tot den armen. Prov. xxxi, 19.