Biekorf. Jaargang 9

[p. 119]

De Brunhildesteen te Hollain

SIEGFRIED reed opwaards naar Hinderberge en sloeg zuidwaards den weg op naar Frankenland.

Op den berg zag hij een groot licht, als den laai van een vier, die hemelwaards opklom.

Als hij nader kwam, zag hij eenen schildburg staan, daar eene vane boven wapperde.

Siegfried stapte in den schildburg: daar lag iemand in volle wapenrustinge te slapen.

Hij nam den helm van zijn hoofd en hij zag dat het eene vrouw was.

Het harnas was zoo vast aangegespt, als of het aan het lijf gewassen ware.

Met Gram, zijn zweerd, rukte hij het harnas open, aan den hals en aan de armen, en hij nam het weg.

De vrouw ontwaakte, stond op, aanschouwde Siegfried en sprak:

‘Wie heeft mij mijn harnas opengereten? Wie brak er mijnen slaap? Wie heeft mijne lichte ketens gelost?’

Siegfried wedervoer: ‘Siegmunds zoon. Den zerk van uwen slaap heeft Siegfried zoo even opengebroken.’

Daarop zei de vrouwe: ‘Langen tijd heb ik geslapen; sedert lang en wierd ik niet wakker, sedert dat menschen lijden: 't was 't beschik van Woden en ik en vermocht het niet den sluimerban te breken.’

Siegfried zat neder en vroeg haren naam. Zij nam eenen hoorn vol mee, bood hem den minnedrank en antwoordde:

‘Heil u dag, heil u, wezen van den dag! Heil u, nacht, en u, dochter van den nacht; aanschouwt ons met vergenoegde oogen en schenkt ons de zegepraal.

Heil u, Asen en Asinnen! Heil u, alles voedende eerde! Geeft rede en verstand en reddende handen!’

Zij hiet Sigurdrifa, zegevierensveerdig, en zij was walkiere.

Zij vertelde dat twee koningen met malkander in strijd lagen: de een was Helmgunter, oud en machtig; Woden had hem de zegepraal beloofd. De andere was

[p. 120]

Agnar, de broeder van Hada en niemand en ondersteunde hem.

De walkiere versloeg Helmgunter in den strijd en Woden, tot straffe, doorstak ze met den slaapdoorn en zei tot haar dat ze nooit meer in den kampe en zou zegevieren.

Na dit verhaal bad haar Siegfried dat zij hem de wijsheid zou leeren, omdat zij alle tijden en streken kundig was.

Zij wedervoer: ‘Ik schenk u bier, met sterkte en krijgsroem gemengeld, met liederen en zeisen, met runen en tooverteekens.’

En zij gaf hem alle slag van machtige runen en van wijze raadgevingen.

Zoo zegselt nagenoeg eene brok uit de heldenzeisen der noordsche Eddaliederen; zoo wordt ons vertoond hoe Siegfried de walkiere Brunhilde op eenen berg ontwiek.

_**_*

Het middenduitsch Nevelingenlied prazelt ook in zijne oude maren over Siegfried en over Brunhilde.

Gunther, de koning der Burgonden, wil de vorstinne Brunhilde huwen, die in een vreemd land op heur slot Isensteen verblijft.

Hij vaart er naartoe, met Siegfried en andere helden.

De vorstinne zal Gunther huwen, zegeviert hij in verscheidene wedstrijden. Verliest hij, dan moet hij zijnen tocht en zijne vrage met de dood bekoopen.

Gunther overwint de fiere en machtige jonkvorstin in 't werpen met de spietse, in 't slingeren van een grooten, marbelen kogel en in 't springen over dien kogel. Hij overwint door Siegfried, die hem bijstaat en voor hem vecht, bekleed met eenen toovermantel die hem onzichtbaar maakt en hem eene buitengewone macht verleent: zoo wordt Brunhilde de vrouwe van koning Gunther.

_**_*

Germaansche helden worden bij 't volk vermaard; hunne wondere gevarenissen worden, rond den heerd, in volksvertellingen, van mond tot mond, van geslachte tot

[p. 121]

geslachte overgezeid; hunne lotgevallen worden in berijmde zeisen door de dichters bezongen.

Bij de Franken ontstaat de kring der Nevelingenzeisen.

Verschillende zeisen smelten ineen; nieuwe gebeurtenissen uit de geschiedenisse, namentlijk de uitroeiing der Burgonden door de Hunnen, worden in den kring dier zeisen opgenomen en zoo groeit de samenhang der zeisen, in den loop der tijden, tot het gansch zeglied der Nevelingen.

Middens de Sassen geraken de zeisen der Nevelingen, in het Noorden, onder de skandinaafsche volkeren bekend, daar zij in de heldenliederen der noordsche Eddagedichten verder uitzetten en ontwikkelen.

Sommige schrijvers meenen dat die heldenliederen van eigenen, skandinaafschen oorsprong zijn; maar 't wordt nu algemeen aanveerd, dat de heldenzeisen der Eddaliederen uit Duitschland afkomstig zijn.

_**_*

Wij hebben gezien dat in de Eddaliederen Brunhilde geene jonge, strijdlustige vorstinne en is, die op een prachtig slot woont, van helden en ridders omgeven; 't is eene goddelijke walkiere die op eene rots te slapen ligt en die door Siegfried uit heuren tooverslaap gewekt wordt.

Die zeise verschilt dus grootelijks van de mare van het duitsch Nevelingenlied.

Is die zeise op skandinaafschen bodem geboren? Heeft men ze aan de noordsche Skalden te danken? Is die goddelijke zeise van eigenskandinaafsche uitvindinge?

Daar bestaan bewijzen dat de zeise der slapende walkiere ook van ouds in Duitschland bekend was.

Men bezit geene geschrevene gedichten, maar daar zijn oude oordbenamingen die ons bescheed doen over oude overleveringen.

Men kent eene oorkonde van 1043, eene reenbeperkinge van het gebied van het kerspel van Schlossborn, bij Köningstein, in den Taunus.

De Taunus is een gebergte dat in 't Noorden van Wiesbaden ligt en de Feldberg is de schoonste en de hoogste berg dier bergketen.

[p. 122]

In het stuk van aartsbisschop Bardo van Mainz staan de volgende woorden te lezen: Et inde in medium montem veltberc ad eum lapidem qui vulgo dicitur lectulus Brunihilde, dat is: En van daar tot aan het midden van den berg, tot bij dezen steen, die door het volk het bed van Brunhilde wordt geheeten.

Vele oorden hebben hunnen naam aan gedachtenissen uit de Nevelingenzeisen te danken; niemand en zal kunnen loochenen dat de naam der schoone rotse op den Feldberg op het slapen der walkiere zinspeelt en niet op het slot der vorstinne.

De zeise der slapende Brunhilde was dus ook in Duitschland inheemsch. Mogen wij ook niet vermoeden dat de rotsen en de steenen, die elders Brunhildesteen of Brunhildestoel genoemd worden, ook met deze zeise der gewekte walkiere in verband staan, eerder als met het slot Isenstein der vorstin Brunhilde? Eene rots is toch altijd eene rotse en 'n kan maar moeilijk een vorstelijk slot verbeelden.

_**_*

Meer als een Brunhildesteen wordt in de streken aangetroffen, die vroeger door de Ripuarii of Oeverfranken bewoond waren. Is het niet wonderbaar dat er in ons land, in de gewesten die door de Oeverfranken bevolkt zijn, ook een Brunhildesteen gevonden wordt? Is de Brunhildesteen van Hollain bij Doornik geen gedachtenis die de Oeverfranken uit hun stamland naar hun nieuw vaderland medebrachten? Is deze merkweerdige naam geen nieuw bewijs, dat de Ripuarii onze waalsche streken bevolkten terwijl de Saalfranken op vlaamschen bodem hunne zaten vestigden?

De Brunhildesteen van Hollain is een menhir of gedenksteen der oortijdsche volkeren; waartoe zulke steenen dienden en heeft de wetenschap tot nog toe niet kunnen achterhalen.

Hij is van ruwen zandsteen, 4,23 m. boven den grond verheven, 3,10 m. breed, omtrent 50 centim. dik en zit omtrent 3 meters diepe in den grond; in 1820 heeft men

[p. 123]

hem gerecht en op metsewerk in den grond geschoord; die werkingen hebben 2000 fr. gekost.

Wat is er te zeggen van zijnen naam?

De belgische geleerden, die van geene andere Brunhilde en weten, als van koningin Brunhilde van Austrasiën, zeggen dat het volk veel aan die koningin heeft toegeschreven, namentlijk den roomschen heerweg die nog in Henegouwen heuren naam draagt; de steen van Hollain zou zijnen naam verworven hebben omdat hij niet ver van dien heerweg gelegen en was.

De belgische geleerden zelf erkennen dat die uitleg geen grond en heeft.

't Is, in de wetenschap, en dat bij ontelbare bewijsvoeringen, bewezen dat vele benamingen aan de heldenzeisen ontleend zijn: voor elken zeiselenkring, voor de Nevelingen, voor den Beowulf, voor de Dietriechzeise en menige andere, kan men in elke germaansche streek een hoop benamingen bijbrengen.

Wij meenen dat de Brunhildesteen van Hollain aan de Brunhilde, en wellicht aan de walkiere der Nevelingenzeisen, zijnen naam te danken heeft.

J. Claerhout