Biekorf. Jaargang 8

In den Voorwinter

EERST waren ze bleek geworden, doodsch bleek; later wierden ze geluwbruin, en dan gingen ze aan 't zwemelen, en aan 't wikkelen, zoo aardig, zoo slak, gelijk vlerken van stervende vogels; en rekewijs wierden zij, stillekes neêrewaards dansende, te vallen, bij heele zwerms. Ze wervelden rond in de lucht, wierden meêgedreven met den wind, en eindelinge vielen ze dood en vaste, ievers in 't slijk.

[p. 74]

De boomen bleven staan, de naakte grauwe stammen, met hun zwarte takken wijdopen, hooge in de lucht.

's Nuchtens bleef het lange donker; bij dage kwam een straalke bleeke winterzunne de dingen verblijden, maar 't wierd seffens weêre doodgeduwd in een dikken smoor, die alles toedekte. En 't wierd voor goed weêr avond, donker avond.

Geen mensch en was er te zien, en de huizekes, die dichte bij de eerde gehukt zaten, bleven toe en gesloten; de rook uit de kaven gaf alleene nog teeken van leven.

De groene dreve stond nu kaal, blak: twee reken rechte stammen, die verminderend wegdoken in den blauwen mist.

't Komt ginder iets afgetrakeld... een gedaanteloos dingen, gelijk twee zwarte striepkes, met nog iets - en 't nadert...

't Worden ten langen laatsten, uit die striepkes, een man en een wijf; en, uit het andere een draaiorgel, op een steekkarreke, met eenen hond tusschen de wielen.

Heel 't getrek zag er versleten uit. 't Ventje ging gebogen tusschen de tramen, en 't trok; 't wijveke heur magere armen staken tegen de orgelkasse; en het gerid klotste alzoo voort, over de wagenslagen, de dreve deure, en de wijde baalje binnen van eene herbergzame hofsteê.

Een bende zwarte kraaien dreef deur de lucht. De wind zoefde in de naakte kruinen; de smoor klom, en de dingen verdunden in een blauwendigen wasem; ze verdwenen en 't wierd, doodtraag, donkerzwarte nacht.

Man, vrouwe en hond, ze kropen alle drie hooge en diepe, op den dilte, in 't hooi, en ze djoezelden weg, gelijk al 't andere buiten en rond hen. Warm dat ze daar lagen! En droomen dat ze deden, van de koude, van den donkeren, en van den droefkreunenden wind!

's Morgens vroeg, vóór den helderen dag, was 't getrek al op weg, over de brake velden, en versmoord in een eendlijke zee van dikke blauwe lucht. Ze sleurden al dat ze kosten; 't ventje in de tramen, 't wijveke achter de steekkarre, en de hond, met zijnen kop tegen de eerde, om verder.

Daar brak een roode gloed uit het oosten en 't helderde

[p. 75]

een nieuwe dag. 't Was alles wit, sneeuwwit, alsof de blauwe smoor gebleekt, gesmolten en vastgesteven ware op de zwarte velden, op de halfverslunste najaarsvruchten en op 't duister wissewerk van de boomen. Daar leekten groote dreupels van de takken.

Van onder zijn kleppe loerde de vent, met zijn ééne ooge, in de verte, en hij wierd huizen geware... en een kerke. Men trok daar naartoe.

't Waren leeggedekte huttekens, en witberijmde; hier en daar stond er één, en dan heele reken, dichte tegeneengedrumd: een strate.

Ze waren in 't dorp.

Eenzaam, stille gelijk een begijnhof. Hier een vrouwke, dat, diepe in heuren kapmantel gedoken, langs de huizen naar de kerke kroop; daar, een smidshamer die klopte... en 't kleen klokske, dat tjinkte, alover de huizen.

Ze hielden stille. De hond zette hem op zijn zet, te kijken. 't Ventje wierp zijnen schoereband af, trok zijn klakke wat dieper, en tastte, onder 't rost orgelkleed, achter de wrange. Het keek eens wel naar de huizen, die voor hem stonden, het neep zijnen ingevallen mond toe, 't vaagde met den zoom van zijn mauwe over zijn aanzichte, en 't draaide. Halfverdoofde klanken kwamen van onder 't orgelkleed in de kille strate gevallen: een treurig - weleer danswekkend - liedtje misschien, dat nu, vervalscht, vertraagd en heel verwrongen, geleek aan een onduidelijk gewemel van deureen gedraaide klanken; de eene kwamen te vroeg, de andere te late, gelijk in nen lastigen droom; en daartusschen een gezucht, en een gekriep, dat van heel diepe kwam, alle drie, vier keeren draaiens, en dat seffens weer doodgedaan, in die altijd weerkeerende groeve orgelklanken, of meegesleept en verdoofd wierd in een zotten rondedans. 't Was lijk een arm gedoken zielke dat kloeg, in een geharrewar van ruwe en luide straatschreeuwers.

De hond had, bij 't aanvangen van 't liedtje, ook beginnen huilen.

't Wijveke had heuren hoofddoek rechte getrokken, boven haar fijn oudewijfs gezichte; en, de eene hand in

[p. 76]

heuren schortezak, en met de andere een blikken pintje vooruitstekende, ging zij nu van deure tot deure: ‘Voor nen armen blinden man... God zal 't u loonen.’ En dat door heel de strate, en verder, naar de boerenhoven, van de eene tot de andere, heel den dag, tot dat het weerom avond wierd en dat die zelfste dikke smoor alles kwam dekken in zijnen grauwen, duisteren asemtocht.

En weerom doolden zij, deur een dreve, naar een hofstêe, en in 't hooi.

- ‘De hond heeft jongen!’ zei 't wijveke, en ze schudde heuren man.

- ‘Jongen...?’

En hij keerde in zijnen polk, hij duwde met zijn hoofd dieper in 't hooi, en hij dommelde voort. Hij droomde van honden, en van jongen, en van orgels, en van oorverdoovend gejank en gehuil.

De hond lag in een schoon rond nestje, ineen gedraaid, te kriepen. En hij keek zoo lodderlijk welgezind in 't wijveke heure oogen; en hij lekte, altijd lekken, aan zijne jongskes. 't Waren lijk drie bruinroste mollen, met elk eenen dikken kop; ze wroetelden hun vette lijvekes deureen, en ze zochten, en ze piepten.

Als ze hun roggen stuite en hunnen schotel pap binnenhadden gingen ze voort, naar elders. 't Ventje trok, 't wijveke stak en, tusschen de wielen, hongen de honden in nen fijgekorf, te schommelen. Zoo gingen ze, van dorp tot dorp, deur de wijde wereld bedelen: twee oude menschen, met hunnen orgel; en een hond, met zijn drie jongskes.

Veel later.

De dikke smoor was in klaarblinkende dauwdruppels veranderd en de zonne gloeide hooge in den hemel. Nu lagender vier honden aan 't wagentje, vier bruinroste honden. En, als de wrange draaide en als 't orgelke speelde, zoo staken alle viere die honden hunnen muile omhooge en ze huilden leelijk.

Van binnen, diepe verscholen onder het orgelkleed, zat het zielke, het geheimzinnig, het schamel orgelzielke, geheel heersch geworden en haast niet meer hoorbaar.

Frank Lateur