Biekorf. Jaargang 7

Iso

LAAT ons bij der inbeeldinge een wandelingske doen naar 't goed van Iso, den stamvader der Isinga, den stichter van Isingaheim, die zijne zate op de boorden der kronkelende Mandelbeke heeft verkoren.

Lief en leerzaam is de geschiedenis, als ze ons niet enkel den loop der staatszaken voor oogen legt, maar ook de inrichtingen, de zeden en gebruiken kond doet en vooral ons laat nederzitten aan den heerd onzer voorouders.

Het spreekt van 's zelfs, hoe hooger men opklimt, hoe min men vernemen zal; maar hoe weinig men achterhalen kan, 't is toch altijd merkmeerdig als het de eerste, duistere tijden geldt der geschiedenisse van ons dierbaar Vlanderen.

De namen van dorpen en wijken zijn om zeggens de eenigste oorkonden van den inval der Franken in ons

[p. 188]

land, en de wijze geschiedvorschers hebben ons die bescheeden leeren lezen.

Zoo weten wij dat Iso een Frank was, want een heimnaam is het kenmerk eener frankische zate.

Van waar kwamen die Franken?

Van over den Rhijn. Op 't einde der vierde eeuw en in den loop der vijfde eeuw, deden zij de verdedigers van 't roomsch keizerrijk gestadig achteruit wijken en konden zij de streken, die later de vlaamsche gouwen zouden worden, in bezit nemen.

Hoe ging dat?

G. Kurth, die in die zaken thuis is, zal 't ons zeggen: de overwinnaars verdeelden onder malkander de marken en gewesten, die zij veroverden; elk stak zijne erve uit en bouwde zijne heerdstede in het deel, dat hem te beurt gevallen was.

Aanschouwen wij de woonhalle van Iso.

Ze is in vlechtwerk gebouwd; dat vlechtwerk is met leemeerde bestreken en die eerden wanden zijn hier en daar met glanzende verwen versierd, naar den trant, dien Tacitus beschrijft in zijn boek over de zeden. der Germanen. 't Waren ook wel Germanen die huizen mieken met boomstammen, de eene op de andere gestapeld, maar dat gebruik was voorzeker ten tijde van de Franken sedert lang uitgestorven.

't Huis van Iso is vierhoekig en niet rond; 't bestaan nog afbeeldingen van oude germaansche huizen in urnen of aschvaten welke te zien zijn in de toogzale van volkenkunde te Berlijn en die 't maaksel van huizen vertoonen.

Het dak van díe huisvormige aschvaten is hoog en scherp, met latten beslegen, hetgeen ons leert dat de daken der germaansche huizen met stroo en riet gedekt waren.

Gaan wij nu binnen door de vierkantte deure, die langs een der twee nauwste kanten van het huis gelegen is.

Menschen en dieren wonen onder het zelfste dak: 't is nogmaals Tacitus, die 't getuigt.

Naast de deur staat het vee en verder in den huisgrond is de heerd, waarrond de zaten staan.

[p. 189]

Bij Iso en zijn er geene slaapkamers: de huisgenooten rusten op een verhoog of op een afgezonderd plekske bij den achtermuur.

Een Germaan is koning in zijne woning: daarom ligt zijn huis in de eenzaamheid en zien wij rond het boerenhuis van Iso groote eiken staan; zijn hof is met eene hage van wijdauw afgetuind, volgens 't gebruik daar Tacitus af spreekt en dat in sommige streken nog voortleeft.

De Franken zijn een volk van vrije boeren, reeds eenigszins in de kennis en 't bedrijf van den landbouw gevorderd. De akkers, welke Iso beboert, zijn in drie ge wenden verdeeld: het eerste draagt wintervruchten; het tweede is voor de zomervruchten bestemd en het derde ligt brake.

Iso kweekt geerst, waaruit hij bier brouwt, tarwe, rogge en haver; ook vlas dat de vrouwen spinnen en weven.

Iso's kudden van runders maken zijnen bijzondersten rijkdom uit; hij kweekt ook peerden, schapen en zwijnen, welke hij met eekels voedt, geeten en ganzen, zoodat er hem geen vleesch en ontbreekt.

Als Iso thuis blijft, vindt hij zijn beschot in de jacht; hij jaagt den beer om zijn kostbare pels, den wolf, het dier van Woden, den wilden os, het wild everzwijn met zijne scherpe tanden, de schuchtere herten en de reebokken.

_**_*

Aanschouwen wij nu Iso, zooals hij gekleed en gereed is, wanneer hij met de frankische koningen van Doornik ten strijde trekt, niet om Gallië te bezetten, maar om Gallië aan hun gezag te onderwerpen.

Sidonius Apollinarius heeft Franken gezien als Iso en ons nauwkeurig hunne kleederdracht beschreven.

't Lijf is met een groenen borstrok bedekt, die al boven met ronde bronzen knopen toehoudt; de mouwen zijn kort en hij is van onder met een rooden boord gezoomd. Een nauw kleed omsluit de dijen en komt tot

[p. 190]

boven de knieën, zoodat armen en beenen bijkans naakt zijn. Schoen van dierenhuid bedekken de voeten tot aan de knoesels.

Iso draagt een leêren riem met eene koperen gesp gesloten; aan dien gordel hangen de wapens en opdat hij niet en zou zinken, is hij door vier riemkens opgehouden, welke met ijzeren haken aan 't kleed zijn vastgehecht.

Al den slinkeren kant hangt zijn zweerd, zijn scramasahs: twee riemen loopen van den gordel naar de scheede, die van hout gemaakt, met leêren verbeeldingen versierd en al onder van een bronzen beslag voorzien is.

Nevens het zweerd van Iso hangen aan ketentjes zijne leêren beurs en zijn beenen kam.

Al de rechterzijde hangt zijne bijl, zijne francisca, waarvan de handhave van hard hout en zeer kort is. Nevens de bijl draagt hij nog eenen dolk; de handhave, die met eene gesp aan den gordel hangt, is tamelijk lang en de scheede is met koperen nagels beslegen.

Ter hand houdt Iso eene speer, wier staf meer dan drie ellen lang is.

Als Iso op tocht is, draagt hij zijnen schild aan den slinkeren arm: het uitstekend middendeel is van hout; de armband is er van binnen met nagels opgeslegen; de schild is van wijdauw gevlochten, met een dierenhuid overdekt en met ijzeren banden verzekerd.

Al dat wapengerief wordt heden in de grafsteden gevonden en komt overeen met de beschrijvingen die Sidonius Apollinarius en anderen ons van de Franken hebben achtergelaten.

De verzwakte verdedigers van het roomsch keizerrijk staan verschrikt voor die fiere Germanen, die dappere Franken, voor Iso en zijne krijgsgenooten met hunne blonde haarlokken boven hun voorhoofd, hun bleek gelaat, hunne blauwe oogen, hunne hooge en flinke gestalte en hunne breede schouders.

J. De Bie