|
| |
| |
| |
[Nummer 16]
| |
Kalle geete
HOEVEEL en is er niet geschreven en verteld over varende vrouwen, 't is te zeggen spoken of heksen onder de gedaante van vrouwen, die over de aarde zweven of varen, zoo rap en zoo zacht als of zij den grond niet en zouden genaken. Soms veroorzaakte hunne stille vaart draai- of dwerrelwinden, die straten verre mêe draaiden; en vandaar kregen die draaiwinden, die zand en bladtjes al wemelen omhooge drijven, den name van varende vrouwen. Die varende vrouwen verschenen meest binst den nacht en speelden de menschen menige perte en poetse, zoodat zij onder 't volk met recht en reden gevreesd waren. Het meeste deel dier varende vrouwen of varende heksen en waren niet wreed, al is 't dat hunne perten verre waren van aangenaam te zijn. Onder dat slag van heksen meen ik Kalle geete te mogen stellen, waarvan ik de geschiedenisse zal trachten te vertellen, nauwkeurig als ik ze gehoord hebbe uit den mond van 't volk.
Te Beveren, op den IJzer, eene schoone en vreedzame
| |
| |
gemeente, was het dat Kalle geete over omtrent honderd jaar spookte; daar is nog een wegeltje, eene brugge en een arm van den IJzer die van haar hunnen name ontleenen, de Kallemoeiewegel, de Kallebrugge en de Kallebeke. Dit bewijst dat hetgene ik ga vertellen de echte waarheid moet zijn.
Wie die hekse, wie Kalle geete was en heb ik nooit kunnen vernemen; de eene zeiden dat het een geest was die van de ander wereld wederkeerde; andere durfden, doch zonder gegronde redens, 't een of 't ander aardig oud wijf verdenken; maar niemand en wiste klaren uitleg over hare afkomst te geven. Iedereen noemde ze Kalle geete, omdat ze dikwijls te zien was onder de gedaante van eene witte geete, die in wilde sprongen over hage en stake in de meerechen liep en in eenen smoor verdween. Nochtans nam zij meest altijd de gedaante van eene lange, lange magere vrouwe.
Binst den dag hield zij haar verdoken onder de brugge van de Kallebeke, waar zij het water omroerde om onzichtbaar te zijn. Oude menschen weten te vertellen dat het water kookte en borrelde, alsof er in den grond der beke eene bronne geweest hadde. 't Was 's avonds, als 't duister en donker wierd, dat ze uit de beke kroop en hare perten speelde.
Soms zag men haar door de opperluchten der huizen alle slag van wreede muilen en gezichten maken. Soms nog hief zij de wijte op van eenen kermiswagen, gaf eenen geweldigen schaterlach en spoog de menschen bijna blind. Andere keeren stekte zij kinders vaste, die te late op strate liepen, en droeg ze een geheel ende verre, zonder ze te bezeeren, zoodat geene kinders en zelf weinige groote menschen nog dorsten over de strate gaan, als 't late wierd en donker. Zij was in 't algemeen vreedzaam maar, waagde het iemand met haar te spotten of te gekken, 't was zeker dat hij eene poetse ging gebakken zijn, die naar den rook niet en smaakte.
Daar was nu ne keer een werkman, wiens name ik zou kunnen noemen, maar 'k en zal 't niet doen, om dieswille van zijne achterkomers die nu nog leven en waken te
| |
| |
Beveren. En wel, die man hadde zijn vlas geleverd en op den goeden verkoop eene dikke pinte gezet, zoo dat hij een tamelijk stuk in zijnen krage hadde en op strooien beenen, slinks en rechts waggelende, naar huis gesukkeld kwam.
Gekomen aan de Kallebeke, hoorde hij daar al met eens, op tien stappen van hem, boven 't water een belleke hemelstorme rinken en klinken: ‘Hou!’ zei de man, en hij trachtte stille te staan. - ‘Wat de duivel is dat?’ sprak hij bij zijn zelven, en hij horkte met neuze en mond en keek dat de tranen langs zijne kaken liepen. Hij en zag niets; maar hij hoorde gedurig dat duivelsch belleke dat klonk maar altijd klinken. Wel tien tijdkerven stond hij daar te horken, of beter trappelde hij daar nu voorwaards dan achterwaards, nu slinks en dan ne keer rechts om niet te vallen, en 't belleken klonk altijd voort. ‘Ah! ah! ah!’ riep hij eindelijk, ‘Kalle geetje, 't is gij, geloove ik, en wel vele groetenissen aan Pietje Pek, en klinkt aan mijnen broek!’ Ja maar, verdraaid, hij en hadde 't maar met rooi gezeid, dat belleke hing aan 't gat van zijnen broek, en klonk om hoorndul te komen. ‘Moord!’ riep de vent, en door den schrik ontnuchterd, liep hij al dat hij rekken kon rechte naar huis. En als hij aan zijn hekken kwam, dat belleken viel op zijn hielen, gaf eenen schaterlach, bleette nen keer of twee gelijk eene geete, en de man was binnen en de deure op slot. 't Schijnt dat hij sedert dien nooit meer late op zijne stukken en was en voor goed genezen bleef van den eeuwigen dorst waarvan zijne mage te vooren gedurig laaide en brandde.
Zekere Jan kwam ook ne keer 's avonds late van Rousbrugge, en als hij alzoo halfwege was, zag hij van verre aan den hoek van de casteeldreve, die nu nog casteeldreve is en heet, twee groote oogen die glariden gelijk groote katoogen. Jan was verschrikt en peisde dat 't zijn laatste was: 't docht hem dat het eene vrouwe was, die daar stond en loerde door den donker. ‘Ah! die verwenschte Kalle geete!’ zuchtte Jan, en 't zweet stond op zijn gezichte. Die woorden waren schaars uit zijnen mond of die vrouwe wierd zoo lang en zoo groot als een
| |
| |
boom en zoo dinne als eene hommelperse. En Jan aan 't loopen, aan 't loopen dat zijne twee kloefen in stukken langs den weg bleven.
U zeggen hoe vele muilperen en schoppen dat me nu die brave sul kreeg en kan ik niet, maar hij kwam meer dood als levende thuis, en 's anderdaags hadde hij twee blauwe oogen, een gezwollen gezichte en hij liep mank.
't Gebeurde ook nen keer dat Ko Snuif, een zwingelare, die vele gekte en spotte met Kalle geete, stijf late bij de mane was blijven zwingelen: 't was wel tiene als hij zijn zwingelkot sloot en naar huis ging.
't Was een van die koude winternachten; de mane scheen en 't was klaar gelijk binst den dag, maar 't vroos hoppesteerte dikke en 't was koud dat de honden er bij grinsden. Ko's oorlappen waren nêergetrokken; zijne handen zaten tot aan zijne ellebogen in zijne broekzakken en hij liep op een drafken huiswaards. Als hij bij zijn huis kwam, hoorde hij daar al met ne keer een kindtje zoo jammerlijk schreeuwen, dat 't eendelijk was om hooren. Ko zochte rond en vond aan de deure van 't geetekot een kleen kindtje van eenige dagen oud. ‘Wie mag dat wanschepsel zijn, die zoo onmenschelijk dit arm schaapken verlaat,’ zuchtte Ko, en hij nam het kindtje in zijn armen en hij droeg het naar binnen. Hij aanstak seffens een schifvierken, om dat schamel dutsken te warmen. Maar terwijl hij vol droevige en angstige gedachten over den heerd gebogen zat, en met zijne klakke waaide om 't vierke meer te doen laaien, vloog dat kindje al met ne keer van Ko's schoot al door de kave, gaf nen grooten ha! ha! ha! en blies zoo geweldig op Ko zijn hoofd, dat hij achterwaards over op den vloer tuimelde. 't Was Kalle geete die haar gewroken hadde op dien schamelen Ko Snuif.
Op nen warmen zomerschen zondag avond zat er een schoon gezelschap drinkebroêrs in de Sterre. De eene waren bezig met kaarten en de ander loechen en kachaaiden, gelijk als 't gemeenlijk onder de jongheden gaat. Zelve zekere Beuwaert, die een der beste zangers van de streke was, ging een liedtje zingen, en hij zong een spotliedtje
| |
| |
over Kalle geete. Ja maar, hij en was nog ten halven zijn liedtje niet of daar kwam een lang mager vrouwmensch binnen en zij gaf Beuwaert zulk een geweldigen klets tegen zijn ooren dat hij 't onderste boven van zijnen stoel op den grond spaarsde. En eer iemand den tijd hadde van te peizen, was zij al weg en deure.
Dikke Marie, eene oude brave vrouwe, die te boere haren allerdaagschen kost verdiende, kwam op nen avond late naar huis: 't was donker dat men geen hand voor eens oogen en zag. Als ze op de wittebroodkruisstrate kwam, hoorde zij in den dijk neffens heur, een flauw gekerm, als van een ziek kind. En inderdaad, daar lag een meiske van twee tot drie jaren, te snakken achter zijnen asem, alsof het ging sterven. Dikke Marie, vol medelijden, pakte het kind in heur armen en droeg het naar de plaatse te wege, maar dat meisje wierd zoo zwaar en zoo zwaar, dat de vrouwe het opperwaard uit niet meer dragen en kon en ze moeste het op den grond neêrzetten. Ja maar, 't glots al met nen keer uit heur armen en 't vloog weg en ze hoorde dien gekenden ha! ha! ha! boven de boomen klinken; en, als ze ommekeek, zag ze een lang lang vrouwmensch die veel grooter was als de achtkanters die langs den weg stonden.
'k Hebbe gezeid in 't begin dat die varende vrouwe den name van Kalle geete kreeg omdat zij dikwijls onder de gedaante van eene geete verscheen, en 'k en hebbe nog geen eene perte verteld waar zij onder die gedaante verschijnt. En wel, ik zal er u twee vertellen en daarmeê zal 't uit zijn met al wat ik over dat heksegoed wete.
Zekere boer hadde zijn terwe geleverd, en, en ja, de mensch is krank, hij hadde meer in 't glas gekeken als naar de late, en zoo kwam het dat hij in de kleene uurtjes naar huis sukkelde. Al met nen keer, gelijk als hij over eene greppe stapte, daar wupt eene witte geete uit den gracht, ze springt tusschen den boer zijne beenen, en ze stormt met hem voort gelijk een peerd onder den man. Als de boer nu alzoo eene geslegene ure scherrelinge op die geete gereden hadde, en al verre zijne hofstede voorbij was, was de geete hem te wege neder te zetten, maar de boer en viel niet slinks, hij sloeg zijnen paternoster
| |
| |
rond heure hoorns en hij zei: ‘Kalle geete op of Kalle geete neêre, waar gij mij gehaald hebt, brengt mij nu weêre!’ En zij deed het ook, maar ze joeg en ze blies zoodanig, dat de boer peisde dat ze ging bezwijken onder hem. Als hij aan zijn hofhekken kwam, sprong hij er van en liet de geete vrij; maar zij bleette zoo benauwdelijk, en zij deed zulke wreede sprongen, eens en anders, over het hekken, dat de boer haar verloste van den paternoster en dat ze verdween gelijk een weêrlicht.
Eindelijk de laatste perte die ze speelde, 't was met de maarte van mijnheere pastor. Louise was heur name, een oud braaf wijveken, die maar een gebrek en hadde en 't was van te vele te klappen: en ja, men kan toch niet volmaakt zijn op de wereld. Nu, Louise hadde hier en daar nog al vele gekout en geklapt op de rekeninge van Kalle geete. En als de menschen zeiden: ‘Louise, let maar op, gij zoudt wel kunnen een poetse gebakken zijn, die u weinig aangename zou zijn; ge weet trouwens wel dat Kalle geete het bijzonderlijk gemunt heeft op de deze die met heur spotten.’ ‘Wel, 'k en ben niet benauwd, die hekse en zal tonzent niet komen; ze is benauwd voor mijnheer pastor’. Ja maar, gij zult goed gaan hooren. De pastor hadde eene schoone geete en de maarte ging ze alle dage driemaal bestellen. Op nen avond, binst dat mijnheere pastor bezig was met zijn getijden te lezen, ging Louise de geete te eten geven. Maar al met nen keer, hoort de pastor zijne maarte schruwelen en, eer hij nog den tijdhadde om ter hulpe te snellen, vloog de deure open, en Louise, bleek gelijk een lijk, meer dood als levende, kwam de kamer binnen gestormd met hare arms boven heur hoofd. ‘Och! mijnheer pastor, onze arme geete!’ en ze en kon geen woord meer spreken. ‘Wat is er gebeurd?’ riep de pastor, die niets en verstond van al wat zijn maarte uitkraamde.
‘Ach! mijnheere pastor, onze geete is bijna doodgestoken van een schrikkelijk wangedrocht.’
De pastor nam den lanteern en ging naar den stal, en vond daar een slag van dier, dat aan eene geete geleek, en dat, als het den pastor zag, de muren opreed om weg.
| |
| |
Wat voorderop, in eenen hoek, zag de pastor zijne geete half dood liggen, op eenen bondel hooi. 't Schoot hem seffens te binnen, dat het wel eene poetse zou kunnen zijn van Kalle geete, en hij deed seffens de deure wagewijd open. Het vreezelijk dier sprong buiten, gaf zijnen gewonen ha! ha! ha! en liep de meerschen in.
De pastor, verontweerdigd, verwenschte Kalle geete dan voor honderd jaren in de Roode zee.
Sedert dien en hoorde men van haar niet meer spreken, en iedereen was er den pastor dankbaar over. Ja maar, bij vijf jaren zijn die honderd jaar omme, en Kalle geete moet weêre gaan keeren. De oude menschen zitten van nu al met den herteklop, en de jonge, gelijk altijd, zijn nieuwsgierig, en ze verlangen om te zien of Kalle waarlijk zal komen of niet.
Die leeft zal 't zien.
J. Leroy
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd