Biekorf. Jaargang 6

[Een brief]

ONZEN hertelijksten dank voor M. Joseph Cornelissen, die ons den volgenden brief zendt, met zijne belangvolle mededeeling.

A. Mervillie

*_**

Sint-Antonius, den 11sten in Bloeimaand 1895.

Eerweerde Heer,

Met veel genoegen heb ik in Biekorf uwe bijdrage gelezen over 't gebruik in Westvlaamsch van het onb. lidw. nen, ne, èn en e en 't bep. den, de en het.

[p. 139]

Dezelfde gedaanten zijn ook mondsgemeen in de gouw Antwerpen. Nopens het gebruik van die gedaanten heb ik al 't een en 't ander vermeld in mijnen opstel. ‘De nieuwe Hollandsche spelling in strijd met de Taal van Dietsch-België’ (Ziet Ons Volksleven, 1894, bldz. 182 en vlg.)

Hiernevens vindt Gij de wetten die de Antwerpsch-Brabantsche volkstaal daarin volgt. Ge zult zien dat die wetten weinig of niet verschillen met die in West-Vlaanderen gevolgd worden.

Ik groet UE. uit ganscher herte

Uw dw. dienaar,

Jozef Cornelissen

Nen⁽¹⁾.

Algemeene regel. - Vóór al de mannelijke naamwoorden beginnende met b, d, h, r, t of eenen klinker:

b -	nen boom, nen berg, nen buik, nen beer, nen bessem.
d -	nen dag, nen doren, nen draad, nen doek, nen duvel.
h -	nen hond, nen hemel, nen haas, nen haan, nen heer^(2).
r -	nen ring, nen raad, nen reep, nen ratel, nen rok.
t -	nen tand, nen toot, nen toog, nen toren, nen tak.
klinker-	nen aap, nen ezel, nen oven, nen uil, nen iezegrim.

Aanmerkingen. - 1^o In het zuidelijk en het zuidoostelijk gedeelte der Kempen gebruikt men niet nen maar ne vóór de naamw. die met b beginnen: ne boom, ne boer, ne berk, ne baard⁽³⁾.

2^o In sommige streken valt ook n weg voor r: ne riem, ne rog, ne rok, ne rol.

(1) In sommige streken zegt men ènen (toonloos).

(2) Dat is ook zoo in de Kempen, waar de h uitgesproken wordt.

(3) Dat verschijnsel is ook waar te nemen in Limburg en Oost-Brabant.

Ne⁽⁴⁾.

Algemeene regel. - Vóór al de mannelijke naamwoorden beginnende met nen medeklinker behalve b, d, h, r, en t.

(4) In sommige streken is 't ène (toonloos).

[p. 140]

Ne stoel, ne vader, ne mond, ne perel, ne zager, ne ketel, enz.

Aanmerkingen: Ziet de aanmerkingen onder nen.

Èn.

1^o	Vóór al de vrouwelijke naamwoorden, 't is eender hoe zij beginnen: èn bees, èn dochter, èn tang, èn heks, èn end (canard), èn schouw, èn wieg.
2^o	Vóór al de onzijdige beginnende met b, d, h, R, t of klinker: èn berd, èn dak, èn riet, èn teeken, èn hekken, èn aas.
3^o	Vóór al de verkleinwoorden, die met bovengemelde boekstaven beginnen: èn boerken, èn dochterken, èn draaiken (draadje), èn toreken, èn huisken, èn ringesken, èn aapken.

Aanmerkingen. - 1^o In 't Zuiden en 't Zuid-Oosten der Kempen zet men e voor de onzijdige en de verkleinwoorden die met b beginnen: e berd, e boerinneken, e boomken, e beeld⁽¹⁾.

2^o In sommige streken gebruikt men niet èn maar e vóór r: e riet, e ringesken, e roosken, e rad enz.

(1) Ook in Limburg en Oost-Brabant.

E.

1^o	Vóór al de onzijdige naamwoorden, buiten deze die beginnen met b, d, h, r, t of klinker: E kleed, e verken, e kalf, e kind, e water, enz.
2^o	Vóór al de verkleinwoorden, buiten die met bovengemelde boekstaven beginnen: E kleêken, e panneken, e liêken, e versken, enz. Aanmerkingen. - Ziet de aanmerkingen onder èn.

_**_*

De samengestelde naamw. volgen dezelfde wetten:

Nen bessemstok, nen dagdief, nen houtstapel, nen tandentrekker, nen roofvogel, nen elzestronk;

Ne stokvisch, ne wegwijzer, ne speelvogel, ne meelworm, ne melkboer;

[p. 141]

Èn koningsdochter, èn goudvink, èn beddelaken, èn tooverboeksken.

E stroodak, e klokzeel, e verkenskot, e winterkeuningsken.

Den.

Men gebruikt den, overal waar nen gebezigd wordt.

De.

1^o	Overal waar men ne gebruikt.
2^o	Vóór al de vrouwelijke naamwoorden.

Het.

Vóór al de onzijdige naamwoorden en verkleinwoorden.