Biekorf. Jaargang 6

Mingelmaren

ONZE kundige medeschrijver, de Standfries Johan Winkler' geeft in den Frieschen volksalmanak van 1895 de geschiedenis van de Friesche Jonkvrouwen, die als bagijntjes te Haarlem in den Hoeck hebben geleefd; hij ontleende zijne mededeelingen aan het werk van Trijntje Jans Oly, die de geschiedenis der Haarlemsche bagijntjes beschreef in een handschrift, dat in de boekerij van het Seminarie te Warmond berust.

Hier is het begin van dezen gemoedelijken opstel:

‘Sedert de kerkhervorming in Holland had gezegevierd, en schier haren vollen eisch en beslag, ook te Haarlem, had gekregen, waren daar, in het laatst der zestiende eeuw, enkele vrome en nederige vrouwkens in die stede, die, getrouw gebleven aan de oude Moederkerke, eendrachtelijk samenwoonden, of in kleine huisjes, naast en bij elkanderen staande, haar verblijf hielden in een afgelegen gedeelte van Haarlem, later als de Hoeck bekend. Aangetrokken door het stille en godvruchtige leven dezer vrouwen, in catholijken zin, waren daar weldra anderen, die, door gelijke redenen bewogen, door den zelfden geest gedreven, zich bij haar aansloten. Dit gezellig samenwonen, door ernstige

[p. 14]

beoefening van een godvruchtig leven, deze eendrachtige toewijding aan de catholijke Kerk, raakte met eere bekend bij de overgeblevene catholijken heinde en verre in de Nederlanden, en bracht al meer en meer vrouwen bij elkanderen, zoodat er eerlang in haar midden eene catholijke statie kon worden opgericht met vast aangestelden Geestelijke en met eene huiskapel, die als eene openbare catholijke kerk tot het midden dezer eeuw in stand gebleven is Ja, de Vergaderinghe der Maechden van den Hoeck, met welken naam deze samenwoning genoemd werd, bracht het tot zekere mate van bescheiden bloei, tot aanmerkelijken bloei zelfs, als men de ongunst dier tijden in aanmerking neemt, en vormde als 't ware een brandpunt van catholijk leven voor de verstrooide en verdrukte catholijken dier dagen. De Maechden van den Hoeck waren door geene kloostergelofte gedwongen, en leefden ook niet in gemeenschap van goederen, maar vrijwillig behielden zij den maagdelijken staat, sloten zich af van de wereld, beoefenden ernstig een godvruchtig leven in groote nederigheid, vooral ook in menigerlei barmhartigheid jegens armen en afgedwaalden van den weg die ten leven leidt. En niet het minst, en in weerwil van menigerlei verstoring, vervolging, ja verjaging, zij dienden naar haar gering vermogen de catholijke Kerke met een vurig geloof, ook door menigvuldige hulp en handreiking die zij den verstrooiden en vervolgden en in hun geloof soms verslapten of onwetende catholijken in de eerste eeuw na de kerkhervorming deden toekomen, zoo Geestelijken als leeken.

Vrome dochters uit verschillende Hollandsche plaatsen, natuurlijk meest uit Haarlem en Amsterdam, maar ook van elders uit steden en dorpen, en evenzeer uit andere Nederlandsche gewesten, welgestelde burgerdochters en arme boeremeiskens, nederige dienstmaagden en adellijke jonkvrouwen, eenvoudigen van geest en rijkbegaafden, men vond ze van allerlei stand en staat in deze samenwoning te Haarlem in den Hoek. Ook uit Friesland.’

J. Cl.

MARIA Theresia en heeft voorzeker geen den minsten uitstand gehad met den Princessemeulen van Emelghem, wanof sprake in Biekorf op bladz. 366, van 't verleden jaar.

Die meulen heeft toebehoord, gelijk Brabander's meulen tot Iseghem, en nog veel ander goed in Iseghem, aan mevrouw Louise de Brancas, laatste princesse van Iseghem, overleden te Parijs ten jare 1812, na 39 jaar in huwelijk geleefd te hebben met Louis Engelbert, hertog van Arenberg. Al dat goed, gelegen te Iseghem en in 't gebuurte, wierd in eenen trek verkocht, onder den name van 't Princessegoed, in 1828.

[p. 15]

BIEKORFS verhaal van De Roomsche Koopman is naar 't Hoogduitsch op vlaamschen leest bewrocht.

Leest in de geschiedenisboeken het te weinig besproken tijdstip van Belgenland onder het Roomsch beheer, mitsgaders, in Biekorf van verleden jaar de geleerde en merkweerdige opstellen van Z.E.H. Rommel en D^r Blancke over de Roomsche heerwegen in Vlanderen en van E.H.A. Dassonville over het woud rond Thorhout, alsook in Biekorf III de belangwekkende bijdrage van E.H.E. Denys over de zate der Menapiers.

Bij Domburg in 't eiland Walcheren, vond men in 1647 eene menigte oudheden, standbeelden, steenen autaren, drinkschalen, potten, munten, en op verscheidene dier gedenkstukken kwam men den naam tegen eener onbekende godinne: Dea Nehalennia.

Deze godinne was de godinne van de scheepvaart. Uitgaande van woorden lijk nor schip en naust schiphut, mag men een oorgermaansche stam gissen nou, nau door klankwissel neu. Zoo heeft men ne, 't eerste deel van 't woord; h en geldt niet: 't is een scheidingsteeken tusschen twee lettergrepen. Voor 't overige hebben wij met twee achtervoegsels te doen, het l - achtervoegsel ala en den gebruikelijken uitgang ennia. Nehalennia zal de naam geweest hebben van Isis die de Sweven volgens Tacitus vereerden.

Er bestaat eene wetenschappelijke vrecht over deze godin.

Leest o.a: L.J.F. Janssen, de Romeinsche beelden en gedenksteenen van Zeeland, uitgegeven van wege het Zeeuwsch Genootschap der wetenschappen. Middelburg 1845; Beiträge zur Geschichte der Deutschen Sprache und Literatur XVI bl. 210. Onze oude Vredius heeft er ook over gehandeld in zijn werk: Historioe comitum Flandrioe pars prima, 1650.

Het opschrift dat wij hier aanhalen is echt en wierd op 't eiland Walcheren gevonden. Wij veronderstellen in dit verdichtsel dat de godin ook wat zuidewaarts vereerd wierd.

D^r S.G. de Vries heeft aan zijn beroemden vader een blijvend gedenkteeken opgericht door de uitgave te bezorgen van Matthias de Vries' verspreide taalkundige opstellen, bevattende kleinere en langere stukken uit de jaren 1849-1887. (Den Haag, Martinus Nijhoff).

_**_*

Onze medewerker Lodewijk Scharpé wierd tot meester of doctor uitgeroepen in de Germaansche letteren met een proefschrift over den rederijker Eduard De Dene.

[p. 16]

DE oudste oorkonde, waarin men van het Kortrijksche linnen gewag maakt, dagteekent van 1290.

Naderhand, namentlijk in 1573, wierd er in Kortrijk meer gewrocht om de lijnwaadnijverheid te doen bloeien.

Eene gemeenterekeninge van dien tijd luidt als volgt:

‘Betaelt in handen van Jan Bostaen LXIX lib. p. ter cause van ghel. somme bij hem verschoten van seker ghelaeghe, verteert in 't stadhuis by den cooplieden van lynwaed deser stede, als zy besoigneerden ende adviseerden hoe men beste soude moghen upbringhen de linwaetmarct.

De neringe der damastwevers ontstond in 1496. In 1600 wierden Albrecht en Isabella door 't magistraat van Kortrijkstad begiftigd met vier en dertig gedamaste tafellakens, die eene weerde hadden van 2497 ponden parisis.

Ten jare 1713 woeven ze ‘voor den coninck van Spaignen seer schoone tafeldoucken in dewelcke seer constigh gheweven waren de wapens van den souvereyn, ende ooc de volgende jaerschriften:’

VInCe aC DIU IMpera CortraCensIUM InDUstrIa.
(Uit het Belfort, november, 11).

DE koninklijke vlaamsche Academie stelde de volgende prijsvrage voor 1896:

Beredeneerd overzicht der jongste stellingen over den oorsprong der Edda's.

Zijn er geene onder onze jonge liefhebbers die lust hebben om dit onderwerp te onderzoeken? Zij kunnen de studie aanvangen mits het belangwekkend en grondig werk: Die Lieder der sagen. älteren Edda, nebst einem Anhang: die mytischen und heroischen Erzählungen der Snorra Edda. Ubersetzt und erläutert von Hugo Gering. Leipzig und Wien, Bibliographisches Institut. 401 bl.

Twee Dietsche woorden zijn o.a. in 't Russensch verdoold. Ge hebt de twee Russensche woorden bastrok en buzurunka, kiel. 't Eerste komt van borstrok en het tweede van boezeroen of boezeron.

J. Claerhout

Is boezeroen, boezeron wel Dietsch?

G.G.