Biekorf. Jaargang 5

Mingelmaren

Over de uitgebreidheid onzer Moedersprake

HET Indo-germaansche ras, en daarvan het Germaansche is in vele opzichten het meest begaafde van geest en gevoel; ons Vlaamsch, komt der oud-germaansche tale het dichtst nabij.

Daarom is dat Vlaamsch niet slechts voor ons de sleutel tot de kennis van het Gotisch, Yslandsch en Angelsaksisch, maar nog van het hedendaagsche Hoogduitsch en het Engelsch, twee erkende wereldtalen, die te gader meer dan 170 millioenen over den aardbodem omsluiten, zonder nog de scandinaafsche wereld mede te rekenen.

Het Fransch is ook eene wereldtale, doch in vijfden rang, want het Spaansch en Russisch zelfs gaan voor.

De Franschelaars vergeten vooral dat hun geliefd Fransch ‘la langue cosmopolite’ tweemaal door het Hoogduitsch en driemaal door het Engelsch zou verslonden worden.

Het Dietsch, om diens besten name te gebruiken, wordt als onder de benamingen van Nederlandsch of Vlaamsch en Hollandsch, het Kaapland medegerekend door 10,000,000 - als sprake onder de benaming van Plat- of Nederduitsch en Nedersaksisch door 12,000,000 gesproken; en als beheertale geldt het voor 32,000,000 menschen in de nederlandsche bezittingen.

Dus bezit ons Dietsch, zoo niet den titel van wereldtale, dan toch waarachtig een groot wereldnut.

De Vlaming zou met zijne heerlijke moedersprake niet slechts in Duitschland en Oostenrijk, maar nog in de Noorderlanden, in Engeland en in Noord-America onder het volk terecht komen, terwijl de Franschman met zijnen mond vol tanden te Londen, ja te Keulen op de markt zou blijven staan.

Onze Dietsche moedersprake vloeit dagelijks van 22,000,000 paar lippen.

In de Vereenigde-Staten, in New-York, New-Jersey, Michigan, Wisconsin, Illinois, en Iowa leven duizenden Hollanders en Vlamingen. Hun getal moet belangrijk zijn vermits er in America niet minder dan 42 Nederlandsche nieuwsbladen uitkomen.

[p. 352]

Volgens de laatste optellingen verschijnen in Zuid-Africa 176 en in Oost-Indiën 229 nederlandsche nieuwsbladeren.

Te zamen gerekend met de 42 uit America, maakt dit een getal uit van 427, zegge 5 maal meer dan fransche.

Het Hollandsch is als 't ware de algemeene binnentale van Africa die dagelijks opklimt en reeds tot op enkele dagreizen van Congoland doorgedrongen is.

Van Kaapland tot aan den Walvischbaai wonen de Hottentotten; die spreken Hollandsch: een hunner opperhoofden in het Duitsche Luderitzland, bij de Nemaquas, heet jonker Jan.

De Herreros, een Kaffergeslacht in Damaraland spreken ook Hollandsch, zoodanig zelfs dat de duitsche geloofszendelingen de uitgave van den bijbel in de Herrerotale gestaakt hebben, omdat de bevolking beter Hollandsch verstaat.

De duitsche soldaten die in wintermaand 1889 uit Hamburg naar Damaraland vertrokken, hebben op bevel der overheid onderweg Hollandsch bijgeleerd.

Al de vreemde Afrika-reizigers leeren Kaapsch-Hollandsch in Kaapstad eer zij het binnenland intrekken. Farini, de Italiaan, leerde het o.a. ook.

Zwarte leeraars van 6 tot 7 voet hooge, met breeden stroohoed en knoestigen wandelstaf, doorloopen barvoets de binnenlanden, om Hollandsch te onderwijzen.

Van den Kunene-stroom, tegen 't portugeesch Congoland, tot aan Kaapland, op eenen afstand van 2000 kilom. ofte 400 uren, heerscht het Nederlandsch.

Daarenboven zijn 700 huishoudens vertrokken, in deze laatste tijden, uit Transwaal, om naar Humpate, nabij Mossamedes in Benguela te gaan wonen, na spraak- en geloofsvrijheid te hebben bedongen.

Onze tale neemt in Europa, zonder acht te slaan op het verwante Hoogduitsch den 6den rang in en bekleedt buiten Europa den 3den, na het Engelsch en het Spaansch.

Wie zal na die tastbare blijken van de uitgebreidheid onzer moedersprake het nut van ons Dietsch op buitenlandsch of binnenlandsch gebied durven betwisten?

(Uit de verslagen der vlaamsche Academie 1893 bldz. 145. enz.)

IN sommige streken spreekt men van geesten, die in de velden en de vruchten rondwaren, zooals de roggewolf, de koornwolf, de haverbuk en diergelijke.

Zouden er ook zulke wezens in onzen volkszeg bekend staan?

J. Cl.