Biekorf. Jaargang 5

Harelbeke

KANONIK De Smet heeft Harelbeke uitgeleid als Elsenbeke, ruisseau ombragé d'aunes.

Voor dezen keer heeft hij den nagel op den kop geslegen.

Een wonderlijke naam, dat oud Arlabeca van 836, tot heden in die gedaante op de lippen van ons volk bewaard!

[p. 285]

Waar scheiden de germaansche talen? Ons volk zegt els voor zooverre de geschiedenis van het woord kan opgespeurd worden en ziet daar in 't herte van Vlanderen een oudhoogduitsch woord, met zijne vertijkeling van medeklinkers, erila voor elira en zijn zuiveren a-klank tot heden bewaard, terwijl in 't oudhoogduitsch zelve, arila tot erila door omklank of umlaut is bedegen.

_**_*

Is arila misschien verloren vlaamsch?

In geval dat het waar is, dat volksstammen van over den Rhijn, op bevel van Karel-den-Groote naar Vlanderen zijn getogen, hebben zij dat duitsch woord voor els hier medegebracht, of hebben zij eenen oordnaam, ievers een Arlbach uit hunne gewesten naar ons land overgezet?

't Bestaan zulke benamingen genoeg in Duitschland, die de zelfste zijn van ons Harelbeke, die bijgevolge den uitleg van Harelbeke bevestigen en die samengesteld zijn uit den name van 't elshout staande voor eenen watername, 't zij aha, lijk Erlaha, 't zij apa lijk Arlapa, 't zij bach, lijk in de verschillige dorpen en beken die Arlbach of Erlibach genoemd worden, 't zij brunnen, lijk in Erlenbrunnen.

_**_*

Is 't niet wonder die duitsche vloednamen in Vlanderen tegen te komen?

Zonder van de Beerse en de Spierebeke te gewagen, 't bestaat nog een, dien iedereen kent en wellicht niemand en vermoedt.

De Mandelbeke is ook eene van die duitsche benamingen.

Mandelbeken stroomen er hier en daar in Duitschland, o.a. in de omstreken van Göttingen.

Even als in Vlanderen zijn er geslachtsnamen aan 't woord mandel ontleend en die benaming heeft, voor zooveel men weet, in sommige gewesten van Duitschland de beteekenis van sperre.

Zoo de Harelbeke eene beek is die onder de schaduwe en tusschen de wortelinge van 't elshout stroomt, zoo is de lieve, kronkelende Mandel, eene beke die vroeger tusschen de sperren heeft gevloeid.

J. Claerhout