Biekorf. Jaargang 5

Een woord over den Heeliand

HOOGLEERAAR Zangenmeister van Heidelberg heeft te Roomen een stuk van den Heeliand ontdekt.

Die brok komt overeen met de verzen 1279-1357 van de gekende handschriften en bevat het sermoen onzes Zaligmakers, op den berg.

Dank aan die vondste kent men nu vier handschriften van de oudsaksensche christene heldensage.

Men bezit het handschrift M, Monacensis, dat te München berust, herkomstig is uit den boekenschat van den Dom van Bamberg en daar waarschijnlijk door den heiligen keizer, Hendrik II, te geschenke gegeven wierd.

[p. 231]

De taal is zuiver saksensch.

Men heeft nog 't handschrift C, Cottonianus, hetwelk in British Museum bewaard wordt, en daar gekomen is, men weet niet hoe.

Waarschijnlijk komt het uit het klooster van Werden, want de tale van die leze komt wonderwel overeen met het taaleigen van andere bekende Werdensche oorkonden.

Een der dienstlieden van de boekenzale van Praag vond in 1881 een derde handschrift in den band van eenen ouden boek.

Lambel heeft het in 1881 te Weenen uitgegeven.

't Handschrift P, en is niet volledig; 't en gaat maar van vers 958 tot v. 1156, en voor de tale komt het meest overeen met C.

Eckhart, die in 1729 zijn werk uitgaf, Commentarii de rebus Francioe Orientalis, verhaalt daarin dat een zekere Siegler, die vroeger waarder der oorkonden was te Fulda en daarna boekenwaarder der Hoogschool van Würzburg, te dezer stede een handschrift van den Heeliand gezien had.

't Handschrift van Roomen komt waarschijnlijk uit Heidelberg; Würzburg en ligt niet ver van Heidelberg en 't zou wel kunnen gebeuren dat Zangenmeister nu eene brok van een vierde handschrift, dat van Würzburg, te Roomen gevonden heeft.

_**_*

Du Chesne in zijn Historiae Francorum Scriptores, in 1636 te Parijs verschenen, deelt een oud latijnsch stuk mede, waarvan de oorsprong en de geschiedenis onbekend zijn en in hetwelk er verteld wordt dat een dichter van bedied een epos opgesteld heeft, op bevel van koning Lodewijk den Vrome en hij zoowel het oud als het nieuw Verbond tot grondslag zijner rijmreken heeft genomen.

Dat stuk heet men de Praefatio.

De dichter van den Heeliand en zegt geen enkel woord van zijn eigen zelven.

Niets en kunnen wij nopens hem vernemen.

Al wat men van hem weet, 't is hetgene die zooge-

[p. 232]

noemde praefatio ons bericht, en nog en heeft men geene de minste zekerheid of de praefatio ons spreekt van den dichter van den Heeliand.

De vrage was dus: Wierd het Oud Testament ook in 't saksensch bewrocht door den zanger van den Heeliand?

Men had meer redens om het te veronderstellen, toen Sievers ontdekte dat de oude, Angelsaksensche Genesis slechts eene omwerking, eene vertaling was van Oudsaksensche rijmreken over de Scheppinge.

Men bezat dit gedicht niet; een gelukkige navorscher en had het nog van onder 't stof niet getrokken; maar 't moest bestaan hebben: men vond te veel zuiver Saksensche woorden en wendingen in de Angelsaksensche Genesis.

Bestond het nu vast en zeker, 't was waarschijnlijk ook het werk van den opsteller van den Heeliand.

Lijk de sterrekundigen, door hunne berekeningen, onbekende beweegsterren, met den vinger wijzen, zoo vermoeden de taalgeleerden 't bestaan van ongekende gedichten, en op gepasten tijd bevestigen de ontdekkingen de gissingen van de wetenschap.

't Oudsaksensch gedicht, door Sievers aangewezen, is gevonden.

De taalschat van 't Oudsaksensch, hetwelk ook tot grondslag van onze aloude Dietsche mond- en moedersprake heeft gediend, is aldus vermeerderd.

Hoogleeraar Zangenmeister heeft te Roomen drie brokken uit het Oudsaksensch gedicht der Schepping gevonden: 26 rijmreken over de zonde van Adam, 124 rijmreken over Kaïn en Abel, 187 rijmreken over den ondergang van Sodoma en Gomorrha.

J. Claerhout