Biekorf. Jaargang 5

De Suebi in de vlaamsche Oordnamen

HET is een tamelijk algemeen gevoelen dat de Suebi, in Vlanderen overgevaren, hunnen name gegeven hebben aan de dorpen Sweveghem en Swevezeele. Deze meening wierd verleden jaar nog door den Heer Johan Winkler voorgedragen in Biekorf, blz. 344. Hoe aangenaam het mij ware den geleerden naam- en taalkundige hier in te mogen bijstemmen, toch ben ik genoodzaakt zijn oordeel te bestrijden. En dat wel om de volgende redenen:

1^o 't En kan niet betwijfeld worden dat de uitgang -eghem in Sweveghem aan een ouder -inga-hem beantwoordt. Welnu, de uitgang -ing wordt wel aan persoonsnamen gevoegd, om er stam- en misschien volksnamen van te maken; maar dat deze uitgang aan veerdige, reeds op hun eigen bestaande volks- of stamnamen gevoegd zou worden, is mij onbekend. In het bijzondere en ken ik dezen uitgang bij de Suebi niet. - Ware Sweveghem van den name der Suebi afgeleid, dan zouden wij -en(h)em als uitgang vernachtende zijn. Alzoo is Sassenheim wel verstaanbaar als afgeleid van den name der Sassen; zoo

[p. 217]

ook Zassenhaut op Vorsselaer, in de provincie Antwerpen, Sassenbrouck op Brouckom, in de provincie Limburg, Sassenrode op Rummen, in de provincie Braband.

Wat hier omtrent van Sweveghem gezeid is geldt met de hoogste waarschijnlijkheid ook van Swevezeele. In den uitgang -ezeele zie ik ook een ouder -ingasele; want Bollezeele = Bollingsela 1221, Bolligzela 1232 (D. Haigneré: Les Chartes de S.-Bertin), Ochtezeele = Huctingsela 1227 (ibid.), Bissezeele = Bissingesela 1085, 1183 (Le Glay: Revue des opera diplomatica de Miraeus), Oudezeele = Houdinghesela 1183 (ibid), Gysenzeele of Gyseele = Gisingasule (1. -sele) 864 (Cartulaire de S. Bavon), Dadizeele = Dadigsele 1180 (Biekorf, 1891, blz. 13), dat is genoeg om te mogen besluiten dat Swevezeele, niet meer als Sweveghem, van den name der Suebi afkomstig is.

De aanhangers der oude meeninge kunnen hierop antwoorden: Dat is al wel, maar wij en leiden Sweveghem en Swevezeele niet rechtdraads af van den volksnaam Suèbi; wij en aanzien de namen dezer plaatsen niet als beteekenende woonstede van het Suebische volk, maar als woonstede der afkomelingen van de Suebi of van eenen bepaalden Suebus. Deze immers mogen met recht Suebingi genoemd worden. Alzoo is het gedeeltelijk dat Johan Winkler de zaken verstaat, ten minste voor hetgeen Sweveghem aangaat.

Het is mij onmogelijk a priori te oordeelen tot hoeverre deze veronderstelling waarschijnlijk mag genoemd worden; in allen gevalle wordt zij weerlegd door de volgende beschouwingen.

2^o De name Suebi, Suevi, Σουηβοι en komt, voor zooveel ik weet, anders niet voor dan met eene lange e. Deze lange indogerm. en germ. e wordt in het westgermaansch eene lange a. Dit wordt overigens bevestigd door de hoogduitsche voortzetting van dien naam, die Schwaben, waarvan de dietsche weêrgâ, zooals overigens door Joh. Winkler erkend wordt, Zwaven luiden zou. - Welnu de lange a en lijdt in het vlaamsch regelmatig geenen omklank, en bijgevolg en kunnen Sweveghem noch

[p. 218]

Swevezeele aan een ouder Swabingahem noch Swabingasali beantwoorden.

Dit zoo zijnde, rijst natuurlijk de vraag op van waar deze beide oordnamen toch wel mogen komen. Zooals men gemeenlijk bij dergelijke namen ondervindt, zullen zij wel, mits den uitgang -ing, uit den vleivorm van eenen persoonsnaam afgeleid zijn. Bestonde er een name Suibo of Suebo (en het bestaan van zulk eenen name en hadde niets wonderlijks), deze zou wel het meeste recht hebben van op het ontstaan der plaatsnamen die wij behandelen aanspraak te maken: deze naamgedaanten echter en heb ik nievers kunnen aantreffen. Doch bij K.G. Andresen (Die Altdeutschen Personennamen in ihrer Entwickelung und Erscheinung als heutige Geschlechtsnamen) vind ik Suabo, Suappo, Suabilo, Nu de vormen Suabingahem, Suabingasali (met korte a) moeten door omklank der a, regelrecht tot Sweveghem, Swevezeele overgaan.

Uit de verhandeling van den Heer Winkler, Biekorf, 1893, blz. 346, verneem ik dat Isaac Taylor, Warnkönig aanhalende, spreekt van daar of daar vijftien vlaamsche dorpen, die den naam der Suebi of Zwaven zouden bewaard hebben. Isaac Taylor heeft nochtans de voorzichtigheid geene andere te noemen als Sweveghem en Swevezeele. Daarop vraagt de Heer Winkler waar de dertien andere mogen zijn.

'k En worde niet geware dat er op deze billijke vrage reeds eene antwoorde zou gekomen zijn; noch en weet ik ze ook te beantwoorden. Twee plaatsen ken ik nochtans die mogelijks den name der Suebi kunnen in het gedacht geroepen hebben. De eerste is Zouafques (Pas-de-Calais), gespeld Suaveka in 1193. In den uitgang -ques > -eka heb ik echter machtige redenen niets anders te zien dan het kelto-latijnsche achtervoegsel -acum of iacum; en bijgevolg en zal deze name ook wel met dien der Suebi geen uitstand hebben. De tweede plaats, die in de nabijheid van Dendermonde gelegen was, kom ik tegen in Miraeus, onder name Sweveke 1223, Swiveke 1228 (Donationes Belgicae), Suiveke 1226, 1230, Zuiveke 1226 (Notitia Ecclesiarum Belgii), Wat ook de oorsprong van dezen

[p. 219]

name wezen moge, de stamklinker verbiedt ons hem van de Suebi af te leiden.

Aangenomen dat deze twee namen tot de dertien afwezige zouden behooren, vraag ik met den Heer Winkler waar de elf andere blijven.

A. Dassonville