Biekorf. Jaargang 5

[p. 209]

[Nummer 14]

Stijn Lukket-al
of
Meer geluk als verstand

AL met eens verschijnt 't vosken wederom en wupt en springt en kwispelsteert het van louter blijdschap.

‘Lieve vriend,’ sprak het, ‘ik heb u nu zoo vele diensten bewezen: drie maal heb ik u het leven gered: al wat gij bezit, ja uwe toekomste zijt gij mij verschuldigd; mag ik u ook iets vragen?’

‘Vosken lief’ zei Stijn, ‘spreekt maar op, ik en kan noch en mag u niets weigeren, al moest ik er mijn leven bij wagen.’

‘En wel, slaat mijnen kop af en mijne voorpooten,’ zei 't vosken, ‘en ik zal verlost zijn.’

‘Wat!’ riep Stijn ‘droomt gij of verliest gij uwe zinnen? om zoo vele bewezen diensten, zou ik u den kop en de voorpooten afslaan? Dat is zotte klap, neen, neen, nooit!’

[p. 210]

‘En wel,’ zei 't vosken bedrukt, ‘wij zullen later spreken, 'k zal u intusschentijd, om 't oudeken van den bosch, nog eenen laatsten raad geven: Rijdt rechte naar uws vaders slot en zwicht u wel van galgevleesch te koopen, en van te rusten bij de heldere waterbronnen.’ En 't liep droevig weg, al klagen en zuchten, omdat Stijn hem dien dienst geweigerd hadde.

Als Stijn nu nog eenen keer verre gerêen hadde, kwam hij aan de twee huizen die van wederzijden de strate stonden en zag hij daar een groot getal menschen die getroppeld stonden voor 't schoon huis rechts. Stijn vroeg wat er gaande was, en 't wierd hem gezeid, dat er daar twee vreemde jongelingen dien dag moesten gehangen zijn, 't en ware ze iemand afkochte.

Stijn verschrikte bij dat hooren, want hij peisde op zijne twee broeders.

‘Van waar zijn die twee vreemde jongelingen?’ vroeg hij angstig. ‘Wij en weten het niet; maar 't schijnt dat zij van geheele rijke afkomste zijn.’

't Was al dat hij kon vernemen, en Stijn peisde van langs om meer dat het zijne broeders waren.

Hij vroeg om den baas te spreken, en 't oud ventje kwam al sukkelen bij hem en 't zei: ‘Mijn vriend, die twee jongelingen hebben mij barsch en spottend aangesproken, en daarbij mij nog mishandeld, en, volgens onze wetten hier, moeten zij gehangen worden of een losgeld betalen.’

‘Zou ik als 't u belieft die jongelingen niet mogen zien,’ vroeg Stijn beleefd.

‘Ja, heer, omdat gij een goed herte zijt en beleefd met eenen, zal ik u daarin voldoen.’ En de twee jongelingen wierden geketend en geboeid bij hem gebracht.

Nauwelijks hadden zij Stijn gezien of zij herkenden hunnen jongsten broeder, en Stijn was bijna buiten zijn zelven van droefheid, om den deerlijken staat waarin hij zijne twee broeders wedervond.

Stijn weende als een kind, hij betaalde 't losgeld en verloste alzoo zijne broeders van eene schandige dood.

Daarna vertrokken zij al te zamen, en Stijn vertelde

[p. 211]

hun langs den weg al zijne vaarnissen en lotgevallen, en hoe hij bij zijne thuiskomste koning ging worden en op den throon van zijn vader zitten. Zijne broeders uitwendig blijde en verheugd om huns broeders geluk, waren van binnen in hun hert nijdig en afgunstig, en beraamden stil onder malkaar hoe zij Stijn gingen van kante maken en zelve de eere en den roem deelen. Zoo ze kwamen in eene schoone aangename plaatse, waar eene bronne was en vele schoone boomen; en, gelijk het schrikkelijk heet was, en dat ze nu al lange ouder de brandende zonne gegaan hadden, stelden ze vooren aan Stijn van daar, aan den oever van de beke bij de bronne, onder de schaduwe van die schoone boomen, wat te rusten.

Stijn stond gewillig toe en 't peerd wierd aan eenen boom gebonden, terwijl zij alle drie met de koningsdochter gingen nederzitten op den oever bij de bronne.

Daar wierd ouder hen vele geklapt en gezeid over Stijns reize, over de blijdschap van hunnen vader bij hun wederzien, hoe zij gingen blijdag en vreugde vieren; maar intusschen laaide het herte van de twee booze broeders, louter van nijd en afjunstigheid. Al op eens, geven zij Stijn eenen geweldigen stuik, dat hij 't onderste boven in de beke tuimelt; zij springen met de koningsdochter en den goudvogel op 't peerd en zij rijden voort naar het slot van hunnen vader.

De koning was in den derden hemel, omdat hij zijne twee kinders wederzag, en dat ze den goudvogel mêe hadden met de drie gestolen appels van zijnen geliefden boom, en dat zij daarbij nog dat wondere peerd mêebrachten, waarvan hij zoo dikwijls hadde hooren spreken; maar 't gene dat zijn herte deed overloopen van vreugde, 't was dat zij de dochter gewonnen hadden van den koning die het slot bewoonde met de gouden torren.

De twee valschaards logen om ter meest bij hunnen vader, en vertelden alle slag van heldendaden, die zij gepleegd hadden om dien goudvogel te krijgen on dat peerd met zilveren haar en mane, en wat wonderen van dapperheid zij gedaan hadden om die koningsdochter bij hunnen vader te kunnen brengen, en dat Stijn ongelukkig aan zijne dood gekomen was.

[p. 212]

De koning geloofde dat al gelijk suiker, en gaf eene feeste zonder wêerga in zijn hof, maar dat aardig was en onuitlegbaar, 't was dat die vogel niet en zong en dat dat peerd niet en wilde eten en dat die jongvrouw niet anders en deed als weenen en zuchten.

Intusschentijd hoe is het met Stijn bevaren? De ongelukkige dwaze Stijn, door den stuik in de beke getuimeld, viel in de mooze tot onder zijne oksels, en bij duizend gelukken dat er niet vele water in de beke en was door de danige droogte van 't jaargetije, anders ware bij voorzeker verdronken. Hij rabbelde en ramentte met armen en beenen, maar daar en was geen doen aan; integendeel, door 't geweld om uit te geraken, was hij dieper gezonken, en stille blijven tot dat men hem hulpe bood was 't schoonste dat hij doen koste. Stijn begon te weenen en te klagen, omdat hij door zijn eigen schuld al zijn geluk en zijne schoone toekomste verspeeld hadde. Terwijl hij daar alzoo in die beke bijna tot over zijn hoofd in de mooze zat te weenen en te jammeren over zijn lot, kwam 't vosken al met eens op den oever staan en 't zei: ‘Mijn vriend toch, gij hebt wederom mijnen raad misprezen en ziet hoe gij vaart: uwe booze en valsche, broeders, zijn in 't hof van uwen vader en hebben hem wijsgemaakt dat zij den goudvogel, 't peerd en 's koningsdochter door heldenmoed en dapperheid gewonnen hebben. Uw vader is over van vreugde en hij heeft ze verkozen om hem op te volgen, van u en is er geen sprake meer en aan wien ligt de schuld?......’

‘Aan mij, vosken lief, 'k heb zoo dwaas geweest, ik wete het wel, maar gij en zult mij toch nu hier niet laten sterven, niet waar? helpt mij als 't u belieft, om 't oude vrouw ken uit den bosch?’

‘En wel ja,’ zei 't vosken, ‘maar 't is de laatste keer, komt ge nog in gevaar door uwe dwaasheid, gij en zult mij niet meer zien: 'k zal nu mijnen steert over de beke zwaaien, neemt en houdt hem vaste.’

En 's voskens lange steert zwaaide over de beke, Stijn greep hem vaste en 't vosken trok al dat 't trekken kon en 't kreeg Stijn op den kant.

[p. 213]

Als Stijn gereed en op vrije voeten stond, bedankte hij 't vosken wel duizendmaal, en zei: ‘Nu vlieg ik achter naar mijnen vader, daar bewijs ik dat mijne broeders laffe valschaards zijn en vader zal mij gelooven en wreken.’

‘Zoo rap niet, mijn vriend, ‘sprak 't voske,’ uwe broeders zijn zoo slim als boos, en ze hebben de wegen met mannen bezet die u moeten vermoorden, is 't dat gij nog levende uit de beke gerochtet. Komt mêe naar 't huizeken der oude vrouwe, daar zult gij u in bedelaars klêeren steken, eenen valschen grijzen baard aandoen, zoo dat gij geheel onkennelijk, zonder gevaar, in 't hof van uwen vader zult geraken.

Stijn ging mêe en 't oudeke was zoo blijde als het hem wederzag met 't vosken. Seffens trok hij leelijke gescheurde vodden aan, en eenen langen grijzen baard, en vertrok al sukkelen, krom en dobbel gelijk een oud ventje, rechte naar zijnen vader. Als hij in het hof kwam, vierde men groote feeste en iedereen zat aan tafel; de glazen klonken en de dienaars liepen al in zweet haastig rond, terwijl menig vreugdelied naar buiten klonk.

Nauwelijks was Stijn in zijns vaders hof of des konnigs dochter die droevig en bleek bij den koning aan tafel zat, begost te lachen en vroolijk te zijn, de vogel die in de zale hong begon te zingen dat het leunde, en 't peerd trok neerstig het hooi door het rosteel en 't at met volle muilen.

De koning, verwonderd over die schielijke veranderinge, vroeg uitleg aan de koningsdochter.

‘Ach!’ riep zij, vol vreugde, ‘'t is dat mijn bruiddegom aangekomen is, hij wien de vogel en 't peerd met zilveren haar mane en steert met volle recht toekomen.’

De koning deed seffens al het volk dat in zijn hof verkeerde in de zalen komen. Als Stijn verscheen in zijne vodden, altijd het oud ventjen uitstekende, begost de vogel rond zijne muite te vliegen; hij schuifelde en hij zong zoo schoone dat al die daar was in stille bewonderinge te horken zat.

‘Daar is hij!’ riep de koningsdochter, en zij liep naar Stijn, trok hem zijnen valschen baard af en bracht hem voor zijnen vader.

[p. 214]

De koning herkende zijnen jongsten zoon, omhelsde hem en vroeg uitleg over zijne reize. Dan begoste Stijn van ends en tends, al de vaarnissen van zijne reize uit een te doen, en hij eindigde met 't snoode verraad van zijne twee broeders, die hem in de beke hadden willen versmooren.

De koning schoot in dulle razernij en deed op staanden voet zijne twee onweerdige zonen aan een stake binden en levende verbranden.

Daarna vierde hij met weergaloozen pracht de bruiloft van zijne jongsten zoon met de koningsdochter van het slot met gouden torren. Zeven dagen lang geduurde de feeste. En terwijl ze daar al aan tafel zaten, kwam het vosken in de zale gesprongen en 't sprak: ‘Heer koning, gelijk gij weet misschien, 't is aan mij dat uw zoon 't gelukken van zijne reize te danken heeft. En wel, mag ik u nu ook iets vragen; uw zoon heeft 't mij geweigerd: maar gij, ik hope 't toch, ge 'n zult het mij niet ontzeggen.’

‘Spreekt, mijn vriend’ zei de koning.

‘Ik ben een verwenschte koningszoon. Kapt mij mijnen kop af en ook mijn voorpooten, ik ben verlost en 'k krijge mijne mensche gedaante weêre: zult gij weigeren?’

‘Neen-ik,’ sprak de koning, ‘hoe aardig 't mij schijnt, ik wil u hierin voldoen.’

En, terwijl 't vosken van vreugde nog kwispelsteertte, rolden zijn kop en zijne voorpooten op den vloer; maar nauwelijks was de slag gegeven of 't vosken kreeg zijn menschelijke gedaante en 't stond voor den koning.

Al met eeus, smijt Stijns vrouwe eenen schreeuw uit, en zij vliegt aan den hals van den jongeling, zij hadde haren broeder herkend, die sedert vele jaren uit haars vaders hof verdwenen was.

In plaatse van zeven dagen, feestte en men fooide eene geheele maand, en nog en was het niet voldoende om lucht te geven aan al de vreugde waarvan hun herte overstroomde.

Stijn was nu koning en zijne vrouwe koninginne, en als al de feesten geeindigd waren, en dat alles zijnen

[p. 215]

gewonen gang ging, trok Stijn met zijne vrouwe en haar broeder naar den bosch om het oude vrouwken te bezoeken en 't meê te nemen naar het hof; maar als ze daar kwamen, ze vonden het dood op 't spinnewiel. Nevens haar, aan den zwarten wand, bongen er drie hemdekens wit als sneeuw, die zij gesponnen en geweven hadde voor drie lievelingen. Ze deden die hemdekens mede en ze droegen ze sedert dien, en leven ze, ze dragen ze nog.

J. Leroy