Biekorf. Jaargang 5

[p. 11]

Waar is Memlinc geboren?

IN 't begin van den jaargang 1893, bl. 6 en vlgg., schreven wij eene korte verhandeling over Hans Memlinc, en wij meenden te mogen besluiten dat de beroemde meester, alhoewel hij uit Mainz herkomstig is, daarom niet noodzakelijk in Duitschland en moest geboren zijn. Sedert dien hebben veel dagbladen en tijdschriften die zelfste zaak besproken, onder andere de Patrie van Brugge, die den 31sten van Nieuwjaarmaand met geestdrift verklaarde ons gedacht te aanveerden van, in 1894, te Brugge, op eene toogfeeste, de beroemde meesterstukken van Memlinc te verzamelen, om alzoo weerdiglijk den vierden eeuwdag van 's schilders afsterven te vieren. Ongelukkiglijk en is er niet één onzer openbare Bestieren dat den voorstel behertigt; en spijtig is het dat Brugge deze gunstige gelegentheid laat voorbij gaan zonder zijne oude kunstkroon met eenen nieuwen perel te versieren.

_**_*

In den loop der Herfstmaand 1893 verscheen er bij den drukker van Biekorf, onder de hoofdinge ‘Où Memlinc est-il né?’ en met handteeken van den heer Alfred Ronse, schepen der stad Brugge, eene verhandeling, waar de geleerde schrijver ons gedacht wegens de geboorteplaats vam Memlinc weet te staven en uit te breiden⁽¹⁾. Is het niet jammer dat de heer Ronse, lid der volkskamer, alsook lid van den gemeenteraad en van het schepencollegie te Brugge, hem aan het hoofd niet en stelt van een berek dat de tentoonstelling van Memlinc's schilderwerken zou voorstaan en inrichten? Dit ontwerp wierd in September 11. besproken in een duitsch Congres van kunstliefhebbers, te Regensburg; maar het schijnt dat men, hier te Brugge, daar weinig mede bekommerd is! En toch, ons land zal in 1894 door duizenden vreemdelingen bezocht worden, die naar Antwerpen van alle kanten van Europa zullen toestroomen; Brugge zelve,

(1) Annales de la Société d' Emulation pour l'étude de l'histoire et des antiquités de la Flandre, 5^e Série, Tome IV, p. 111-133.

[p. 12]

waar er eene groote landbouwfeeste moet geschieden, zal meer dan in andere omstandigheden talrijke bezoekers uitlokken. Zulk eene gelegenheid zou men behooren in te zien, en het is zeker dat het Landsbestier en al wie de fraaie kunsten genegen is ons opzet zouden toejuichen en krachtig medehelpen om het tot stand te brengen.

_**_*

Er dient ook een woord gezeid over eene ‘Etude sur le lieu de naissance et le nom de Memling, par A.-J, Wauters, professeur d'histoire de l'art à l' Académie royale des Beaux-Arts de Bruxelles’⁽¹⁾. De korte inleiding van den heer Wauters vertalen wij in dezer voege: ‘Het vastestellen der geboorteplaats van Hans Memling, en mijn gedacht over deze zaak, zijn over eenige dagen in verschillige dagbladen besproken geworden. Het schijnt mij geraadzaam den uitslag mijner opzoekingen wegens dat geschiedvorschend vraagstuk zonder uitstel kenbaar te maken.

Ik doe dus afzonderlijk, en zulks voor de opstellers van dagbladen, eenige afdruksels trekken van het eerste hoofdstuk uit een werk over Memling dat in het korte verschijnen zal. In dit hoofdstuk worden de beweegredens voorgesteld, die, mijns dunkens, bewijzen dat de beroemde vlaamsche meester geboren is, - niet te Mainz, gelijk men het meent, sedert de ontdekking van een handschrift door E.P. Dussart, in de Archieven van Sint-Omaars, in 1888, - maar in het dorp Memelingen, dat ligt op dertien uren afstand van Mainz, en waarvan de naam van Memling voortkomt. 11 October 1893.’

Op het einde zijner studie besluit de heer Wauters met de volgende bepalingen, bl. 15 en 16:

1^o	Dat Memling een duitscher was, zulks wierd reeds aangestipt van in het midden der XVIste eeuw, door den gentschen kronijkschrijver Van Vaernewyck, die onzen schilder den Duitschen Hans^(2) noemt.

(1) Bruxelles, P. Weissenbruch, imprimeur du Roi, 45, rue du Poinçon, 1893. Deze étude en is maar een uittreksel uit een prachtig werk over den brugschen Meester. Het zal met talrijke platen opgeluisterd zijn en 12 frank kosten.

(2) Deze naam zou op Memlinc ook passen indien hij te Brugge van duitsche ouders geboren is.

[p. 13]

2^o	Deze inlichting wordt gestaafd en nauwer bepaald door den brugschen kroniekschrijver Romboudt de Doppere, die ten tijde van den kunstschilder leefde, en ons kenbaar maakt dat bij herkomstig is uit Magunciaco.
3^o	Door Magunciaco, ablativus van Magunciacum (Mainz), kan men zoo wel de landstreek of gouwe van Mainz als de stad Mainz zelve verstaan.
4^o	Ten tijde dat Memling ter wereld kwam, bestond er in deze gouwe, op dertien uren van de stad, een dorp dat in de oorkonden van die eeuwe onder den naam van Memelingen bekend staat.
5^o	De schilder wordt op verschillige plaatsen vermeld, in den boek der leden van de Sint-Lucas Gilde te Brugge en in de rekeningen van Sint-Donaaskerke, onder den naam van Jan van Memmelynghe of Jan van Memlync, hetgene zeggen wilt Jan die van Memelingen herkomstig is.
6^o	't Is tot Memelingen, bij Mainz, dat Hans Memling volgens alle waarschijnelijkheid geboren is, en de naam dien hij in de geschiedenis draagt en is, inderdaad, niets anders als eene wijziging van den naam van zijne geboorteparochie.

Tot hier toe de Heer A. Wauters.

Eéne bemerking over zijn gewrocht: nievers en bespreekt de geleerde Professor den zin van het woord oriundus; hij veronderstelt eenvoudig dat de Doppere daardoor de geboorteplaatse van Memlinc aanduidt. Maar zulks is verre van bewezen te zijn! Integendeel oriundus, in de latijnsche schrijvers en wel bezonderlijk in deze der XV^e eeuw⁽¹⁾, beteekent alleenlijk dat iemand uit zulke of zulke plaatse herkomstig is, dat zijne familie daar te huis was, en het woord natus komt dikwijls achter oriundus als naderen uitleg, met den zin van geboortig.

Dus, zoo lang er geene duidelijker bewijsstukken gevon-

(1) De Heer Ronse, op. cit, bewijst het volgens de woordenboeken van ten tijde van de Doppere. In onze eerste verhandeling achtten wij overbodig daarop te steunen. Alwie de latijnsche taal machtig is, kent menige plaatsen met de uitdrukkingen die wij bl. 8 van Biekorf 1893 aanhalen.

[p. 14]

den worden, besluiten wij nogmaals, spijts den Heer Wauters, dat de reeds zóó bekende leze van de Doppere niemand en moet beletten te aanveerden dat Hans Memling, die ongetwijfeld herkomstig was uit het vorstendom van Mainz, en waarschijnelijk uit Memelingen, eventwel te Brugge zou kunnen geboren zijn. In dit geval zou een latijnsche schrijver dat kunnen uitgedrukt hebben met ‘oriundus Magunciaco sed natus Brugis.’ Het achterlaten der drie laatste woorden en is geen doorslaande bewijs tegen de redens die wij in onze eerste verhandeling nopens deze zaak aanbalen.

H.R.