Biekorf. Jaargang 4

Lydwina van Schiedam

De hieropvolgende oorkonde wierd overnaasten gedrukt bij G.W. Van Belle, te Rotterdam, met de verklaringe die voorenaan staat. Daar het gedruk in den handel niet en is, en dat nochtans de inhoud zoowel als de oude tale ons merkweerdig schijnen, zoo hebben wij ze woord voor woord overgenomen. De uitleg die er bijgevoegd is van onder op de bladzijden, komt van de bezorgers van den druk; alleenlijk zijn er eenige woorden bijgevoegd die noodig schenen. Deze staan in liggenden letter.

Hier nu volgt hetgene uitgegeven wierd bij S.W. Van Belle, te Rotterdam:

Eene oorkonde (5 Augustus 1421) van Hertog Jan Van Beijeren over Lydwina Van Schiedam

Jan van Beijeren, de laatste graaf van Holland uit het huis van Beijeren (1417-1425) bekrachtigt bij navolgende oorkonde een brief van het toenmalige bestuur van Schiedam, bevattende een verhaal van de wonderlijke ziekte van de maagd Lydwina, en verklaart daarbij dat hij zelf haar heeft gezien. Deze oorkonde

[p. 326]

komt voor in een ‘Memoriale A. D, 1421,’ hetwelk zich bevindt op het Rijks Archief te 's Gravenhage. Bij het afdrukken is zooveel mogelijk de oorspronkelijke spelling gevolgd.

_**_*

Allen ende enen ygeliken geestelijcken ende wereltlijcken, Heren ende goede luyden, Wy Johan bij de genaden Goids &c., ontbieden wy onsen dienst ende vriendlike gruete, enen ygelijcken als dat gebuert, ende begeren u te weten, dat wy gesien ende gelesen hebben enen brief, besegelt mit onser Stede wthangenden zegel van Schiedamme, gans, geheel ongerasert ende ongecasseirt, inhoudende van woirde te woirde als hierna gescreven staet.

Allen goeden Kersten⁽¹⁾ ende gelovige Luyden, beyde geestelic ende wereltlic, grote ende cleyn, edelen ende onedelen, van wat Staten off van wesen dat sy sijn, off wair dat sy geseten off wonechtich sijn, te water ende te lande, bynnen steden ende dair buyten, Bailiu, Scout Burgermeisteren, Scepen ende Raiden der Steden van Schiedem, gelegen in Hollant onder den Sticht van Utrecht, oitmoedige Saluyt te voren, mit kennysse der wairheit.

Want redene bewijst ende recht begeert, dat men warachtige dingen ende saken orkonden mach ende billiken orkonden ende tuygen sall, ende sonderlingen dair die loff ende eere ende die werken Goids ingelegen mogen wesen, so certificeren wy ende geven te kennen, bidden te weten allen goeden Luyden voirscr.⁽²⁾ orkonden ende tuygen in der wairheit⁽³⁾ mit desen brieve, van zeer wonderlicken stucken ende dingen die bynnen der Stede van Schiedamne voirsz. gevallen ende geschiet sijn ende dagelix aen eenre maget⁽⁴⁾ geschien genoemt Lijdewy Peters dochter; dat 's te verstaen dat die selve maget ziec geweest ende gequelt heefft in hair bedde dair zy noch also in leit wel xxiiij jair langk tot onser Vrouwen Lichtmisse lest voirleden, ende nie bynnen desen tijt

(1) Christenen.

(2) Voorschreven.

(3) Getuigen naar waarheid.

(4) Maagd.

[p. 327]

gebesicht⁽¹⁾ en heefft, dan ter weke omtrent een pinte wijns mit wat waters, off mit wat sukers, off mit een kleyn luttelkijn⁽²⁾ pijpcanneels gewreven; wtgesteken⁽³⁾ binnen drie die eerste jaeren, dat sy doe⁽⁴⁾ tusschen tijden een luttel van enen appel ende een luttelkijn broets⁽⁵⁾ ende wat soeten melc aet off dranck, ende bynnen vii jaren lestleden niet mit allen⁽⁶⁾ gebesicht en heefft, noch teser tijt⁽⁷⁾ niet en besicht, noch niet en slaept, noch bynnen alle die voirsz.⁽⁸⁾ jairen nie en sliept dat dragen⁽⁹⁾ mach te samen gerekent twee nachte; ende leyt also deerlijck, dat sy hair darmen verliest ende quijt wordt, ende dat vele grauwe wormen die vol grauw waters sijn, also groff als een spiltenden is ende also langk als een lit van enen vinger, mit oirlove gescreve, hair vleysch eten, sonder enigen stanck off sonder enige kwade roke dair off te komen, ende als men se plach te verporren⁽¹⁰⁾, so moestmen dat lichaem boven om die scouderen binden ende vesten⁽¹¹⁾ mit een zwachtel off met een dwele⁽¹²⁾ off des gelix, off het sonde in stucken gevallen ende gesceiden hebben; mer⁽¹³⁾ nu ter tijt mach men se niet verporren noch yet verleggen, noch nie en mochte bynnen den vii lesten jairen, ende heefft gelegen bynnen desen vii jairen ende noch leyt op hairen rugge ende en mach niet roeren dan hair hoefft ende den enen arme⁽¹⁴⁾; ende tusschen tijden ten monde, ter nosen, ten oren ende tot andere conduten vele bloets loset boven dat sy niet gebesicht en heefft anders dan als voirscr. staet ende nu

(1) Gebezigd, gebruikt, genuttigd.

(2) Klein beetje.

(3) Uitgenomen.

(4) Toen.

(5) Brood.

(6) Niemendal, niets.

(7) Te dezen tijd, thans.

(8) Voorzegde.

(9) Bedragen, uitmaken.

(10) Verleggen, verplaatsen.

(11) Bevestigen, vastmaken.

(12) Doek.

(13) Maar.

(14) Dit was de linker arm. Vgl. hieromtrent het brevier der Oud-Bisschoppelijke klezery uitgegeven in 1744: Die xiv Maii Lectio iij. ‘Triginta ergo annis continuis lecto tamquam Cruci eam affixit infirmitas, quorum ferme viginti solins capitis ac brachii sinistri mobilitate peregit.’ Abusivelijk wordt in de levensbeschrijving der Heiligen, Kerkvaders en Martelaren bewerkt door wijlen Mgr. E.S. v.d. Haagen, 2. druk. ('s Gravenhage bij gebr. J. en H. van Langenhuizen) D. IV bl. 121 gemeld dat zij den regterarm kon bewegen.

[p. 328]

niet en besicht. Ende dese zelve maight⁽¹⁾ heeft bynnen desen voirscr. jairen gehadt ende noch heefft, telken omden derden dach, enen groten swaren corts⁽²⁾ die hair toecoempt⁽³⁾, yerst mit een onsprekelike hitten ende onlang dair na⁽⁴⁾ soe coempt een onsprekelike coude, ende dan weder die hitte ende dan weder die coude, ende als sy den corts quijt is so en weet sy van hair selve niet bynnen x off xij uren, ende snachs, als sy den corts heefft, so geefft sy also vele roeds⁽⁵⁾ waters over ten monde dat het ter wele wail beloopt⁽⁶⁾ een kyndekijn van een vate vol waters. Oic so heefft sy an hair lijff drie grote gate elx wail so groet als een tenne platteel, ende sijn also zwart in te kijken off te zien gelijcken peck, ende wt⁽⁷⁾ dat een gat, ende staet an den buyck, lopen tusschen tijden van den wormen voirscr. ijc. teffens⁽⁸⁾, ende dair leytmen op een plaester gemaict van honich ende versche bloemen, dair die wormen an zughen, off sy soudense quellen ter doot toe ende waerent⁽⁹⁾ oude ende niet versche bloemen, die wormen en souden dat plaester niet zughen noch bezigen. Dwelke al besocht⁽¹⁰⁾ en ondervonden is; ende telken xiiij dagen so ontfaen⁽¹¹⁾ deze maight dat heilige, wairdige Sacrament, ende dair moet die Priester subtijlheit ende fijnicheit in bezigen, als hijt hair geefft, off sy en mochttet niet⁽¹²⁾ nutten noch innemen, ende dan so geefft hy hair alte⁽¹³⁾ wenich waters, dat sy oic niet wail nutten en mach⁽¹⁴⁾, ten⁽¹⁵⁾ leyt yerst een wijl en nocket ende gorgelt in hair keel ende somwijl so en geefft hy hair geen water omdattet hair also suer wordt te nutten off in te nemen. Voirt so is dese maget beneden totten buyck toe verrot ende dair

(1) Maagd.

(2) Koorts.

(3) Aantast.

(4) Kort daarna.

(5) Zwart als roet; (beter: rood, bloedverwig).

(6) Ten naaste bij bedraagt; (beter: ter wijle (somtijds) wel bedraagt).

(7) Uit.

(8) Twee honderd te gelijk.

(9) Waren het.

(10) Beproefd.

(11) Ontvangt.

(12) Of zij zoude niet kunnen.

(13) Altijd.

(14) Vermag, kan.

(15) Dan wanneer zij; (beter: tenzij het ligt eerst eene wijle, en nokt, klokt).

[p. 329]

moet ment stoppen mit enen cussen, dat dairtoe gemaict is, off dat ingewant soude mit allen wtvallen. So dat in der wairheit die wonderlicheyden te grote ende te vele ende also clairlic niet schryven en sijn als an deser maget geschiet sijn ende dagelix geschien. Ende sy was oud xi jair, doen hair die siecte yerst toequam. Ende wy, Bailiu, Scout, Burgermeesters, Scepenen, ende Raide voirscr. wail ende volcomelic informeert ende onderwijst sijn van allen stucken⁽¹⁾ voirsz. ende dagelix wail vernemen, so hebben wy desen brieven tot enen warachtigen betoge open, ende wthangende beseghelt mitter Stede zegel ter saken. Int jair ons Heren XIIII^c XXI op Sinte Marien Magdalenen avont, xxi dage in Julio.

Ende want wy die maget voirnoemt oic gesien hebben, ende ondersaet is, so hebben wy, des torkonde, desen brieve op manieren van vidimus doen besegelen mit onsen signet hier angehangen in adsentie ons zegels op dese tijt, int jair ons Heren voirnoemt den Vden dach in Augusto.

(1) Feiten, zaken.