Biekorf. Jaargang 4

[p. 321]

[Nummer 21]

't Fransch in Africa

DE lezers van Biekorf zullen misschien nog wel indachtig zijn dat er, op het laatste van verleden jaar, in T^k 22, inlichtingen en nader bescheed gevraagd wierden nopens eene beschuldiginge, die onze belgenlandsche zendelingen ten laste geleid was: namentlijk van in Congoland en elders 't fransch te verspreiden.

Van den eenen kant en wierd de beschuldiginge met geene doorslaande bewijzen gestaafd; al is het, van eenen anderen kant ook, dat D^r Variot van Rijssel vlakweg beweert dat de zendelingen van Hoogweerdigsten Heer Lavigerie zaliger ‘de fransche tale en den franschen invloed in de Evenaarslanden werkelijk verspreiden.’

Nader bescheed is ons over die zake uit die gewesten zelve toegekomen van wege eenen zendeling, die op de boorden van Tanganyka-meer hem heel en gansch toewijdt aan de bekeeringe en beschavinge onzer zwarte Congolanders.

[p. 322]

Hier volgt zijn eigenhandige brief:

Mpala, 26sten in Bloeimaand 1893.

Over twee dagen ontving ik hier, in ons verafgelegen Congoland, T^k 22 van Biekorf.

Volgens 't gene er op de 347ste en volgende bladzijden te lezen staat zouden er zijn die 't geruchte verspreiden, dat wij op onze westelijke Tanganykaboorden Vrankrijks invloed doen gelden en onze zwarte kinderen Vrankrijks tale aanleeren; ook nog, dat de negers van den Evenare alzoo wel fransch zouden spreken als de Paters hunne eigene moedertale!

't En is niet zonder reden dat er geantwoord wordt dat de zendelingen ander werk te verrichten hebben dan 't fransch te onderwijzen, en ik ben gelukkig te mogen zeggen dat 't uitdrukkelijk verbod van 't fransch te leeren aan onze negers, ons inderdaad, door onzen diepbetreurden Vader Cardinaal Lavigerie is gegeven geweest.

In Vrankrijks noord-africaansche bezittingen zijn onze medebroeders verplicht de kinderen in de fransche tale te onderrichten, maar, verder op, in Oeganda zoowel als op de boorden van Tanganyka, is het ons uitdrukkelijk opgeleid, geene andere tale dan de Swahilische en andere inlandsche gouwspraken te bezigen.

Zijne doorluchtigste Hoogweerdigheid Cardinaal Lavigerie en weet maar al te wel hoe talrijk alle slag van moeielijkheden ons in den weg staan, om er nog die andere - en die geene van de minste en is - bij te voegen, namentlijk, 't fransch aan onze kinders aan te leeren. Verre van daar, maar hij verplicht ons integendeel zoovele mogelijk zelven de inlandsche talen te leeren.

‘De zendeling,’ zegt hij, ‘zal hem als met een heiligen drift op de studie der inlandsche talen toeleggen, tot dat hij ze volmaaktelijk meester zij. Eene oppervlakkige kennisse, die misschien zou genoegzaam zijn voor de dagelijksche onderhandelingen met de ingezetenen, is voor hem onvoldoende. Verder zal hij streven, en hij en

[p. 323]

zal niet ophouden 't en zij hij ze met gemak en met klaarheid spreke gelijk zijne eigene moedertale.’

Zoo spreekt en zoo gebiedt onze welbeminde stichter; maar, van fransch aanleeren, en vinde ik geen woord.

En nochtans, men beweert ‘dat de zwarten van den Evenare reeds de fransche tale spreken gelijk de Paters de hunne.’ In den vaderlandslievenden geest van M^r Variot, - misschien ja -! Maar elders en vinde ik dat niet! Wel is waar, tusschen de duizenden negerkinderen en jongelingen die ons omringen, zult ge er negen, misschien tiene vinden die hen met 't fransch zouden verhelpen. Namentlijk: drie eertijds vrijgekochte kinderen die hunne geneeskundige studiën in Malta's Hoogeschole gedaan hebben, en dan nog zes of zeven andere die te Zanzibar wierden vrij gemaakt en die men een weinig fransch heeft leeren spreken, om als taalman voor de vertrekkende caravanen te dienen. - En 't is al. - Maar geen een hunner en heeft aan Tanganyka zijn fransch geleerd.

Wanneer ik over een jaar, ter streke aankwam, vroeg ik aan mijnen overste, of het hier 't gebruik was met de twee, drie franschsprekende kinderen die tale te gebruiken. Alhoewel hij franschman is, antwoordde hij mij zonder de minste aarzelinge: ‘Nooit! Daarbij verbiede ik u volstrekt hun, al ware 't maar een woord, fransch toe te stieren.’

't Was goed gesproken. Onze eerbiedweerdige Vader, die uit der herten zijn land en zijne tale beminde, wiste dit alles te laten varen, als het zake was van de Kerke Gods, - die niet de kerke der franschen alleene en is - aan de wilde volkeren kenbaar te maken. Die zelfste gevoelens stortte hij in 't herte zijner zonen, wier vaderlandsliefde hij niet uit en doofde noch en verminderde, maar wel veredelde met hen 't goddelijke boven 't menschelijke te leeren stellen!

't Zij daar genoeg om aan onze land- en taalgenooten te laten zien hoe wij hier Vrankrijks invloed en tale verspreiden. Neen, hooger is ons streven: de verspreidinge der Kerke Gods is het doel van al ons bevlijtigen.

[p. 324]

Mochten wij wellichte 't aanschijn van dit gedeelte van 't Belgsch Congoland, heden nog grootelijks onder de dwingelandschap van Satan zuchtende, zien veranderen in een land dat

Aan Jesus name glorierijk
Godvruchtige eere biedt.

_**_*

Die brief is geschreven en geteekend door E.V. Gustaf De Beerst, die geloofszendeling is te Mpala in Oppercongoland en ijverige lezer van Biekorf. Hij is geboortig van Adinkerke, in 't Veurnsche, en vertrok te gare met Z.E.V. Leo Marques zaliger, in de Zomermaand van 't jaar 1891.

(Ziet Biekorf T^k 22, III jaarg.)