|
| |
| |
Tooverlapkes
DAAR was eenen keer een boertje, en 't ging alle weke die God verleende naar de mart, wel drie uren verre, met zijne mande boter op zijnen rugge gesingeld. 't Moeste daarvooren van ten vieren opstaan, om er op ure en tijd te zijn. Daarom droeg het 's avonds eenen wekker meê, zette dien wekker op den vieren en naast zijn bedde, op eene groote oude lade, waarin zijne gespaarde kluiten weigerlijk weggesloten zaten.
| |
| |
Zekeren avond, dat 't boertje 's anderdaags vroeg op en weêr naar de mart moeste, droeg het nog eens zijnen wekker meê. 'k En wete niet hoe het kwam, maar de wekker liep af ten twee'n van den nacht. Ons boertje, meenende dat het viere was, sprong uit zijn bedde, sloeg zijn kruis, deed een kort gebed, at een weinig en trok steêwaard, met zijn' botermande op zijnen rugge. 't Docht hem algelijk dat het nog zoo donker was; maar het stak het op den dikken smoor, op den overtrokken lucht, 't en ging, altijd maar gaan, tegen den wind, dat zijne oogen ervan traanden.
Als het nu alzoo eene ure gegaan hadde, bleef het altijd even donker. ‘Dat is toch aardig,’ zei het bij hem zelven, ‘'t blijft, marsinke, altijd even donker. Zou de zonne wel ievers verdoold loopen al den anderen kant van de wereld? 't moet nu nochtans rond den vijven draaien. In 't eerste huis dat ik tegenkome, zal ik eens ontsteken en kijken hoe late dat het mag zijn.’
Zoo ging het altijd voort al peizen en herpeizen en, 't en koste niet verstaan dat het altijd voort donker nacht bleef. Ten langen laatsten komt het daar aan een hofstedeke dat met de achterkeuken aan den steenweg kwam.
‘'k Zal daar een keer ontsteken,’ zei 't boertje bij hem zelven, en het trok rechte naar de deure te wege.
‘Hoor!’ zei het, ‘ze zijn al op en aan 't kernen, geloove ik.’ Het trok aan 't klinksnoer en 't trad binnen. Inderdaad de kern ging en dat miek een geruchte van de andere wereld; maar het en zag geene gebenedijde ziele in geheel 't huis.
‘Wat den drommel!’ zei het, ‘die kern gaat daar van 's zelfs. Wat mag dat bedieden?’ En 't boertje stond daar op te kijken en te peizen; maar 't en koste noch 't en koste begrijpen hoe dat die kern ging.
‘'k Ga algelijk nen keer ontsteken’ zei het; ‘intusschentijd zullen de boer of de boerinne wel komen.’ En het zette hem bij 't vier. Ja maar die pijpe veusde en het zat daar al wel nen onze' vader of twee, en daar en kwam noch boer noch boerinne te voorschijn, en die duivelsche kern en ging maar hemelstorme voort.
't Boertje begoste te roepen: ‘Boer!... Boerinne!...
| |
| |
slaapt gij nog?’ Geene antwoorde. Ba', 't is ook wel, meende 't boertje en het nam wederom zijne mande op en 't vertrok te wege; maar bij den kern gekomen en koste het niet weg, en het stond dat nog wat te bekijken.
Al met eens vallen zijne oogen op een roo' laptje, dat boven op den kern ligt. 't Boertje raapt dat laptje op, om het te bekijken: maar, van zoohaast als het laptje van den kern was, zoo stond hij stille; en van zoo haast als 't er weêr op lag, ging de kern voort.
‘Hoor!’ peisde het, ‘zou het wel dat duivelsch laptje zijn de', dat den kern doet gaan? Dat ware, marsinke, eene goede zake voor mij: 'k zou mijnen koeier kunnen missen en 't ware nog zoovele verspaard. 'k Ga dat laptje meênemen: die boer hier heeft zeker nog al zulke laptjes!’ En het smeet het laptje boven op zijne mande en 't vertrok.
Ja maar, 't en was nog geen honderd stappen verre, of die mande begoste zoo schrikkelijk te wegen, dat het boertje moeste rusten, klaar van vermoeidheid.
‘Wat den drommel is dat nu?’ zei het: ‘die mande weegt gelijk een doo'n hond.’
Daarop zette het zijne mande neêre, en 't zag, tot zijne groote verwonderinge en blijdschap, dat het meer als nog zoovele boter hadde. Geen keure, want door dat tooverlaptje hadde het al de boter meê die in den kern was van die hofsteê. Maar ons boertje en wiste dat niet, en daarom en gevoelde het niet de minste knaginge.
Eindelijk na vele rustens, kwam het geheel vermoeid met zijne boter op de mart, 't verkocht ze diere en 't kwam met zware beurze en blij hertje t' huis. Zijne vrouwe en hadde hem nog nooit zoo blij gezien.
‘Vrouwe,’ sprak het, al binnentredende, ‘nu heb ik het gevonden, in weinige jaren zijn wij rijke. Ja, ja, ik heb het gevonden. Als de koeier t' huis komt van de velden, telt hem maar zijn geld, wij en hebben geenen koeier meer noodig!’
De boerinne meende waarlijk dat haar man zijne zinnen verloor. ‘Wat’ riep zij, ‘den koeier wegjagen? Droomt gij van honderd duivels dan? Wij hebben dien jongen brood noodig: wie zou er alle morgende kernen? Gij zijt gij zeker gebeten van den brouwers hond?’
| |
| |
‘'k En ben noch bij dranke noch zot,’ zei 't boertje een beetje gestoord. ‘Luistert: 'k heb hier een tooverlaptje meê, en dat laptje heeft wondere krachten in; ten eersten, dat laptje doet alleene den kern gaan; en ten tweeden, 't verdobbelt de hoeveelheid boter. Telt maar mijn geld en gij en zult niet meer peizen dat ik zot ben.’
De vrouwe telde den boer zijn geld en trok een paar wijde oogen open. ‘En is dat al botergeld?’ vroeg zij.
‘Ja, ja, zuiver botergeld, vrouwe; ten anderen, gij weet wel hoeveel ik meê hadde en dat ik maar boter alleene te verkoopen en hadde.’
Zoo daar wierd er nog wat gekout en geklapt, en de boerinne deed nog vele geweld om den koeier algelijk te houden, maar. ‘Niet te doene,’ zei 't boertje, ‘hij moet weg: wij en hebben geen nutteloos volk van doene.’ En wat de boerinne zei of niet en zei, de koeier moeste weg, van 's avonds kreeg hij zijn geld, en nog entwat daarbij, en hij vertrok.
's Anderendaags 's nuchtens was 't wederom te kernen, en de boer stond in zijn haar, met zijn tooverlaptje in zijn hand. Hij sprong rond, was haastig en kort, en 't moest al zeere en rap gaan.
‘De kern in 't midden van den vloer,’ riep hij, ‘giet er de melk in zonder sturten, het deksel vaste en de tap sterk toe! Nu, alleman buiten, de deuren toe en laat mij alleene!’
Als het boertje daar nu alleene was, peisde het bij hem zelven: ‘'t Is nu te doene. Dat het nu nen keer eene prulle ware, wat zou men mij uitlachen. Verdonderdags! 't ware een leelijke tap.’
Jamaar, 't en was noch prulle noch tap, want van zoo haast als de boer zijn tooverlaptje op den kern geleid hadde, begost hij te gaan, en 't ventje, over van blijdschap, sprong gelijk een uitzinnige, al schuifelen en al zingen, rond den kern. 't Was een leven van de andere wereld.
De boerinne, zij was de eerste van al die buiten waren die dorste binnen kijken, door een hoekske van de ruite, en, van als ze zag dat de kern waarlijk alleene ging en dat ze den boer, over van blijdschap, zag rond springen
| |
| |
gelijk een van zijne eerste tanden, begost zij ook te tuiten en te tieren en op te springen, niettegenstaande hare vijftig volle jaren en haar vet zwaar lichaam. De knechten en de maarte kwamen ook kijken, en dat was daar 't leventje. Eindelijk smeet de boer de deure open. ‘Komt maar binnen! Komt maar binnen! 't Is de moeite weerd! Komt en ziet, al voor niet, al voor niet!’ En hij tierde en hij sprong, gelijk een hansworst vóór een kunstekot. ‘Zoudt gij nu nog zeggen, moedertje,’ riep hij, ‘dat ik zot of dronke was? En wat zegt gij nu van mijn tooverlaptje?’
De boerinne en antwoordde niet, maar ze flikte slim en fijn met hare oogen, als of ze zeggen wilde: ‘Boer, 't is goed, nu zijn wij er boven op.’
Sedert dien dag kernde de boer al wat er te kernen was met zijn tooverlaptje, en alle weke trok hij met twee maal zoevele boter als te vooren naar de mart; want, ge moet weten, op die hofsteê van waar het tooverlaptje kwam, en kreeg men nooit geene boter meer, maar als ons boertje kernde het hadde ter zelver tijde ook al de boter van uit die hofsteê, zoo dat het altijd 't dobbel hadde.
Als dat nu alzoo eenigen tijd geduurd hadde, en dat de boer wederom welgezind en met eene plompende zware mande boter naar de mart trok, kwam hij op zekeren keer, langs den donkeren weg, een lang mager vrouwmensch tegen, die geheel in 't zwarte gekleed en in eenen mantel gedraaid was.
Als dat wijf nu rechtover 't boertje kwam, bleef zij staan en zei: ‘Vriend, gaat gij dat voortdoen met uw tooverlaptje?’
‘Voortdoen,’ zei de boer ‘ba', waarentetjes, ja'k: maar wat hebt ge u daarmeê te moeien?’
‘'t Is dat die lap mij toebehoort, ik ben de zwervende vrouwe, ik ga over beke en hage, over berg en dal gelijk gij over de strooien langs den weg. Is 't dat gij mijnen tooverlap wilt voorthouden, gij moet mij iets geven.’
‘En wat moet gij hebben’ vroeg de boer bedutst en verlegen.
‘Ik en wille noch geld noch goed, want ik hebbe dat in overvloed; maar gij moet mij met uw eigen bloed dit
| |
| |
papier hier teekenen.’ Dit zeggende, gaf 't wijf een kleen stukske pergament, waarop er twee reken geschreven stonden. ‘Leest en teekent,’ zei ze.
's Wijfs oogen begosten nu al met eens te gloeien en te stralen gelijk twee lanteerns, zoo dat de verschrikte boer, al is 't dat 't donker was, koste lezen gelijk binst den klaren dag, wat er al op dat papierke gekrabbeld stond.
De boer en had er maar met rooie zijne oogen op geslegen, of hij liet het papier vallen en hij riep: ‘Neen-ik, nooit, want gij wilt mijne ziele: 'k en hebbe maar eene en de die wil ik voor God alleen bewaren. Vertrekt, duivelinne of ik make mijn kruis!’
‘Gij en wilt niet,’ grinsde zij, ‘en wel, ik zal u vinden, vogel.’
‘Doet wat gij kunt,’ zei de boer, die al met eens zoo onbevreesd was geworden als hij verschrikt geweest hadde: ‘doet wat gij kunt, 'k en vreeze noch duivel noch helle!’
De duivelinne was te wege ons boerke den nekke af te wringen, maar, rapper als den bliksem hadde 't zijn kruise geslegen, en de hekse liep verschrikt al over de velden weg; en als ze reeds verre was, keerde ze omme en zij riep gelijk een donder: ‘Boer, 'k zal u vinden!’
't En geduurde niet lange of 't boertje moeste 't leelijk bezuren.
De tooverlap hadde zijne krachten verloren, en, met zelve te kernen of zijnen koeier weder te doen komen was 't boertje streke. En, hadde 't daarmeê al geweest, 't en ware nog niet; maar ze mochten nu kernen of niet, 't was al verloren moeite, z' en kregen geen boter meer, de schade kwam in de bate, en dat geduurde nu al vele weken en maanden, 't was altijd 't zelfste. Kernen was kernen, maar nooit geene boter.
Mijnheer Pastor, aan wien ons boertje met de tranen in zijne oogen geheel zijne geschiedenisse verteld hadde, kwam op zekeren dag en las eenige gebeden over kuipe en kern, en ze hadden wederom boter. Van den dag dat ze boter kernden, begost de duivel die daar verjaagd was den boer zijnen ezel te plagen; en de beeste kwam zoo
| |
| |
mager en zoo deerlijk en zoo onziende dat hare rebben uitstaken door haar dik ezelvel. De boer, die geen zulk achterdenken en hadde, verkocht die leelijke beeste voor eenen appel en een ei, en ja, om kwijt te zijn.
Nu was 't in 't koeistal dat de duivel zijne perten speelde. Op zekeren nuchtend, als de maarte in 't koeistal ging om te melken, waren al de koeien met hunne steerten aan de diltperse gebonden, zoodanig dat hunne voornste pooten alleene den grond genaakten. De maarte liep verschrikt naar binnen en riep boer en boerinne en al de knechten wakker, en dat was mij daar een spel. De boer tierde gelijk een bezetene en beweerde, bij hooge en bij leege, dat booze kluchtegaards die perte moesten gespeeld hebben: ook de veldwachter wierd verwittigd, die neerstig overal onderzocht en slimme inlichtingen nam: ‘hij zou ze wel vinden,’ zei hij, ‘en ze gingen het diere moeten bekoopen.’
Ja maar, 's anderdaags 's nuchtens, 't was wederom 't zelfste; de koeien waren nog nen keer al met hunne steerten vastgebonden aan de diltperse. 't Was besloten, men ging waken, 't gewere wierd gelaân en oude sabels kwamen te voorschijn. Men waakte, maar geen mensch en was te ziene, geheel de nacht was alles stil en rustig, en iedereen was verzekerd dat er niemand omtrent de hofsteê geweest en hadde. 's Morgens nochtans, als ze de koeistaldeure opentrokken, hongen de koeien wederom al met hunne steerten aan de diltperse. Geen twijfel meer 't was spokerije. De pastor kwam nog nen keer en 't was gauwe gedaan in 't koeistal; maar 't viel dan op d'hennen. Op nen zekeren nuchtend, als die beestjes van hun roest kwamen, waren ze al hunne pluimen kwijt en ze wandelden zoo deerlijk en troostloos op het hof. Daarachter viel het op de menschen zelve, en de boer en de boerinne stonden alle nuchtend op, zwart gelijk de mooren, zonder dat zij ievers iemand geware geweest hadden. Andere keeren, als ze daar al 's avonds rond den heerd stille zaten te warmen en hun pijpke te smooren, hoorden ze al met eens op den zolder een geruchte van de andere wereld: men smeet er rond met de gewichten, de zoldermolen draaide om te verzin- | |
| |
ken; al de deuren van geheel 't huis sloegen open en toe, en kletsten om te bersten. Zelve nen keer, als ze altemale aan tafel zaten bezig met eten, keerde de tafel met de pekkels in de lucht, en al de pap en 't gerief lag op den grond. Dit geduurde alzoo een geheel jaar en de boer en wiste niet meer noch waaruit noch waarin. De knechten en de maarten verlieten het hof en 't en durfde daar niemand meer wonen. Eindelijk kreeg 't boertje voor raad van geheel zijn huis te doen wijden en van een capelleken te bouwen bij 't hofhekken, ter eere van Onze Lieve Vrouwe van troost in nood, en van toen af en gebeurde er niets meer. Maar 't boertje beloofde wel duizend maal van nooit geene tooverlaptjes meer meê te nemen, al kon hij
ook daarmeê geheel zijne hofsteê beboeren. En nu nog, tot bewijs mijner geschiedenisse, staat dat capelleken aan 't hofhekken en allen avonde brandt er een keersken, ter eere van Onze Lieve Vrouwe van troost in nood.
J. Leroy
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
