Biekorf. Jaargang 4

[p. 273]

[Nummer 18]

Over de Cholera

DE oorzake van de cholera is een leveling. De lezers hebben over twee jaar in Biekorf de afbeeldinge en de beschrijvinge van dien leveling gevonden. Hij behoort tot het slag der schroevelingen, en is wel gekend onder den name ‘Kommabacil’, om reden dat hij gelijkt aan het schrijfteeken, dat de schoolmeesters komma of virgule heeten.

Het was al lange dat men van meeninge was dat de cholera van eenen leveling moest voortgebracht zijn; maar tot in 't jaar 1883 waren alle opzoekingen vruchteloos gebleven.

In dat jaar ontstond de cholera van her in Egypten. De bestieren van Vrankrijk en van Duitschland namen die gelegentheid waar, en zonden elk een berek naar die streke, om de ziekte van naderbij te onderzoeken, en, als 't zijn kon, den vermoedden leveling te ontspeuren en te ontdekken. Koch stond aan het hoofd der duitsche zendinge; eenige leerlingen van Pasteur waren met het fransch onderzoek belast.

[p. 274]

Het is misschien de moeite weerd voor eenen Vlaming de doeninge van die twee berekken van bij te aanschouwen, den franschen aard neffens den dietschen te zetten, en de verschillige uitingen nopens hunne werkzaamheden na te speuren.

Die twee berekken wrochten natuurlijk hard, zochten neerstig en allerwegen, en pluisden nauwkeurig uit dat uit te pluizen was; ontleedmes en vergrootkijker wierden in het werk gezet en alle mogelijke middels ter hulpe genomen: 't gold trouwens de eere van het land, op wetenschappelijk gebied, tegenover den verfoeiden en gehaten vijand.

Het en duurde niet al te lange of 't wierd met veel beslag en urbi et orbi verkondigd dat de fransche geleerden den choleraleveling ontdekt hadden: 't was eene nieuwe overwinninge voor de fransche wetenschap.

Koch en gebaarde van niet, zond zijn verslag naar Berlijn, schreef dat 't hem docht dat hij op goeden weg was, en vroeg oorlof om, het toekomende jaar, in Indiën zijn begonnen werk te mogen voleinden.

De fransche geleerden 'n hadden eigentlijk tot dan toe niets gevonden; Koch had van toen al den choleraleveling ontdekt; maar hij en wilde zijne nieuwe vondste aan den dag niet brengen, zonder van te vooren allen twijfel diesaangaande weggeruimd te hebben.

Koch heeft eenen harden strijd moeten voeren, om de wettigheid van zijnen choleraleveling te doen erkennen; maar hij heeft eindelijk, om zeggens overal, zijn gedacht zien zegepralen. Een groot deel onzer kennissen over leven, wasdom, voortzettinge en verspreidinge van den choleraleveling hebben wij aan Koch, aan zijne rustelooze werkzaamheid, aan zijne kunstige navorschingen te danken.

Gij en moet daarom niet denken dat de geleerden 's eens zijn over de wijze waarop de cholera betraapt en verspreid wordt; in 't geheele niet, maar dat wordt tegenwoordig om zoo te zeggen van iedereen aanveerd, dat de kommaleveling de leveling van de cholera is.

Hoe geraakt de mensch nu aan dien leveling?

[p. 275]

Dat is eene vrage die stijf wordt betwist en waarover jaarlijks, tusschen de vakmannen, nog veel inkte verbezigd wordt. Wij zullen er hier al een woordeken over zeggen, nadere bijzonderheden tot later verschuivende.

't Zijn bezonderlijk twee leeringen, die tegenover elkander staan in dien kamp; de leeringe van Pettenkofer, den vermaarden meester van gezondheidsleer te München, en de leeringe van Koch, den geleerden Berlijnsche levelingkundige.

Pettenkofer houdt staande dat de cholera niet onmiddelijk van mensch tot mensch overzettelijk en is; hij beweert dat de choleraleveling, van den eenen mensch komende, een slag van gedaanteveranderinge moet ondergaan, dat hij nieuwe en andere krachten moet herwinnen, eer hij eenen anderen mensch kan aanvallen en ziek maken.

Hij beweert daarbij dat men de cholera niet en kan betrapen ten allen tijde en op alle plaatsen; sommige streken geven, in sommige tijden van het jaar, onbesmetbaarheid tegen cholera: 't en zijn niet altijd de zelfste landen, niet altijd de zelfste streken, de zelfste dorpen of steden in die landen, die alzoo bestaan: dat hangt af van den toestand van den ondergrond.

De choleraleveling moet, zegt Pettenkofer, herboren worden in den grond, eer hij schadelijk kan zijn; en iedere grond en heeft de eigenschappen niet om den leveling in zijnen krachttoestand te brengen.

Hoe doorzijgbaarder een grond is, hoe meer hij van ongansche beleeftuigde vuilnissen (matières organiques) doordrongen is, hoe leeger het water komt en hoe warmer de lucht is, hoe gevaarlijker voor het ontwikkelen en rijpen van den leveling, hoe voordeeliger voor het ontstaan van de cholera.

Alzoo is het dat het trage of zeere voortzetten van de plage, de mindere of meerdere gevaarlijkheid en boosheid van de cholera, afhangen van den toestand van de onderste lagen van den grond, van den ondergrond.

Pettenkofer is waarlijk geheel en gansch overtuigd van de deugendheid zijner leeringe, en hij heeft er willen een bewijs van geven.

[p. 276]

Pettenkofer en prof. Dr. Emmerich van München, een zijner leerlingen, hebben elk eene zekere hoeveelheid verschgekweekte choleralevelingen ingenomen. München, waar die proeve gedaan wierd, moest, volgens de leeringe van Pettenkofer, op dien oogenblik tegen cholera bevrijd zijn, en zoo en waren de levelingen bij machte niet van daar cholera te doen ontstaan.

Hebben zij cholera gekregen ofte niet, dat en is niet bewezen; een dingen is vaste en zeker, 't is dat de twee geleerden elk eenige dagen min of meer onpasselijkheid en buikloop gekregen hebben; in hunnen stoelgang heeft men eenige dagen lang den choleraleveling kunnen nawijzen.

Koch en zijne volgelingen houden andere gedachten staande. Volgens hen kan de cholera onmiddelijk van mensch tot mensch overgezet worden. De levelingen worden uit het lichaam van den zieke gedreven met de uitwerpsels (stoelgang en braaksel), en iedereen die, eens of anders, van die levelingen in zijn lichaam krijgt, kan de ziekte betrapen.

Gij ziet aanstonds het verschil tusschen de twee leeringen.

Is de leeringe van Pettenkofer waar, zoo en zou nooit geen ziekebezorger de cholera kunnen betrapen van de cholerazieken die hij bezorgt: wij weten nochtans wel dat zulks ondertusschen gebeurt; en zekerlijk moet een groot deel der choleragevallen, in arme, dichtbevolkte wijken, door onmiddelijk overdragen uitgeleid worden.

Pettenkofer's leeringe 'n is nochtans ook, op verre na, niet geheel en gansch valsch, en de gesteltenisse van den ondergrond heeft waarschijnlijk eenen grooten invloed op de haastige of trage verspreidinge van de plage, en - blijkens de onderzoeken van Hueppe en Gamaleia - op de boosaardigheid van den leveling en de hevigheid van de besmettinge.

Wij komen later nog breedvoeriger weêre op de verspreidingswijzen van de cholera.

('t Vervolgt)

D^r Alfons Depla