Biekorf. Jaargang 4

[p. 129]

[Nummer 9]

Van 't verzonken casteel

OVER lange lange jaren, zegt het volk, stond er een oud casteel te Graeternaer, rechts buiten de stad, waarder nu niet anders te zien en is als... gelijk een overgroote molhoop.

Gij en moet niet peizen dat het een van die schoone oude burgten was, van kleene roode steentjes, in zuiver vlaamschen trant, met scherpe torren en wijde wallen daarrondom; neen 't, dat en was het niet. 't Was een groot hoog huis, met dikke zwarte muren; in 't midden zat een zware groote eeken poorte, die met ijzer beslegen en wel viere-vijf keers gegrendeld was al binnen; slinks en rechts van de poorte, drie nauwe maar redelijk hooge vensters, met dikke ijzeren staven daarvooren, bij zoo verre en zoovele dat heel het gevaarte meer aan een gevang als aan een casteel geleek!

Nu, men noemde dat een casteel.

Waarom?

Waarschijnlijk om dies wille dat er daar, over tijd van

[p. 130]

jaren, de eene of de andere casteelheere gewoond hadde; en, inderdaad, boven de groote poorte, zag men nog de plaatse waar eertijds zijn wapenschild gezeten had.

Die dat casteel nu bewoonde, 't was een vent van allichte rond de vijftig jaar oud, van zienisse; hij was hooge van gestalte, kloek en wel gemaakt, maar hij droeg een zoo leelijk aanzichte, dat het genoeg was hem eenen keer te zien, om er voor altijd eenen afschrik van te hebben: lang zwart streuvelhaar, eene neuze alzoo krom als den bek van eenen stekvogel, twee dikke roode lippen, half gedoken onder vuile knevels, en daarbij een paar oogen die laaiden in zijnen kop lijk twee kolen viers!

Hij was rijke, die vent, ja-hij, smoorrijke, maar hondegierig ook! Van hem en was er niets te verkrijgen, zelfs geen goed woord! Wel tien uren in 't ronde was hij van iedereen gevreesd, maar ook van iedereen uit der herten veracht en misprezen.

Zegge tien uren in 't ronde, want ge moet weten, die mensch zijn gezag strekte zoo verre; hij was immers wethouder of rechter in die streke. Onnoodig te zeggen dat hij, als rechter, de eene onrechtveerdigheid op de andere pleegde, als er hem maar een stuiver mede te verdienen en was.

Zoo 't gebeurde, op eenen zekeren martdag, dat de rechter, uit zijn casteel en te wege naar de rechtzale gaande, eenen vreemdeling tegenkwam, die, geheel treffelijk aangedaan zijnde, hem voorbijging, zonder hem te groeten. Dat en stond hem niet straf aan; en, ommedraaiende: ‘Ge zijt gij zeker een vreemdeling?’ zei hij, bot weg.

- ‘Ja-ik, vriend,’ antwoordde de vreemde heer.

- ‘En wie zijt gij dan?’ sprak de rechter, statig alsof hij een vonnis zoude uitgesproken hebben: - ‘wie zijt gij, dat gij mij alleenlijk niet en groet?’

- ‘Wie ik ben? 't Ware u beter, gave ik u op die vrage geen antwoorde!’

- ‘Geen antwoorde! En, zoo 't mij beliefde eene antwoorde te eischen,’ sprak de booze rechter, die al ten toppen uit was, ‘weet gij niet dat ik hier machtig ben en niet en gedulde dat er mij iemand, 't is gelijk wie, tegen-

[p. 131]

spreke?’ En, 't en ware ik niet en wille, dat gij in een, twee, drie, dáár, aan een van die boomen zoudet hangen te slingeren in den wind?’

- ‘Als het alzoo is,’ sprak de vreemdeling, ‘zal ik u in uwe nieuwsgierigheid voldoen. Nochtans, en denkt niet dat het is uit vreeze: want, zijt gij machtig, ik ben het ook! Ik ben Helleman de duivel!’

- ‘Ja! de duivel? Maar, dat is gemakkelijk gezeid: zoudt gij mij dat kunnen goed doen?’

- ‘Daar!’ zei Pietje Pek, en 't sloeg op het bul van eenen boom, dat geheel zijn hand erin gebrand stond.

- ‘Ik erkenne u daaraan,’ sprak de rechter, die zeere begoste te koelen en die al heel verwonderd opkeek; ‘maar zijt zoo goed van mij te zeggen wat gij hier komt verrichten?’

- ‘'t Is geheel eenvoudig,’ zei Helleman, 't is vandage hier mart te Graeternaer, en ik kome 't al meênemen dat ze mij goedjunstig geven zullen.’

- ‘'k En wille u daarin niet beletten, maar ik ga meê met u, om te zien wat men u geven zal.’

- ‘'t Is wel’ zei de duivel, ‘maar mag ik u eenen raad geven, blijft liever thuis!’

- ‘'k Ga meê, of moeste 't mijn leven kosten!’

- ‘'t Is ook wel,’ zei Pieter. En ze gingen te gare naar de mart.

De straten wemelden van 't volk: steêvolk en buitenmenschen, kooplieden en makelaars, 't liep al dooreen, verlaan en beslaafd; maar geen een nochtans die onze twee gasten voorbijging zonder ze alle twee ootmoedig den goeden dag te wenschen: zij wisten immers wel dat het niet en deugde van in den rechter zijn neuze te zitten of tegen zijnen gevel te loopen.

De rechter en zijn maat dweerschten de mart in alle richtingen, doorwandelden eenige straten, maar 't was al verloren, Pietje en wierd nievers niet gehandgift of entwat gejund.

- ‘Slechte vangste!’ zei Helleman: ‘'k geloove dat 'k niet vele en ga moeten meêdragen, vandage! 't En is hier niet te vertuiten noch te vertinnen!’

[p. 132]

- ‘Komt, komt,’ zei de rechter, die moe gewandeld was, ‘laat er ons nen pot bier opzetten, 't zal misschien beteren.’

Zoo, zij gingen binnen, in een afspanninge.

- ‘Bazinne, twee potten bier,’ zei de rechter; en, dat nooit en gebeurde, hij smeet twee penningen op den toog.

- ‘Neen,’ zei Pietje Pek, ‘uw bier en drink ik niet!’

- ‘En waarom?’

- ‘Omdat 't mij niet gejund en is,’ zei de duivel.

- ‘Bazinne, tapt mij nen anderen, ge kunt gij dat bier zelve uitdrinken: daar!’

En hij smeet een goudstuksken op den toog.

Gij kunt denken of de rechter glarioogde, maar de duivel bezag hem zoo sterrelinge, in 't kalk van zijn oogen, dat hij geen woord en dierf tegenspreken.

Als hun dorst gelaafd was, zoo gingen zij te wege voorts, als er in de poorte van de afspanninge een Zwijnedrijver toekwam, die mij zulk een danige ruize en rooie hadde met zijn zwijn, omdat het niet meê en wilde, dat hij eindelijk in eene gramschap uitriep: ‘Gij helsch zwijn: 'k wil dat ge van den duivel gepakt wierdt!’

- ‘Daar,’ zei de rechter, ‘daar is uwe handgifte! Dat is u gejund, doet 't niet!’

- ‘'t En doet!’ zei Pietje, ‘dat 'k het zwijn moeste meêpakken, die vent zou 't geheel zijn leven beklagen.’

- ‘Welk een aardige knape is mij dat,’ zei de rechter, in zijn eigen: ‘dat het mijns doens ware, 't zou anders gaan!’

Zij zetten hunne wandelinge voort, en ze 'n waren zeker nog geen veertig stappen verder, als er daar een jongen te vierklauwe uit een arm huizeken kwam gevlogen, en zijne moeder achter hem, al eenen geildigen knippel zwaaien en al roepen: ‘Gij alhier en gij aldaar! En ge zoudt gij durven zeggen: 'k en ga 't niet doen, en 'k en zou 't niet doen! 'k sloeg u liever de beenen van uw lijf!’

En roef! 't Wijf smeet heuren knippel, maar die droeve bliksem van dien jongen, hij was al buiten smete, en kletse! de knippel vloog in een' glazen veister, en twee ruiten gebroken!

[p. 133]

't Vrouwkens gramschap rees nu ten toppen uit: ‘Ach gij leelijke, gij droeve jongen! En dat 'k hier nog twee ruiten breke! 'k Wil dat ge van den duivel gehaald wierdt!’

- ‘Nu is 't u zeker wel gejund?’ zei de rechter, die alles gehoord hadde.

- ‘'t En doet,’ zei Pietje: ‘wilde ik dien jongen meêdoen, zijne moeder daar zou nog de ergste zijn om te schreemen en te janken. 't En doet, 't en doet, dat en is alteenegâre niet gemeend!’

- ‘Als ge gij zoo vijs zijt, ge'n zult gij hier waarlijk niet vele meêdragen!’

- ‘'k En vrage niet vele,’ zei Pietje Pek, ‘maar 't moet mij oprecht gejund zijn!’

Na dat zij nog nen keer de mart over gewandeld hadden, sloegen zij de strate in, die naar den rechter zijn casteel liep. 't Wilde wel lukken, zij ontmoetten daar seffens twee werkliên, die aan 't vechten lagen: een van de twee, die allichte een duchtige trommelinge vasthad, lag daar nu, schier machteloos, de kleêren van zijn lijf getrokken, en geheel beslijkt in de wagenslagen. Hij wilde hem wreken, en: ‘'k Wil dat al de duivels u naar d'helle droegen!’ riep hij naar den anderen.

- ‘'t Zal nu zeker wel zijn!’ sprak de rechter.

- ‘'t En doet,’ zei Pietje; ‘hij is zoodanig dronken dat hij niet en weet wat dat hij zegt; en, ge zult het zien, tegen morgen, zijn zij weêr de beste vrienden van de wereld!’

- ‘'t Is ook wel!’ sprak de rechter nijdig. En zij zetten hunnen weg voort.

Gelijk ze nu aan 't casteel kwamen, en te wege waren te schee'n, kwam er daar rechts eene arme blinde vrouwe, die, bij der hand geleed door een meiske van een jaar of zesse, van deure tot deure ging om Gods wille vragen.

- ‘Hebt toch medelijden met eene arme blinde vrouwe,’ smeekte het kind: ‘sedert gisteren en hebben wij noch wit noch zwart, noch nat noch drooge over onze lippen gehad! Als 't u belieft, een stukske brood, in God's name!’

- ‘Weg uit mijne oogen,’ snauwde de gierige rechter

[p. 134]

naar het kind, ‘en niet meer te bedelen, hoor-je 't, of ik doe u alle twee in 't kot steken!’

- ‘Wie spreekt er ons daar aan, mijn kind?’ vroeg de vrouwe: ‘'t dunkt mij dat ik die stemme kenne.’

‘Ja-g', moeder, 't is de rechters!’

- ‘Wee over u! Wee over u!’ riep de arme blinde; ‘God zal u straffen, die de schuld zijt, door uw onrechtveerdig vonnis, dat ik moet om Gods wille mijn brood gaan vragen! God zal u straffen, en 'k wensche, mochte de duivel u, met lijf en ziele, en met al uw onrechtveerdig goed, rechte naar d'helle dragen!’

- ‘Dat is gemeend,’ riep Pietje Pek zegepralende, ‘en mij gejund ook bovendien!’

Als de rechter dat hoorde, zoo sprong hij met zeven haasten in zijn huis, om Helleman te ontsnappen, maar Helleman was zoo gauw binnen als hij!

Wat er daar nu al ommeging, dat en wete ik niet; maar 's anderdag's en was er daar noch huis noch casteel meer te ziene! Rechter, rechterstoel en rechtzale, 't was al verdwenen en verzonken, in den afgrond van de helle.

En zoo komt het dat er daar op die plaatse, te Graeternaer, niet anders meer te zien en is als... gelijk een overgroote molhoop!

E.J. Callebert