Biekorf. Jaargang 4

Kalewala

IN den tijd der grauwe oudheid was de tooverkunste bij vele volkeren in zwang, lijk zij nu nog de godsdienst is veler wilde volksstammen.

De name der bovennatuurlijke wezens stond op gelijken voet met die wezens zelve: men meende door het uitspreken van dien name, met die wezens in aanrakinge te komen, hunne macht over te nemen, mits dit vermeugen wondere dingen uit te werken en te gebieden over gansch de scheppinge, over menschen en dieren.

In 't uitoefenen van de tooverkunste wierd men geholpen door 't gebruiken van wondere teekens en 't zingen van voorvaderlijke tooverliederen.

[p. 123]

Die teekens wierden runen geheeten, met een name die ook overging tot de tooverliederen.

't Is alzoo dat bij de Finnen, van ouds en eeuws tot heden toe, eene letterkunde gevonden wordt, die men ten onrechte het epos, het heldendicht, der Finnen genoemd heeft, bestaande in allerhande tooverliederen.

Het lied heet laulut.

Die liederen worden gezongen door de volkszangers, laulaja's: 't is op hunne lippen dat de letterkunde leeft en ontwikkelt, groeit en bloeit, vrij en vrank, ongedwongen en ongewrongen voortzet lijk een weeldig struikgewas.

Ge en kunt niet oordeelen tot welk slag van lettervruchten die tooverliederen behooren.

't Zijn lierdichten onder, die op blijde en droevige plechtigheden weêrklinken.

't Zijn sagen onder, die de wangeloovenis en de heldendaden der voorvaders verhalen.

Wilt ge een staalke, beste lezers, wij zullen in Biekorf eenige der Finsche runen mededeelen.

_**_*

Wäinämöinen, de eeuwige zanger, moet eenen boot timmeren; en Sampsa Pellerwoinen, de zoon van het veld, zal hem het hout daartoe verschaffen.

Sampsa gaat een populier en eene sperre te rade, maar deze boomen zeggen dat ze daarvooren niet en dienen; hij vindt een overgrooten eeke, die beweert te deugen, die dus geveld en in ontelbare planken gezaagd wordt.

Wäinämöinen valt aan 't werk, en 't gaat alleene, aangezien hij allerhande tooverspreuken bezigt. Als hij nu zijn boot moet voltooien, den voor- en den achtersteven aanzetten, wordt hij gewaar dat zijn tooverspreuke niet en werkt: drie woorden ontbreken hem, en hij en kan ze nievers vinden.

Te vergeefs speurt hij achter die woorden op den kop der zwaluwen, op den hals der zwanen, op den rug der ganzen, onder de tonge der rendieren; vele woorden vindt hij daar, maar deze niet die hij noodig heeft.

Dan neemt hij het besluit de woorden te gaan zoeken, in Tuoni's rijk, in Manala, in den lande van de dooden.

[p. 124]

Hij komt daar toe en vraagt aan Tuoni's dochters een vaartuig om over den zwarten stroom te steken.

‘Hoe komt gij tot hier, gij die niet gestorven en zijt?’ vragen hem Tuoni's dochters.

Na veel omwegen, bekent Wäinämöinen toch de ware reden van zijnen tocht. Tuoni's dochters pogen hem die stoutmoedige onderneming te ontleggen: hoe zal hij in een land dringen, wanof niemand weer en keert? Eindelinge geven zij hem een vaartuig.

De vorstinne van Tuoni's land biedt hem te drinken, maar hij weigert den drank; hij heeft er puiden en wormen in gezien; hij vraagt bescheed, maar zij antwoordt dat hij de drie woorden niet en zal krijgen en dat hij nooit meer naar het land van de levenden en zal wederkeeren.

Zij wiegt hem in slape, en Tuoni's zoon werpt eene vervaarlijke nette uit, die een oude man en eene oude vrouwe gebreid hebben, en waar Wäinämöinen nooit meer en zal uitkunnen.

Wäinämöinen ontdekt het gevaar waarin hij gevallen is; hij verandert van gedaante en sluipt, als eene ijzeren slange, uit de nette van Tuoni en door den zwarten vloed: hij is gered.

Onder de levenden weergekeerd vermaant hij iedereen nooit de reize te wagen naar het rijk van Manala, naar 't afgrijselijk land van Tuonela, van waar niemand weêr en keert; hij vertelt ook de schrikkelijke pijnen, die de boozen daar te lijden hebben.

Ondertusschen en weet Wäinämöinen nog niet wat aangevangen om de drie woorden te vinden; een hert geeft hem raad: zekerlijk zal hij ze vinden in den mond en in den buik van Antezo Wipunen, den reus, den machtigen tooveraar.

De weg om bij den reus te komen is uiterst gevaarlijk: 't is eerst over de naaldepunten der vrouwen, daarna over de punten der zweerden van de mannen, dan over de snede van de slachtbijlen der helden.

Ihnarinen, de knappe smid, maakt hem ijzeren schoen, een ijzeren hemd, ijzeren handschoen en eenen stalen

[p. 125]

staf, om die reize te doen; hij wilt hem dien tocht ontleggen, aangezien de reuze gestorven is.

Wäinämöinen trekt niettemin op; de reuze ligt met al zijn tooverliederen onder de aarde, en boomen van alle slag zijn uit zijnen kop geschoten.

Wäinämöinen velt die boomen, en hij steekt zijnen staf in de muile van den reus; de reus ontwaakt, de schrikkelijke muile gaat open; Wäinämöinen springt erin en wordt door den reuze verslonden.

In den buik van het gedrochte verzint hij hoe hij daar zal uitgeraken en de tooverwoorden vinden; hij timmert eenen boot met denwelken hij in de ingewanden rondvaart, zonder daardoor den reuze eenigszins te stooren.

Wäinämöinen begint daar te smeden met het ijzer dat hij vindt; hij bonst geweldig op den aambeeld en hij martelt vreeselijk de ingewanden van den reuze, die tooverliederen begint te zingen, om zijnen inwendigen gast kwijt te geraken.

Wäinämöinen zegt dat hij van zijnen kant op zijn gemak is en dat hij niet en zal vertrekken vooraleer hij de drie tooverwoorden gevonden heeft.

Wipunen ontsluit den voorraad zijner tooverspreuken, zijner machtige runen, en zingt dag en nacht: zonne en mane, meeren en stroomen, beken en watervallen staan stille, om den reuze te hooren zingen.

Nu wilt Wäinämöinen hem verlaten: de reuze opent zijne schrikkelijke muile, en de held sluipt naar buiten; met de langgezochte woorden snelt hij huiswaards en voegt hij de laatste stukken tot zijnen boot, zonder eene bijle te gebruiken.

_**_*

't Zijn de geleerden die diergelijke runen en sagen in onze eeuwe vergaârd, en die hunne verzameling met den name van Kalewala gedoopt hebben, 't gene bediedt het land van Kalewa, het land van den reuze, die kloek en sterk gebouwd is als eene rotse.

J. Seghers