Biekorf. Jaargang 4

[p. 113]

[Nummer 8]

Oorkomste der gewassen

GEHEEL dit aanschouwen, of die leeringe, steunt gewis op het veronderstellen dat de brekkelinge, van kleene dat zij was in den beginne, zoo groot kan worden als men belieft, is 't dat men daartoe eenen tijdloop toelaat die lang genoeg is.

Daartegen wendt men in dat al de veranderingen die wij een gewas zien ondergaan zoo kleene zijn tegenover 't groot verschil dat er nu bestaat tusschen de gewassen; gevolgentlijk dat zulke groote verwordinge niet mogelijk en is.

Maar dit ook steunt op een wankel beweren, te weten: dat hetgene in eenige jaren niet en kan geschieden ook niet en kan geschieden in vele en lange jaren.

't Is waar, de voorstaanders van de leere der verwordinge moeten een verbazend getal jaren laten lijden en loopen sedert het eerste gewas dat op de wereld verscheen; maar de aardkundigen leeren dat onze aarde eenen geheel langen tijd aan 't worden bleef, onder de schep-

[p. 114]

pende hand van God, lang genoeg om vele, lange en trage verwordingen mogelijk te maken.

Onder de voorstaanders van deze leeringe zijnder nu die denken dat al de gewassen van een gewas voortkomen; anderen zeggen van een geheel kleen getal gewassen. Maar, 't is gelijk van welk gedacht zij zijn, als het erop aankomt dit hun beweren goed te maken, dan valt het hun moeilijk zoo niet onmogelijk. De gewassen wier overblijfsels in de steenkoollagen gevonden worden schijnen meest al bij de varens, les fougères, bij 't gesibbe der schraafstrooien, kattesteerten, Equisétacées, enz. te behooren, dus bij de gesibben die nu beneden de leere staan, verre onder vele ander gewas, dat volmaakter is van gedaante.

In de lagen van lateren oorsprong komen eerst de pijnboomaardigen, les conifères, dus de blootzadigen, dat is die hun zaad in geen huizekens en dragen; en maar later de blomzadige of ware blomdragende gewassen, wier zaad in een huizeken geboren wordt en besloten ligt.

Een dingen staat vaste, en 't wordt nu van iedereen aanveerd, 't is dat de verschillige geslachten in den bezinkgrond opvolgentlijk en rekewijs verschenen zijn. Daaruit trekken de leeraars der verwordinge hun besluit: de verschillige geslachten stammen het eene uit het andere.

Maar Sachs zelve, de groote voorstaander van de verwordinge der gewassen, bekent met spijt dat die zaken niet teenemaal bewezen en zijn en maar en rusten op eene veronderstellinge die niet recht bewezen en kan worden; hij hoopt nochtans, zegt hij, dat men eens zal gelukken, en den stamboom der gewassen opgemaakt krijgen tot aan hunnen oorsprong, iets dat men zoo dikwijls betracht heeft maar waarin men nog nooit gelukt en is. J. Sachs, in zijn Lehrbuch der Botanik, 4de uitgave, bladz. 916.

Moeilijk zal het gewis zijn, aangezien de gewassen die in de wereldlagen gevonden worden toch zoo weinig in getal zijn, en dat er nevens dit getal zoovele zijn, wier bestanddeelen, niet houtaardig zijnde, in die lagen spoorloos verdwenen zijn.

[p. 115]

Markgrave de Saporta, in zijn Origine paléontologique des arbres cultivés..., bekent ten laatsten ook dat 't al schikken en gissen is, omdat de gevonden overblijfsels te weinig in getal zijn om er iets op te kunnen bouwen dat vaste staat. Dus, uit de oorschepselkunde niet meer als uit de beschouwinge der veranderingen in den tegenwoordigen staat der schepselen, en is die beweringe bewezen. Zij en kan daarom alleszins maar voor eene gisse gelden.

Ware nu die veronderstellinge als waarheid aanveerd, men zou gemakkelijk de opvolgentlijke verschijninge der geslachten ermede uitleggen; ja, maar het gedacht der standhoudendheid van de geslachten, waarop geheel de verdeelinge en vertieringe der gewassen gesteund is, zou erbij verliezen.

Maar, zijn de geslachten inderdaad zoodanig standvastig?

Het is vooreerst onmogelijk waar te nemen wat er in ieder geslacht tot de bestanddeelen behoort en wat er bij de toevalligheden dient geschikt te worden.

Wat er in eenen beperkten tijd verandert en wat er ongedeerd blijft, dat kan waargenomen worden: alzoo zal 't onveranderde als bestanddeel, 't overige als toevalligheid beschouwd worden van het gesibbe.

Zoo komt het dat ieder geslachte eene zekere standvastigheid heeft maar nog geene onbeperkte, aangezien misschien in eene langere tijdruimte sommige deelen zouden veranderen die nu als bestanddeelen beschouwd worden en eigentlijk maar toevalligheden meer en zouden zijn.

Nochtans, als men alleenlijk de daadzaken beschouwt, schijnen de geslachten stand te houden en 't kwame de voorstaanders van de verwordingleeringe toe het tegendeel te bewijzen, 't gene hun nog eens als eene onmogelijkheid voorkomt.

‘Maar,’ schrijft H^r De Candolle, ‘daar zijn tijden op dewelke de oude gedachten een lastig pak schijnen te zijn, dat de geleerden naar eene nieuwigheid doet verlangen. Komt er dan een stoutmoedige geleerde, die taai van wille en geduld is, met eene nieuwe leeringe voor den dag, hij heeft het schoone om te gelukken.’

[p. 116]

Voor de schepselkundigen verscheen op zulk eenen tijd Karel Darwin, met zijn stout gewrocht over l' Origine des espèces, dat verscheen in 1859.

't Valt grootelijks te betwijfelen of de wetenschappelijke vraagstukken zoo vast en onwederlegbaar beslist en beantwoord zijn door het stout beweren zelfs van eenen Darwin.

In allen gevalle kreeg Darwin volgelingen, en nog al vele, waaronder een groot getal, die de nieuwe leeringen in klare tegenspraak meenden te vinden met de godgeleerdheid, en die een nieuw wapen daarin zochten om den godsdienst aan te randen.

De duitsche Hoekel was een dier mannen, die de verwordingleere als waar aanzag, immers zulk eene leere die de oude leeringe en den godsdienst moest in den grond helpen.

De Heer de Quatrefages, die de geschriften van Hoekel beoordeelt, is verre van die leeringe voor waar te aanveerden, want hij schrijft, in Le journal des savants 1890, bl. 233:

‘Dat men de schriften van de voorstaanders der verwordinge leze en vergelijke, dat men die verscheidene beweringen die elkander den kop inslaan, de eene tegen de andere stelle, en men zal moeten bekennen dat wij nog niets en weten aangaande de eerste verschijninge, de voortzettinge en de verspreidinge der bewerktuigde schepselen of lichamen.’

Op bl. 188, zegt hij:

‘De tijd kan alles leeren, maar voor den oogenblik, als er sprake is van de innigste werkingen van 't leven, geen een geleerde en is er die zal aarzelen om te zeggen: Ignoramus.’ En, ware het nu nog dat de leere der verwordinge later bewezen wierde, nog en zou daar geen wapen in te vinden zijn tegen den godsdienst.

Daar zijn immers goede christenen en goede katholijken onder de geleerde voorstaanders der verwordinge; zij aanveerden het bestaan van God, van den Schepper en van de Voorzienigheid; de verwordinge der levende wezens en is voor hun maar eene scheppingswijze, de

[p. 117]

gang dien Gods wille verkoren heeft om de stoffelijke wereld in 't wezen te brengen.

Sommigen aanveerden die verwordinge tot aan den mensch, andere begrijpen er zelfs het lichaam van den mensch in, terwijl zij zeggen dat de ziele rechtevoort uit Gods handen komt.

Die leeringe, alzoo verstaan zijnde, en schijnt het heilig Schrift in 't geheele niet tegen te spreken, gelijk het de heer Jean d'Estienne bewijst, in La revue des questions scientifiques, tome XXV. bl. 76, 371 en volgende.

Misschien is het daar wel het uiterste en 't laatste dat men aan die leeringe kan toegeven, zonder het geloove te kwetsen. Maar Hoekel, Jules Soury en anderen en zijn daarmêe niet tevreden; zij passen hunne leering toe op alles, zij en hebben noch God noch Schepper, noch ziele noch geest meer van doene, om alles uit te leggen, immers alles wordt voortgebracht door de werkinge, zoo zij beweren, van eenige stoffelijke zellen.

Zijn de gewassen nu de eene van de andere gekomen, zijn ze, elk op hun eigen en afzonderlijk van God geschapen, wij en weten 't niet. Moyses zegt wel, in 't eerste Genesis, elfste v., dat God al de gewassen geschapen heeft, maar hij en voegt er niet bij op welke wijze de Schepper daarin te werke gegaan is, om ieder wasselingsken, ieder gerzeken, ieder kruideke volgens zijnen aard, juxta genus suum, tot stand te brengen.

En daar staat nu het peerd gebonden!

Zoo, wij weten 't nu wat de geleerde schrijvers daarvan zeggen, en 't staat bij ons vaste dat de leere der verwordinge op verre na niet bewezen en is; en, wierd ze ooit bewezen, 't gene grootelijks te betwijfelen valt, dat ze de heilige boeken en de leeringe van onzen heiligen godsdienst niet het minste van hun gezag en geloofbaarheid en kan noch ooit en zal ontnemen.

En, alles wel gewikt en gewogen, zoo moeten wij besluiten dat de ware wetenschap niet anders en kan als de goddelijke veropenbaringen staven, goed maken en bevestigen.

Juliaan Fové