Biekorf. Jaargang 3

[p. 145]

[Nummer 10]

Kneipp en zijne geneeskunde

DE lezers van Biekorf kennen waarschijnlijk al min of meer iets uit het leven van pastor Kneipp. Het is in vele stukken zoo merkweerdig, en Kneipp is iemand die zoo verre boven den gemeenen man uitsteekt, dat zij het mij wel zullen vergeven hier nog het een en het ander uit zijn leven over te nemen.

Kneipp was een arme weverszoon. Hoe onbemiddeld zijne ouders waren kunt gij rapen uit hetgene Kneipp zelve van zijne eerste communie verhaalt. Zijne ouders en hadden geen middels genoeg om, zoo men het overal ziet, hunnen zoon voor dien feestelijken dag in het nieuwe te steken; en pastor Kneipp's eerste-communiekleed was gemaakt van zijn moeder's ouden trouwrok; en vaders welbewaarde soldatenhoed wierd van binnen rondom gevuld tot dat hij op het hoofd van den jongen knape pastte. 't Én zal zeker niemand verwonderen als Kneipp zegt dat hij hertelijk uitgelachen wierd van zijne maten.

[p. 146]

Achter zijne eerste communie wierd de jongen op het weefgetouwe gesteken, en moest hard en neerstig werken om zijn dagelijksch peil, en mede het brood voor ouders, broeders en zusters te winnen.

Kneipp voelde hem hooger geroepen en getrokken. Hij wilde leeren en priester worden. Gij kunt wel denken dat zulks op geen wielkes 'n liep. Vader Kneipp en wilde er niet van hooren en loeg zijnen zoon vierkantte uit. De jongen ging eenen priester uit het gebuurte te rade, die hem de studiegedachten uit zijn hoofd wilde steken.

Kneipp kwam weêre in zijn huis en wrocht en verzon hoe hij tot het priesterschap zou geraken. Hij scheen zoo weinig kanse te hebben om ooit zijne hooge begeerte te kunnen voldoen. En doch liep hij van priester tot priester, van deure tot deure, achter hulpe om vooruit te geraken, en tot hetgene waar hij hem toe geroepen achtte. Op zijn zeventienste jaar had hij al bij twintig priesters gebeld, en twintig maal ook aan doovemans deure.

De jonge Kneipp wierd dan geld te vergaren om zijne leerkosten te betalen, want men had hem al verscheidene keeren te verstaan gegeven, dat hij al dien weg misschien tot zijn doel zou geraken. Gij kunt denken of hij zeere geld weg lei als gij weet dat hij maar buiten de gewone werkuren voor zijn zelven mocht verdienen. Nu, achter een jaar zwoegens, had hij 70 gulden, of daaromtrent 200 frank t' hoope gekregen. Maar het ongeluk bleef hem vervolgen; op zekeren dag ontstond er schâvier in zijn dorp; zijn vaders huis en ook zijn geld bleven in den brand.

Kneipp 'n was door dien harden tegenslag toch niet ontmoedigd; hij wrocht eenen geheelen zomer lang om zijn vaders verlies te herstellen en binst geheel dien tijd, zoo verhaalt hij zelve, en heeft hij niet eens zijn bedde gezien.

Het gedacht van geestelijk te worden groeide in hem vaster en vaster en hij verzon nieuwe middels om aan zijn vierig verlangen te voldoen.

Nu en vond hij natuurlijk bij zijnen vader geene ondersteuninge meer als vroeger; beiden waren even arm;

[p. 147]

en ook was hij nu al een-en-twintig jaar oud, veel te oud, zou men meenen, om nog op studeeren te peizen. Hij verliet zijn vaders huis, zoo gezeid om de nieuwe uitvindingen van het weversambacht van naderbij te zien en na te gaan, maar met het heimelijk voornemen bezield, van zijn hardnekkig pogen voort te zetten, om bij eenen priester onderricht te krijgen.

‘Eindelijk’ zoo lezen wij in ‘Meine Wasserkur’ ‘had de toenmalige caplaan van Groenenbach, eerweerde Heer Mathias Merkle zaliger († 1881), medelijden met mij en gaf mij twee jaren lang bijzonder onderwijs; hij bereidde mij met zulken onvermoeiden ijver, dat ik reeds twee jaren daarna in het gymnasium kon aanveerd worden. Met zeer veel moeite en zonder hope op goeden uitslag spande ik daar mijnen geest in. Na vijf jaren ontberinge en zwoegen waren geest en lichaam even uitgeput.

‘Eens haalde vader mij af uit de stad, en nog klinkt in mijne ooren het woord van den herbergier, bij wien wij toevielen: “Wever, wever!” zeide hij, tot vader, “het is den laatsten keer, dat gij den student afhaalt.” De brave man en was de eenige niet die alzoo oordeelde. Een des tijds beroemde geneesheer, oprechte menschenvriend en grootmoedige helper van de arme zieken bezocht mij 90 malen in het voorlaatste jaar van mijnen studietijd en meer als 100 malen binst het laatste jaar. Hij zou mij zoo geerne geholpen hebben, maar zijne geneeskunde en zijne edelmoedige naastenliefde en vermochten niets tegen mijne kwijnende ziekte.

Om verstrooiing te hebben, bladerde ik geerne in boeken.

Het toeval (ik make gebruik van een woord, dat vele gebezigd wordt, maar dat niets en zegt - want 't en bestaat geen toeval), stak mij eenen zonderlingen boek in handen; ik sloeg hem open en bemerkte dat hij over het watergeneesstelsel handelde. Ik doorliep den boek in alle richtingen en 'k vond er ongeloovelijke dingen in. Ten laatsten rees bij mij het gedachte op: “Zou mijn eigen toestand er niet instaan?” ik bladerde verder, en......

[p. 148]

ja wel, ik vond er mijnen eigenen toestand tot op een haar weêrgegeven. Welk eene vreugde, welk een troost!

Hoe afgemat naar lichaam en geest ik was, wierd ik met nieuwe hope bezield.

Dat boekske was in 't begin de stroohalm, waar ik mij vast aanklampte en korten tijd daarna werd het de stok, waarop een zieke leunt; thans is het voor mij de reddingsboot, dien eene bermhertige Voorzienigheid mij op den rechten tijd toezond, als de nood ten hoogsten gestegen was.

Het boekske, dat over de heilzame uitwerkinge van het versche water handelde, was van eenen geneesheer geschreven; de aanwendingen zelve waren voor den meesten deele ruw en streng. Ik volgde ze, tot 3 maanden, 6 maanden; en 'k en bespeurde geene beternisse doch nadeel en ondervond ik ook niet. Dit gaf moed.

Toen kwam de winter van 1849; ik was nogmaals te Dillingen, 2 tot 3 maal ter weke zocht ik eene plekke om eenige oogenblikken in den Donau te baden. Ik haastte mij om er te komen en spoedde mij nog meer om te huis in de warme kamer terug te geraken.

Deze koude baden en waren mij niet schadelijk; maar toch en dacht ik ook niet dat ze nuttig waren. In 1850 trad ik in het Georgianum te München en maakte daar kennisse met eenen armen student, die nog zieker was als ik; de geneesheer van het gesticht en beloofde hem geen lang leven meer, en diensvolgens weigerde hij de gezondheidsverklaring af te geven die voor zijne wijdinge noodig was.

Van dien tijd voort had ik eenen makker; ik deelde hem mijn geheem mede en wij wedijverden om het hardst, in't nemen van baden. Weldra verkreeg mijn vriend het lang begeerde getuigschrift en...... hij leeft nog. Wat mij betreft, ik voelde mij alle dagen versterken; ik wierd priester en oefenereeds 36 jaren deze heilige bedieninge’.

Kneipp heeft dan in vele omstandigheden, en gelijk waar hij was en dienst deed, meest nochtans bij arme zieken, die bij hem troost en hulpe voor ziele en lichaam zochten, zijne wateraanwendingen beproefd en goed gevonden.

[p. 149]

De genezingen, die hij met de eenvoudigste middels verkreeg, wierden gekend en mieken geruchte. Priesters en andere zieken kwamen stillekens aan in meerder getal naar Woerishofen, zochten en vonden zeer dikwijls bij pastor Kneipp beteringe of genezinge van hunne ziekten.

Als Kneipp dan, op aanraden van eenige vrienden, ‘Meine Wasserkur’ in het licht gaf, wierd de stroom overweldigend. Van alle kanten, uit alle landen kwamen zieken hulpe en bijstand zoeken bij den priesterlijken watermeester. Men schat dat er in de laatste jaren 10 tot 15 duizend zieken 's jaars naar Woerishofen gekomen zijn. In het jaar 1891, van den 1sten in Lentemaand tot tenden het jaar hebben er op de ambtelijke ziekenboeken van Woerishofen rond de 12000 zieken ingeschreven geweest.

Pastor Kneipp geeft zijne raadgevingen 's nuchtends van ten 8 en half tot tegen den middag, en 's namiddags van ten twee'n tot rond den vijven. Binst al dien tijd en heeft hij geenen oogenblik ruste; de eene zieke en verbeidt den anderen niet. Hij ondervraagt ze en zegt wat er hun te doen staat. Bij en rond hem zitten gewoonlijk eenige geneesheeren die de raadplegende zieken kunnen gadeslaan en Kneipp's geneeswijze komen onderzoeken en aanleeren.

Men en zou maar een slecht gedacht hebben van Kneipp's ziekewerk, moeste men gaan inbeelden dat zijne raadgevingen daarmeê uit en tenden zijn. Kneipp en kan trouwens zijn hoofd uit zijn huis niet steken, 't zij om zijne parochiezieken te bezoeken, 't zij om misse of kerkelijke diensten te doen, 't zij om andere noodige werken te verrichten, of twee, drie zieken liggen hem ten halze om bijzondere raadplegingen te bekomen.

Dat gaat zoo verre dat men schikkingen heeft moeten nemen om den pastor door dien overlast van werk en van achtergeloop toch den noodigen rusttijd niet te laten ontnemen; en nu worden de zieken, voor dat zij ter raadpleginge toegelaten worden, eerst op den ziekenboek aangeteekend, dan krijgen zij eene kaarte waarmede zij, elk op zijne beurt, bij den pastor gehoor verkrijgen.

[p. 150]

's Namiddags rond den vijven houdt pastor Kneipp voor de talrijk opgekomene genezelingen luimige voordrachten over ziek- en gezondzijn, over genezen en over gezond blijven. Ik zal later een staalken uit die voordrachten aanhalen en mijne lezers zullen gemakkelijk begrijpen, meene ik, dat die voordrachten regelmatig bij goed en slecht weder, door eenen grooten hoop der talrijke gasten van Woerishofen bijgewoond worden.

('t Vervolgt)

D^r Alfons Depla