Biekorf. Jaargang 3

[p. 138]

De Bloedput van het Beverhoutsveld

IN de derde aflevering van zijn vierde jaar, onder hoofdinge: De Bloedput te Beverhoutsveld, schrijft Ons Volksleven het volgende: ‘In een bosch te Beverhoutsveld, onder Beernem in West-Vlaanderen, is eene plaats die den naam van den bloedput draagt, omdat, zegt men, de heelmeesters daar het bloed gingen uitstorten, dat van de aderlatingen voortkwam’.

De eerbied voor menschenbloed, die de middeneeuwen zoo eigen is, en steunt niet gelijk de schrijver het schijnt te beweren alleenlijk op eene enkele overleveringe van ‘men zegt,’ maar op de ons nagelatene oorkonden, en wel op de Keuren en Ordonnantien van den Ambochte van den Barbiers.

Alzoo lezen wij in de keure der brugsche barbiers, goedgekeurd door burgmeesters en schepenen in de jaren 1400, de volgende bepalingen, die ons klaarblijkelijk toonen, hoe bezorgd men in dien tijd was voor het bloed, dat de mensch bij aderlating verloren had: hoe het niet te lange in huis en mocht bewaard, hoe het op aangewezene plaats moest gegoten, en hoe het derwaards door een aanspreekbaar man moest gedregen worden.

VII. - Item, zo wie up eenighen dach bloet langer liete staen binnen zinen huus dan toter rechter noene ludende, het en ware in de vastene ende danne tote dat men vigilie luut, zoude verbueren III, lb. par.

IX. - Item, zo wie die bloet laet, eist man of wijf dezer stede, ende hij dat elder sturtede danne ter plaetsen ghecostumeert buten der stede, dat ware up boete van III lb. par.

X. - Item, zo wie zin bloet dade dragen eenen andren persoon danne diere toeghenomen es bij den ghemeenen ambochte, V. s. par.

XII. - Item, zo wie oudt bloet voor zine deure zet, verbeurt III lb. par., ende zo wie beckin zette voor hi vier aderen ghelaten hadde, zoude verbeuren X s. par., alzo dickent als ment bevonde.

Het bloed moest dus ter plaetsen ghecostumeert, buten

[p. 139]

der stede gestort worden. Vroeger was de bloedput bi S. Marien Magdaleenen, een oud klooster, dat stond tegen de buitenvesten tusschen de Smede- en de Bouveriepoorten, gelijk het op de kaarte van Marc Geeraerd nog te zien is. In 1335⁽¹⁾ wierd die put gevuld, en sedert dien moesten de barbiers verder op naar het Beverhoutsveld.

Maar van wat voor Beverhoutsveld wil men hier spreken? Niet gelijk de schrijver van Ons Volksleven het denkt, dat is te zeggen, niet van de gemeene weide, die over de gemeenten van Beernem, Oedelem en Oostcamp strekt, maar van een veld, dat gelegen is te Sint-Andries bij Brugge, langs de biezebroeken. Leest den volgenden ‘Brief van den ambochte van de barbiers ter cause vanden bloepitte,’ en gij zult daarvan overtuigd zijn.

Dit es den brief vanden ambochte vande barbiers ter cause vanden bloepitte - lade v.t. 38, bld. cclii. Staatsoork. Brugge.

Wij, Regnier de Meester als deken, Boudin vanden Leene, Jan dela Framerie ende Claeis Colin als vinders, Gheleyn Schenyn als gouverneur, Jan Bazyn preseint-meester, Xroffels van Mevrendre, gezworen cyrurgien ende Cornelis Waghe deurwaerdre vander camere vande stede van Brugghe, Willem vander Meulene,.... als ouderlingen vanden ambochte vanden baerdmaekers ende de ghilde van minheeren Sinte Cosmas ende Damiaen, die wij op desen tyd houden binder kerke van sint Jacobs binder voorseyde stede van Brugghe, kennen ende lyden dat wy up den dach van hedent ontfaen hebben van eerweerdeghen Vader in Gode Heer Michiel De Cupere byder gracie Gods abt, ende vanden ghemeene convente vanden cloostere ende abdije van Sint-Andries buten Brugghe, onder hunnen zeghelen, zekere opene brieven vander gebruucsaemhede ende possessie vanden bloedpitte binden viercante vanden vivre, onder de palen

(1) Stadsrekening van Brugge, 1335-6. It. doe bi Jacop Stupaerde, Janne van Niveele ende sinen ghesellen, van i nieuwen bloetpitte te doen delvene upt velt van S. Andries bi den bussche van Tilleghem ende den ouden te vulne bi S. Marien Magdaleenen. x x x. s.

[p. 140]

daermede deselve put int viercante bepaelt es, groot omtrent viere lynen lands, lettel meer of min, ligghende in Beverhoutsveld by Beysbrouxbusch binden achtentwintich hondert bunderen lands toebehoorende den voorseyde cloostre, Zuudwest vander kerke vandenselven cloostre, Oost vanden mylsteene vande voorseyde stede Brugghe, tniewe cloostre ande Noorzyde, ende Tilleghembusch ande Zuudoostzyde, daerof onze voorzaten van zo oude tyden gebruuct hadden, dat nyemend en dochte ten contrarien, met alle boomen daer up staende.

Ende dat wy ter meerder vastichede van desen, by wetene ende consente van allen den ghemeente vanden voorseyden ambochte, over ons ende onze naercommers, int voorseyd ambochte eendrachtelic ter eere ende love van Godt, ziner gebenedide moeder Marie ende mynheere Sint Andries, patroon vanden voorseyde cloostre, gheconsenteert ende belooft hebben, ende by desen onsen lettren consenteren ende beloven, den voorseyden abt ende convent dat wy alle jaren up Sint Andriesdach ter offerande binder hoochmesse van denselven cloostre by een van den voorseyden ambochte, vanden selven ambochte weghe zullen doen offeren ten hooghen outare eenen zelveren pennync, ten minste weerdich zynde twee grooten vlaemscher munte, in teeken van hommage ende verbande, daer inne wy ons en onze naercommers kennen tvoorseyde ambochte ghehouden zynde ende verbonden ten eeuwige dage. Ende al dit zonder fraude ende arglist. Ende waert sake dat voorseyde ambocht van desen in gebreke ware ende niet en quamen offeren zo voorseyt es, zo zullen wy, deken ende vinders, over ons ende onze naercommers, telcken reyse verbeuren jeghens tvoorseyde cloostre twaelf schellingen par. vlaemscher mundte.

Toorconden van desen zo hebben wy dese letteren ghedaen zeghelen metten zeghele vanden voorseyden ambochte vanden baerdemaekers. Dit was ghedaen int jaer Ons Heeren duust vier hondert ende tnegentigch, up den lasten dach van Meye.’

De bloedput ligt dus in het Beverhoutsveld, bij de besbroecken, bensebrouck, beinsbroeck, bensbroeck, bes-

[p. 141]

brouck, en deze broucken vinden wij beschreven in den Ommelooper van Sint-Andries, als volgt: ‘Eene plaetse van lande, onder veldt, busch, en zayland, over een vyver ghenaemt den verbrande vyver..... groot int geheele 264 gemeten, 150 roeden, metten bewalde hofstede naest de suuthende, omtrent den midden van de selve partie staende, en waer Jan van Hille als forestier up woont, verhaeckende aen noorthende, 't naest oosthende noortwaert tot aen Snelleghem veldt, dat in het IX begin ligt.’ De biesbroeken waren eene gifte, die de abdije reeds in 1127 van zekeren Boudwijn verkregen had. ‘Balduinus,’ is aangeteekend in het cartularium der abdije, ‘contulit nobis terram, que vulgo bensebrouck appellatur non longe a monasterio sitam, cum omnibus appendiciis suis, que valde ampla est, speciosa et lignifera’.

De rekeningen der abdije spreken er ieder jaar van. Alzoo in het jaar 1680: ‘De bensebrouken behooren desen klooster toe en beginnen boven Godts, aan de zuidzijde van den dixsmuidschen heerweg.

Godts, vroeger den Inghel geheeten, was, volgens de rekeningen van 1728-30, een hofstedeken gebruikt door Jan Clays. In 1745 hield Pieter Clays er herberge en gebruikte vyf gemeten zaailand en omtrent de dertig gemeten veld, waarvoor hij jaarlijks de somme van ‘zes ponden courant’, boven de tienden van zijne vruchten, aan het clooster moest betalen. De rekeninge van 1625 wijst ons ook naar Godts om den bloedput te zoeken. - ‘Item zo moeten de baerdemaekers ofte barbiers der stede van Brugghe het klooster jaerlycs eene bekentenis ofte hommage doen van eene wasse keerse van een vierendeel, met eenen penninc daer in, omme dat zij hebben van het klooster een partie velt met hout bestaende, liggende suudwest by Ghodts, in het velt geheeten verloren cost, alwaer een pit int midden staet, groot vier lynenlandts ofte veldt, geheeten den bloedpit.’

De Verloren cost is beschreven in den Leghere van de thienden van Sint-Andries, gemaakt in de jaaren 1600: ‘Zoo liggets XXVI gemeten, I roede, ende es een groote plaetse veldt, strekkende suyt ende noort, ver-

[p. 142]

haekende op de noortsyde jeghens den bloetpit ende myn heere van Tilleghems veldt, tusschen 't veldt genaempt den bloetpit ende myn heere van Tilleghems veldt, totte gracht gelyk gedyckt es, beede ande noortsyde, 't naervolgende parceel compt te halven gracht an de suitwetszyde, strekkende metten Noortwesthende ande Dixmuitschen Bruggeweg, ende metten suutoosthende aen het naervolghende parceel, ende aen min heere van Tilleghems dreve. Ende deze plaatse es geheeten van oude tyden Verloren cost.’

Eindelijk, volgens den bovenstaanden brief der Brugsche barbiers, zoude aan de noordzijde, de bloedput aan het Nieuwe clooster palen. De Chartreusinnen bouwden te Sint-Andries op de gronden toebehoorende de abdije, in 1375, een clooster onder den naam van Sinte Anne in de woestijne. Dit clooster werd door de Gentenaren in 1492 tot den gronde toe verbrand. Na die ramp bouwden de zusters hunne oprichtingen een weinig meer zuidwaards van de plaats waar de eerste Chartreuse had gestaan. Sedert dien stond hunne nieuwe woninge bekend als het Nieuw clooster. De twee cloosters staan vermeld in het VI begin van den ommelooper van Sint-Andries: ‘Die van den nieuwe Klooster aen suithende een strynck zaeyland upt westende smalst strekkende cum beede henden alsvooren en compt upt westhende recht ieghens over de poorte van hun zelf hof, die int navolghende begin ligt, daer wylent het Oude Klooster stondt.’

Indien gij buiten de brugsche smedepoorte den Dixmuidschen eerdeweg inslaat, op drie vierde van een ure gaans, komt gij aan eene oude landherberge genaamd, Peereboom; nu, van daar zal men u het oude Chartreusinnenclooster, dat maar eene hofstede meer en is, de vijvers van de benediktinenabdije, den ouden bloedput, het Beverhoutsveld en de Biesbroeken aanwijzen. Gij ziet dus dat wij verre zijn van het Beverhoutsveld te Beernem.

Aug. van Speybrouck