Biekorf. Jaargang 3

Mingelmaren

Kortrijksche Wafeltjes

MET nieuwjaar zendt men ons kortrijksche wafels; maar bestaat het gebruik nog van die lekkerdingen met vastenavond aan vrienden en bloedverwanten uit te deelen? Kaneunik F. van de Putte zaliger, in het jaarboek, dat de ‘Société d'Émulation’ in 1876 liet verschijnen, spreekt ons van twee zulke wafelzenden, die in de jaren 1500 en 1600 gedaan wierden.

De eerste is van een Rijselnaar, met name H^r Hème, of op zijn latijnsch, Haemius en Hemus, die verscheidene jaren aan het hoofd stond van een onderwijsgesticht te Kortrijk, en die aldaar in den Heer ontsliep ten jare 1535. Hij vereerde met zijne vastenavondzende den abt van de Augustinen van Evershem bij Stavele, te weten, H^r Jan van Loo. Hème was priester en ervaren in de latijnsche dichtkunde. Onder menige dichtjes die van hem gekend zijn, vinden wij een dat hij bij zijne wafeltjes voegde en waarin hij getuigt hoe oud dat gebruik in de Leyestad was.

Hier volgen de verzen die zijn geschenk vergezelden:

Cortracum vetus, erudite Praesul,

Omnis quem velut unicum parentem

Eversama domus colit sacrata,

Cortracum vetus, illud è suorum

Patrum tempore, mordicus reservat,

Passim misisset ut suis amicis

Flore crustula cocta de farina,

Quadragesima publice reversa

Dum ventremque salubriter gulamque

Refrenat, dominum jubetque ventrem

Audire et memores salutis esse.

Exemplo illius incitatus, ad te

Mitto poline cocta de recenti,

Praesul, Castalidum decus mearum,

Liba, sume, precor, lubens volensque

Quamvis sint pretii minoris.

[p. 127]

Dat is: - Het oude Kortrijk, - Hooggeleerde Kerkvoogd, dien gansch de heilige gemeenzaamheid van Eversham als haren teergeliefden vader vereert, - het oude Kortrijk houdt hardnekkig aan dat voorvaderlijk gebruik, van overal naar zijne vrienden wafels rond te zenden, uit de fijnste blomme gebakken, als wanneer de algemeene veertigdaagsche vasten wederkeert, de mage en de gulzigheid zaliger wijze beteugelt, aan den buik die meester speelde oplegt te gehoorzamen en ons voorenhoudt onzer zaligheid indachtig te zijn. Naar het voorbeeld dier stede, zende ik u koeken uit versche blomme gebakken, Hoogweerdige Kerkvoogd, die de roem zijt onzer dichtgodinnen; proeft er van, en neemt ze als het u belieft, goedgunstig aan, al zijn zij ook van minder weerde.

De tweede zende wierd door den Eerw. Heer Rogier Braye kanonik en pastor van Onze Lieve Vrouwe te Kortrijk aan den grooten schilder A. van Dyck gestierd. Deze laatste wrocht te dien tijde aan het prachtige schilderstuk, dat nu nog in de kerke van O.L.V. te Kortrijk te ziene is en dat de kruis verheffinge verbeeldt.

Rogier Braye, liet twee werken drukken; het eerste, Poëmatum sacrorum libri septem, te Kortrijk in 1627; het tweede, Selectiora apophthegmata virorum illustrium, te Kortrijk, in 1631.

EENE kleene bemerkinge voor ‘Biekorf:’ a.u.b.

Is het wel zeker dat zetworm (Loquela, kerstmaand, 85) de spoeleworm (le ver lombricoïde) beduidt?

Ik vermoede dat de poperingsche zetworm de kleene vezelwendige witte worm (l'ascaride) is, die naast het zet krioelt, in steê van de spoeleworm die hooger op, in de dermen woont.

Gebruikte men zetpillen (suppositoria) om de ‘lombricoïdes’ te verdrijven, 't ware vruchteloos getracht, aangezien de cacaoboter tot zoo hooge niet klimmen en kan. Maar ge zult wel de zetworms (ascarides) verjagen met b.v. ‘naphtaline’ bevattende pillen te gebruiken, dat is een onverdraagzaam vergif voor dat ongruw.

Wilt ge de spoelworms kwijt geraken, bezigt inwendige middels, als kwikblomme (calomel), ofte wel wormzaadbitter (santonine), of zouten van dit laatste goed: 't zal u wel batig zijn!

K.D.W., Oost.

't ZIJN 147 hoogscholen op geheel de wereld.

De hoogschole van Parijs met hare 6220 toehoorders komt er de eerste, dan volgt Berlijn met 5527 toehoorders. Laatst van al komt de hoogschole van Sierra Leone op de westkuste van Africa: deze telt 5 hoogleeraars en 12 leerlingen.

[p. 128]

GALLE-ter-eerde is een kruid dat in Deken De Bo's kruidwoordenboek, door Joseph Samyn, Gent, A. Siffer 1888, bl. 35, aldus beschreven staat: ‘Galle-der-aarde, galle-boven-de-aarde, v. Eene plant, bitter van smaak, met lichtroode bloempjes, Erythraea Centaurium, pers., fr. petite centaurée, fiel de terre. - Ook de thee die met galle-der-aarde gemaakt is. Hij drinkt galle-der-aarde tegen de koorts.’

Te Sinte-Baafs-Vijve zei er mij een oud manneken, van de galle-ter-eerde sprekende: ‘Dat is e manneke te peerde en e vrouwken ter eerde.’

Wat mag dat bedieden?

MICHIEL De Swaen, waarvan sprake is in Biekorf, 2de Jaargang, blz. 144, is een vlaamsche dichter uit Fransch-Vlanderen. Hij wierd te Duynkerke geboren in 1654, en stierf in 1707. Hij was Rederijker, niettemin, het zij ter zijner eere gezeid, weinig vindt men in zijne gewrochten de gebreken, die eigen zijn aan den schrijftrant dier taalliefhebbers. Cats en vooral Vondel dienden hem tot voorbeeld; en in menig stuk heeft hij dezen laatste nagevolgd.

Onder zijne werken zijn gekend: ‘Nederduitsche Digtkunde’ dat nooit uitgegeven en wierd.

‘Leven en dood van onsen saligmaker Jesus Christus’, uitgegeven in 1767.

‘Zedelijcke Rymwerken’, 1722.

Verders vertaalde treurspelen van den grooten Corneille: Le Cid en Cinna; daarbij oorspronkelijke treurspelen: De marteldood van de H. Catharina, Mauritius, De stichtende dood van Keizer Karel; en eindelijk een kluchtspel ‘De Gecroonde Leersse.’

Van dit laatste bestaat er een handschrift in de Boekzale van ‘Comité Flamand de France’, en laatsmaals wierd het uitgegeven te Rijsel, bij Victor Ducoulombier, 1891, in ‘Annales du Comité Flamand de France.’ De uitgave wierd bezorgd door den verdienstelijken Heer D^r Looten, hoogleeraar te Rijsel. Misschien ook wierd gezeid kluchtspel eertijds uitgegeven te Gent, bij C. Meyer, in 1718.

Die meer over Michiel de Swaen en zijne dichtwerken begeert te vernemen, leze het hoogervermelde werk van D^r Looten; 't is uit de inleidinge ervan, dat wij deze wetensweerdigheden getrokken hebben.