Biekorf. Jaargang 3

[p. 119]

Kneipp en zijne geneeskunde

DER zijn weinig namen die sedert eenigen tijd van hier zoo in het woord geloopen hebben als de name van Kneipp, eenen eenvoudigen dorpspastor uit Wörishofen, eene kleene landsgemeente, niet verre van Augsburg in Beieren. 't Is van dien pastor, van zijn leven, van zijne genezingen, van zijne schriften, dat wij van zinne zijn het eene en het andere te vertellen in Biekorf.

De woorden ‘Kneipp’ en ‘water’ rijmen in den mond der menschen zoodanig wel te gaar dat men bijkans het eene van het andere niet en kan trekken; wij en hooren trouwens tegenwoordig niet zelden zeggen: ‘Zij genezen 't nu al met het water, sedert dat Kneipp opgekomen is’, als ware vóór Kneipp's tijd het water misprezen of onbekend geweest in de behandelinge der ziekten.

En toch en moete ik zeker aan mijne verstandige lezers niet uiteendoen dat Kneipp de eerste watermeester niet en is. Wie onder hen en heeft tegen hoofdpijn geene watermiddels gebezigd, of weten bezigen, om maar te spreken van de heete zout- en mostaardvoetbaden? Wie en bezigde er ook al eens den kouden water- of azijndoek niet op zijn hoofd? Welke huismoeder en kent de natte zokken niet, die onder het volk zoo hooge geprezen zijn tegen het dolen in de heete koortsen? In zekeren zin zijn wij allen watermeesters.

De waarheid is dat het water al van in de oudste tijden, 't zij als drank, 't zij uitwendig, als geneesmiddel gebruikt wierd tegen alle slag van kwalen. 't Is alzoo dat wij in de oudste godengeschiedenisse der Grieken lezen dat de drie dochters van Petrus, koning van Argos, in de waters van den Anygrus door Menalas gebaad en genezen wierden. Daar lezen wij ook dat men kracht en sterkte kan gaan putten in de tempels van Hercules met er in het koud water te gaan duikelen.

Ik zou nog vele andere voorbeelden kunnen achterhalen, van Hippocrates voort, den vader der geneeskunste, door alle tijden en door alle bekende landen heen, want al de beroemdste geneesheeren hebben het water als eenen uiterst krachtigen geneesmiddel opgenomen.

[p. 120]

Het en is nochtans eigentlijk maar in de jaren 1700, dat wij het watermeesteren als bezondere geneeswijze, min of meer wetenschappelijk en met gevolg, gebruikt of daarvan iets geboekt vinden. Het is ook door het lezen van een dier geschrevene waterboeken, namentlijk D^r Siegmund Hahn's ‘Onderricht over de wonderbare heilkracht van het koud water,’ uitgegeven in het jaar 1770, dat pastor Kneipp, achter dat hij daarmeê zijn eigen zelven genezen had, op het gedacht kwam van het water te gebruiken om andere lijdende stervelingen van hunne kwalen en kwellingen te bevrijden.

Eer dat wij voor goed pastor Kneipp en zijne leeringen te berde brengen, zou ik nog willen vertellen van iemand die in 't begin van deze eeuwe, rond de jaren 20, vele van hem doen spreken heeft. Ik hebbe namentlijk in mijnen zin den vermaarden Priessnitz, eenen der wonderbaarste, zoo niet den wonderbaarsten, watermeester van onze eeuwe.

Priessnitz, zal misschien het meeste getal mijner lezers peizen, Priessnitz, dien name en hebbe ik van mijn leven gehoord!

En wel, Priessnitz was een eenvoudige boer, uit het kleen dorpke Gräfenberg, gelegen in Oostenrijksch Schlesien, naar Polen toe.

Het was een wilde koei- en peerdemeester, zoo als er in onze streken nu nog ten allen kante voor beesten en ook voor menschen te vinden zijn. Hij had eene bezondere genegentheid voor 't water, voor 't koud water, en daarmede meesterde hij den grooten hoop zijner zieken. En zoo gebeurde 't, als hij zelve bij ongelukke eens twee zijner rebben kwam te breken, dat hij zijne geneeswijze op zijn eigen wilde toepassen. Was dat nu ten gevolge of in weerwil zijner handelwijze, Priessnitz was in korte dagen hersteld en weêre gave en gezond.

En zoo kwam hij op het gedacht van niet alleenlijk breuken, ontstekingen, wonden en uitwendige kwalen, maar alle slag van krankheden met het water te keere te gaan. Hij gebruikte het water onder alle gedaanten en op alle wijzen: koud, warm of dampwijsde, in baden, doeken, omslagen, bespeitingen, enz.... En hij beterde en

[p. 121]

genas eenen grooten hoop zieken. Neen, hij en liet, naar zijn gedacht, niemand ongenezen voortgaan: zijn middel was goed voor alles en niets en kon eraan weerstaan.

Gij kunt denken of zijne genezingen veel geruchte mieken! Van alle omliggende dorpen kwamen zieken naar Priessnitz tot Gräfenberg toegeloopen; en, achter korten tijd, was het eenvoudig dorpke als overstroomd van kranken. Niet alleene van uit Oostenrijk en Duitschland, maar ook uit gansch Europa, uit alle streken der bekende wereld wierd de wonderbare watermeester bezocht. Men rekent dat er jaarlijks menig duizenden zieken naar den merkweerdig begaafden boer achter hulpe kwamen.

't En leed ook niet al te lange, of Priessnitz kreeg volg- en leerlingen onder de geneesmeesters; het oostenrijksch bestier zond een berek naar Gräfenberg, uit bevoegde mannen bestaande, om de handelingen van Priessnitz te onderzoeken, en eene groote menigte der genezingen wierden echt bevonden, een deel der middels die Priessnitz aanwendde, wierden goed geheeten en gekeurd.

Ten allen kante rezen nieuwe watergestichten op, waar men de lijders volgens Priessnitz' leeringe behandelde; en nu tegenwoordig zijn er honderden en honderden zulke badhuizen, waar het water, 't zij verdampt of vloeibaar, koud of warm, tot nut en tot beteringe der lijders dient.

De gedachten van Priessnitz, verder ontwikkeld en op wetenschappelijken grond gesteund, dragen daar heden ten dage nog altijd deure.

Zouden wij niet zeggen dat te Gräfenberg, over zestigzeventig jaar, onder 't bestier van Priessnitz, eene vroegere opvoeringe plaats greep van het tooneel dat wij tegenwoordig bewonderend aanschouwen te Wörishofen in Beieren, met pastor Kneipp aan het hoofd?

Met verwonderinge immers hebben wij de maren vernomen die ons sedert eenigen tijd van alle kanten toekwamen uit Wörishofen, over de verbazende genezingen door pastor Kneipp te wege gebracht, over den grooten toeloop van volk naar de beiersche landgemeente, over de snelle verspreidinge der leere van den eenvoudigen watermeester.

[p. 122]

Wijlieden, geneesheeren, wij zijn te rechte gekend als Thomasvolk, bezonderlijk als er sprake is van zoogenoemde wonderbare genezingen welke van menschen te wege gebracht worden die met de geneeskunste dikwijls maar geheel weinig betrek en hebben.

Wij kennen allen de armtierige gevaarten van Goolam-Kader, dien araabschen oogmeester, die, alhoewel hij, in openbare zittinge van onze leegkamer door eenen man gelijk M^r Woeste halvelinge goedgekeurd en beschermd wierd, toch over eenigen tijd op het schurkenbankske van 't brusselsch gerechtshof moest komen zitten; en dat niet om, volgens zijne belofte, blenden ziende gemaakt, maar om, volgens dat het schijnt, nog half of geheel ziende geheel en gansch en voor altijd blend gemeesterd te hebben.

Koch en zijn geneesmiddel voor terende ziekten en zijn ook nog niet geheel uit ons gedacht gegaan. Wat een geroep en een geschrijf! Dat was een wonder der wonderen! Het menschdom was voor goed van de schrikkelijkste der ziekten verlost! Dat stond in al de dagbladen, dat wierd gelezen en geloofd! En zelfs als Koch reeds gesproken en geschreven had, redelijk voorzichtjes nochtans, geloofde men nog veel meer als hetgene hij, die het best moest weten, had durven beloven. En nochtans hoe weinig dat Koch ook beloofd had, hij had hem toch nog te verre gewaagd. Hij en heeft zijne beloften niet kunnen goed doen.

Moet het dus aardig schijnen, dat wij hoe langer hoe ongelooviger worden als er sprake is van wondere, bijkans onmogelijke verbeteringen of genezingen?

En toch pastor Kneipp is gekomen met zijne eenvoudige wijze van behandelen, hij heeft zijne opmerkingen, waarnemingen en uitslagen in boeken geschreven en door den druk verspreid, vele zieken en geneesheeren hebben getuigenisse over zijne genezingen gegeven, en ik ten minsten, ben overtuigd dat wij hem nieuwe, goede, deugdelijke, krachtdadige en eenvoudige geneeswijzen zullen te danken hebben.

('t Vervolgt)

D^r Alfons Depla