Biekorf. Jaargang 3

De gilden in Sint-Iacobs te Brugge

IN Sint-Jacobs kwamen ook de beenhouwers, vleeschhouwers, machekliers, de dappere μαχαιρόϕοροι of mesdragers die in de Bouveriestrate hun ambachthuis hadden; terwijl het meeste deel van de leden van het vleeschambacht de lange Wulfhagestrate, nu de Beenhouwersstrate, bewoonden en aldaar hunne stallen hadden.

Hun patronen zijn de beide heiligen Lieven en Benedict, die eene capelle hadden in Sint-Jacobs, waar zij geëerd wierden, en waarin een autaar stond hun bijzonderlijk toegewijd. De capelle stond boven het sacristie of gerwekamer van de prochiekerke. Daar kwam het vleeschambacht te zamen met de zwijneslachters en de penseniers, tot de goddelijke diensten. Jaarlijks op Sint Lievensdag en ook op Sint Benedictsdag, gelijk het uit de kerkrekeningen blijkt, was er eene messe gezongen ter eere van de twee beschermers der vleeschhouwers.

De baerdmaekers, baremakers, beerdmakers, barbiers, chirurgiens-barbiers schoren, gaven bloedlatingen, trokken tanden en deden vele andere dingen, die onze heelmeesters nu alleen mogen verrichten. Zij eerden Sint

[p. 76]

Cosmas en Sint Damianus en bezaten, om hunne goddelijke diensten te doen verrichten, eenen autaar in Sint-Jacobs. Alzoo kerkrek. 1547, Sept.: ‘Ontfaen over 't luuden ende luminaris vander feeste (Cosme en Damiani) die 't ambacht van de baerdemakers houdt over 't jaer XLVII......’

De vergaderzaal van de baardemakers was op den Burg, in 't Steen, altijd toch ten tijde van de rekeningen die wij onderzoeken.

De ‘tauwers’, in de rekeninge van 1547 alzoo genaamd, maar in die van 1563 ‘leertauwers’ geheeten, hadden hunne patroonfeeste op Sint Gillisdag; gelijk het in onze rekeningen staat, vierden zij in Sint-Jacobs, en der wierd met Adriaan geluid. - Kerk. Rek. Sint-Jacobs, 1547, Septemb.: ‘Ontfaen over 't gheluudt van een messe ghedaen bij den tauwers op Sint-Gilles dach met Adriaen.’

De leertouwers waren in Brugge tweederlei: de witte leertouwers, die al hunne bewerkingen in warm water deden en bijzonderlijk schaapvellen en zeemvellen bereidden; en de zwarte leertouwers, die koud water gebruikten, die droog leder en schachten van leerzen verveerdigden. Het bovenstaande uit Gailliard die er geen woord bij en voegt over den beschermheilige van het ambacht.

De zegels van beide ambachten zijn te zien in de Brugsche oudheidskamer. In het midden van dien der witte leertouwers staat er een loopende hert, gansch gelijk aan dien van de zwarte leertouwers; alleenlijk het opschrift verschilt. Op den eersten leest men: ‘S. der Witleertouwers in Brugghe.’ en op den tweeden: ‘S. der Zwartleertouwers van Brugghe’.

De ‘grauwwerkers,’ die de ‘oude grauwwerkers’ niet en zijn, hadden hunne capelle, eene gifte van Thomas Portenari, in Sint-Jacobs; terwijl de andere de hunne hadden bij de Predikeren.

De grauwwerkers - pelletiers, agneliers: pelliparii, lamwerkers - ontvongen in 1565, ‘van 't sitten staende in de grauwerkers capelle nu beseten bij d'huusvrouwe

[p. 77]

digo de Lerme iiii sch. s jaers telcke Lauwe. Zij vierden hunnen mesdag op sint Jan te midzomer’.

Kerk. Rek. 1547. Meye: ‘Ontfaen van 't luuden van een messe ten zelve dache (festo Jo. Baptiste) ghedaen bij den graeuwerkers met Adriaan. iii Gr.’

Zij vierden ook Sinte Lisbette, en dan wierd er met den ‘Ouden Jacob’ geluid. Eenen keer hebben zij eene messe gehad op Sint Adriaansdag, te weten in 1562. Inderdaad, zoo lezen wij in de rekeningen:

1562. Wedemaend: ‘Up sint Adriaensdag voor de Graeuwerkers.’

Colaert d'ault, de oude, had op het einde van de jaren 1400 in Sint-Jacobs eene capelle doen gereed maken, om aldaar met zijne vrouw Madaleene de Baenst, en met zijn huisgezin, de goddelijke diensten bij te wonen. Na Colaerts overlijden, zie Weale's Beffroi, 1ste jaar Bld. 14 en 15, hebben zijne erfgenamen autaar en capelle overgelaten aan ‘de ghilde van Sinte Fransois, die de mudsereeders ende mudsescheerders gesaemendelic houden in Sinte Jacops kerke, ten outare van wylent Colaert d'Oude...... staende an de zuud zyde van der zelver kerke, in den westhouck van Sint Jacops capelle, vercregen bij wylen den voorseiden Colaert d'Oude van den kerckmeesters ende prochiepape van der voorseider kercke, aldaer hij een outaer hadde ghedaen maken ende wyen den voorseiden outare in den name van den coronemente van Maria ende neghen cooren der inghelen, zitsel, sepulture, en van den goddelijken dienste bij hem aldaar bestelt......’

Eindelijk de mutsereeders, mutsescheerders, mutsemakers, verveerdigden, volgens Zegher van Maele ‘Bonetten voor Spaignie, Portugaele, Italien, Vranckerike...’

Hun beschermheilige is Sint Franciscus van Assisi, wiens beeld in Sint-Jacobs nog staat in de capelle die zij eertijds gebruikten en wiens feestdag zij vierden op zijnen naamdag.

Rek. 1567: ‘Octob. Ontfaen van geluud op Sint Franciscus dach ghedaen doen bij de mutsesceerders met Adriaen, 4 Gr.’

[p. 78]

Tot hier van de ambachten en hunne broederschappen; wij hadden er nog eenige algemeene geplogentheden moeten bijvoegen, die wij in de kerkrekeningen gevonden hebben, maar wij denken dat het genoeg is voor dezen keer, en wij sparen ze voor later.

Aug. Van Speybrouck