Biekorf. Jaargang 2

Frenchtown, Montana U.S. America, 10 Sep. '91.

Heeren van Biekorf,

OP den 8sten van Herfstmaand laatstleden was ik met Eerw. Vader Canistrelli gezeten in zijne schamele kluize, waar hij werk aflegt dat een geheele Taalkamer zou verschrikken. De oude geleerde man huist daar alleen ('k wil dat gij zijn huishoud zaget!), 't en zij dat hij dagelijks eenige wilden ontbiedt, te weten Roohuiden van den stam der Kootenais. Uren op uren kan hij daar die menschen hunne wijsheid zitten afvragen. Hij is trouwens bezig met eenen woordenboek en eenen catechismus in 't Kooteneesch op te stellen, en dat is lastig werk. De moeilijkheid spruit voort eensdeels uit het gebrek van letters, en anderendeels uit de vernestelde syntaxis of zinbouw, die voor dat gebrek moet instaan. De Kootenais en weten van de klinkers e en o niet, noch van de medeklinkers b, d, f, (fransche en duitsche) g en r; en toch drukken zij hunne gedachten duidelijk uit. Waar zouden wij, Vlamingen, zonder al die klanken geraken? Kan het den Lezers van Biekorf aangenaam zijn, zoo wille ik hier twee voorbeelden geven van wilde tale:

[p. 317]

Weet gij, vroeg P. Canistrelli, hoe dat zij ons, priesters, noemen? Met den name kakamkukukulkatwumlatnintialla, hetgeen zwarte kleêren bediedt, maar dat daartoe een woordeken uitleg vraagt. Dat naamwoord bevat 5 deelen:

kamkukukul = zwart

katwumlat = kleed

't Voorvoegsel ka = mijn; en ka-alla = onze

ninti is de gedaante van 't meervoud.

De Wilden toogen door gebaren al wat ze zeggen, en ze hebben daarvoor waarlijk tijd genoeg, bijzonderlijk binst dat ze 't volgende woordeken van 13 deelen uitgalmen: utsyakiltsganatkaganiallaki. Aangezien Vader Canistrelli dat met éénen asem uitlangde, zoo zei ik hem: ‘'k en hebbe niet al te wel verstaan; ge zoudt het beter eens herhalen en wat uitleggen.’

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
u	ts	ya	kil	tsga	n	at	ka	ga	n	i	alla	ki

Dat is een bijwoord en beteekent: vóór de biechte; eigentlijk: het vóór wij te biechte gaan. Volgt de ontleding:

(5)	't Wortelwoord tsga = spreken;
(6)	n staat daar welluidendheidshalve;
(7)	at verandert den zin van spreken in dien van onderwijzen;
(8)	ka beteekent dat men van menschen spreekt;
(9)	ga verandert den zin van onderwijzen in dien van beschuldigen;
(10)	n staat ook welluidendheidshalve;
(11)	i maakt 't werkwoord wederkeerig: ons zelven beschuldigen; biechten;
(1 en 12)	u = ik, mij; u-alla = wij, ons;
(4)	kil = tijd of plaatse = waneer, waar;
(2)	ts maakt toekomenden tijd;
(3)	ya is een lidwoord;
(13)	ki, gevoegd bij ya, maakt het deelwoord.

Wat onbeschaafde tale, zult gij zeggen. Maar zwicht u van alzoo te spreken tegen Vader Canistrelli, die zijn geliefde kooteneesch een kunstwerk, eene mozaïktale noemt, omdat ze hare weinige bestanddeelen zoo wonder-

[p. 318]

lijk weet te schikken en te voegen, dat ze gelijken aan de geverwde steentjes van een inlegwerk.

Maar kunsttale ofte niet, Vlamingen, zoudt gij ze voor uwe moedertale willen wisselen? Zoo niet, dankt den Heere, dat uwe moeder geen Kooteneesch, maar Vlaamsch sprak.

H. Allaeys