Biekorf. Jaargang 2

Anseghem

BUITEN twijfel is Anseghem zeer oud. Moeilijk nochtans is de hedendaagsche naam dier gemeente te verkennen in dezen, die de eerste oorkonden er aan geven.

Kanonik van de Putte, die de jaarboeken uitgaf van het Gentsche Sint Pieters-klooster, zegt dat het Ansoldengim, 't welk Rogier in 't jaar 983 met kerke, bosschen en landouwen aan de moniken er van gaf, niets anders en was dan de parochie, die wij nu Anseghem noemen.

Inderdaad wij zien verder in denzelfsten boek, dat

[p. 141]

Ansoldengim, nu in 1042 Ascoldengim, lag juxta Afligim (Aflingehem, Aflinghim, Avlinghim, Avleghem, Avelghem).

En van Lokeren in de jaarboeken van de oudheidkundige kamer van Belgenland, Boek III, bl, 523, zegt dat Ansoldingehem in de Kortrijkgouwe, in pago Curtracense, te vinden is.

Weinig gemeenten kunnen op zulke oude oorkonden aansprake maken. Van dien hoogen ouderdom bestaan er nog twee andere getuigen, te weten: de kerke en de doopvonte. Het voorenste deel van de kerke schijnt van de jaren 1000 of elf honderd te zijn. De doopvonte is van den zelfsten tijd en alleszins een merkweerdig stuk. Zij is geheel en gansch uit blauwen arduin gekapt, en zoude wel kunnen verveerdigd geweest zijn, door die vermaarde steenhouwers van Doornijk, die de doopvonten van Beernem, Zedelghem en van een aantal andere kerken van Vlanderen en van Noord-Vrankrijk binst de zelfste jaren gemaakt hebben, ja, zelfs verzonden tot in Vrankrijk toe.

De kuipe is gedregen door schroefstaanders, die op eene vierkante zuile rusten. Zij is versierd met zeemeerminnen en met een opschrift in Sinte Pieters letters: Eenen Here, eenen Ghelove, een Dopsel (Tot Ephesios, IV, 5). 't Is het eenigste opschrift in vlaamscher tale, meenen wij, dat ievers in kerken van die tijden te vinden is. Op de vier hoeken staan de vier evangelisten.

Jammer genoeg: die schoone vonte is nu weg uit de kerke, en moet voor pronkstuk dienen in den hof van 't kasteel.

_**_*

Anseghem ligt op de scheidinge van de wateren, die al den eenen kant naar de Schelde, al den anderen naar de Leie vloeien. Die heuvelketen is zeer kronkelachtig en heeft alle slag van uitsprongen en draaiingen, en de wateren zoeken daar tusschen hunnen weg.

De oude roomsche heirbane van Cassel op Tongeren dweerscht geheel de gemeente van het Noord-Westen naar het Zuid-Oosten, en is op sommige plaatsen wel veertig voet breed.

De gemeente is nu volgens kadaster in vijf deelen

[p. 142]

gesplitst. In het eerste deel, dat het ‘goed ter Mote’ heet, vinden wij drie oude heerlijkheden: de goederen ter Mote, te Walskerke en ter Schaegen.

Een man, die wij geleerd achten en die over een dertigtal jaren in zijn zeventigste jaar gestorven is, zei dat de ware name van de kapelle op het goed ter Schaegen, kapel ten hoekuit was, en niet te koekuit, gelijk ze nu zeggen. Zij wierd gebouwd door eenen der Heeren van Schaegen, en dat ten gevolge eener belofte. Die heer was op zee tenden de wereld, en beloofde van op het voorste ende van zijn goed, eene kapelle te bouwen, was 't dat hij gave en gezond mocht te huis komen.

In dat heiligdom heeft er langen tijd een groot ei in ijzeren banden gehangen. Het ei is eerst verdwenen en daar de kapelle stond en is er nu niets anders meer als een gekruiste O.L. Heer tusschen eenige sparreboomen.

Sommige stukken dragen zonderlinge namen, als: Baanste veld, de Wakie, het Maantjes veld, het Stiersveld, het Schild, de Pacht of het Meulenbroekveld, enz.; de drie meerschen heeten: de kwâ peerdeweê, de groote meersch en de koolmeersch. 't Zijnder die denken dat men hier eertijds buschkolen gebrand heeft; andere dat men er buskruit zou gemaakt hebben.

Onder de zeven wegen die dit deel der gemeente doorsnijden komt de prachtige Heirweg van Kortrijk naar Audenaerde en de Vijverdam, die eertijds tot dam diende aan eenen vijver, die nu drooge ligt.

Der zijn drie groote putten die eenen bijzonderen name dragen: de maantjesputten, het kruiswater en de zangeput of zaueput. Te Anseghem zegt men zawe. (Zouw of zauw schrijft L.W. Schuermans in 't Algm. Vlaamsch Idioticon, 't zelfde als: zode of zoogracht, watergracht, kleine waterloop, goot, riool, straatriool (Belg., Limb., Diest, Hagel.); bij Kil. Soywe of Soye, Soode, zode. - Weiland zegt dat zode ook eene gegravene bronne beteekent, waarschijnlijk van zieden, of 't ruischen van het bronwater). De zaueput kan dan bronput, waterloop of gracht zijn.

De eenigste beke is de Maalbeke, die twee watermolens bedient.

('t Gaat voort).