Biekorf. Jaargang 2

[p. 104]

Vlanderen

't WARE lang om verhalen wat er al over den oorsprong van 't woord Vlanderen geschreven en gedrukt wierd; tot hiertoe meenden wij dat het verre waarschijnlijkst was de naamreden van het woord te zoeken in vla, vlade, vlae, vlande geworden, en vandaar in 't meervoud Vlanderen. Men bleef aleventwel staan met den name Vlaming, die zijnen uitleg bleef eischen.

_**_*

Vlanderen is de derde naamval meervoud van *vland.

Om er met zekerheid over te oordeelen moet gij weten dat de Oudgermaansche eigennamen doorgaans in den derden naamval staan en dan de volgende verbuigingen overloopen.

In 't Oudhoogduitsch vinden wij als meervoudige naamvallen van lamb:

N. Lembir,

G. lembiro,

D. lembirum,

A. lembir.

De volgende naamw., worden in hun meervoud lijk lamb, verbogen: kalb, huon, rind, li, rîs, blat.

't Bestaan ook voorbeelden dier verbuiging in 't Oudfriesch:

N. Clâther, Oudfr. kleederen.

G. clâthra,

D. Clâtrum,

en 't Oudsassensch:

G. hônerô, eierô.

Van daar in 't Midddelnederlandsch:

N. Kinder,

G. kindere,

D. kinderen,

A. kinder.

Men vindt nog lijk kinder: berder, doeker, gater, houter, cruder, riser, telgher, wichter, enz.

[p. 105]

Past Vlanderen, niet heel nauwkeurig op den 3^en naamw. meerv. kinderen?

_**_*

't Woord Vlam bestaat.

Loquela (n^o 10 Sporkel 1890) heeft het w. vlamvol aangeteekend, te Isenberghe en te Lichtervelde gezant.

Een glas kan vlamvol, vliemvol, vlamende vol water staan.

Vlam heeft dus de bediedenis van effen, vlak.

Vlam staat ook in het Haspengouwsch Idioticon, onlangs leden verschenen.

Rutten heeft het woord vlamkoek aangeteekend, dat ovenkoek te bedieden heeft, en de weersplete is van 't dietsch fransch woord flamiche: licht broodtje, soort van gebak.

Flamiche bestaat uit fla en miche. Miche beteekent wegge, kleen wittebrood, en fla zal wel het fransch woord flan zijn, dat in de samenstelling zijn n voor de m van miche verloren heeft.

Lijk vlamkoek uit vlam en koek bestaat, twee deelen die om zeggens het zelfste beteekenen, zoo is ook flamiche uit flan en miche van omtrent de zelfste bediedenis, samengesteld.

't Fransch woord flan, wordt door Kluge van Fladen, door Loquela van vlade afgeleid: maar als men rekent dat de fransche n van m herkomstig is, kan men gemakkelijk gissen dat flan niets anders en is dan ons dietsch woord vlam.

Aangezien vlamkoek samengesteld is uit twee woorden, waarvan het tweede strekt tot beteren uitleg van het eerste lijk in de samengestelde woorden, damhert, muilezel, walvisch, meekrap, enz., kunnen wij gemakkelijk de boteekenis van vlam bepalen. Vlam bediedt lijk vlade: placenta, libum, koek, pannekoek, platte koek.

Vlade wordt gebruikt voor eenen effenen, platten koek, maar ook voor eene vlakke uitgestrektheid gronds, voor blekland, gelijk men zegt rond Oostende, dat vroeger blank van het 't water zal gestaan hebben. Dat woord is in dien zin bewaard in vladsele, mitsgaders in den vlae-

[p. 106]

busch, naam van eene hofstede vroeger den eigendom der abdij van Ter Doest.

Waarom zou vlam, daarin ook, niet overeen komen met vlade?

Vlam, beteekent dus 1^o plat, 2^o platten koek, 3^o uitgestrekheid platten grond.

Welke is de afleiding van vlam?

Wij en hebben niets gevonden. De spraakwetenschap en is ook niet voldoende voor den uitleg van vlade: de spraakgeleerden brengen vlade in de Indogermaansche familie der woorden die met plat verwant zijn, en geven geen nauwkeurig bescheed, geene wetenschappelijke ontstukking van het woord.

_**_*

Wordt de naam, Vlaming, nu niet duidelijk?

Lijk de Moeringen, les Morins, aan de moeren hunnen naam ontleend hebben, zouden Vlamingen aan den effenen, platten grond, dien zij eerst rond Brugge bewoonden, en waar zij als Friesen en Saksen aangeland, of als Franken binnengedrongen waren, zouden zij, vragen wij, aan de vlam-en hunnen naam niet schuldig zijn?

_**_*

Welke is nu de oorsprong van *vland, 3^e naamw. meerv. Vlanderen?

*Vland bestaat uit het woord vlam en den suffix d, die hier het Indogermaansch achtervoegsel to, ta vertegenwoordigt. Germaansche voorbeelden: Oudhoogd. mor-d, Got. skan-da, Oudhoogd. pro-d, broê enz.

‘-md- wurde -nd-’ zegt Brugmann in zijnen Grundriss der Vergleichende Grammatik der Indogermanischen Sprachen. Die stafwissel wordt in 't Germaansch gevonden.

Aldus hebben wij Got. skanda nevens skaman, beschaamd zijn; Oudh. rant van den wortel rem nevens angels. rîma, rand; Got. hund, honderd nevens het Litanisch szimtas; Oudijsl, sund, het zwemmen, nevens zwemmen, enz.

Krachtens de zelfste verwandeling md = nd hebben wij vland van vlam-d.

_**_*

[p. 107]

't Is Loquela die 't woord vlam ontdekt heeft; 't is Loquela die vland van vlam heeft afgeleid en hiermede heeft zij eenen regel van klankverwisseling toegepast, dien de duitsche taalgeleerdheid ook van heuren kant had waargenomen.

't Woord vlamkoek, dat wij in 't Idioticon van Rutten lazen, kwam den uitleg van Loquela bevestigen, die ten anderen met al regels van de germaansche taalgeleerdheid overeenkomt.

J. Seghers