Biekorf. Jaargang 1

[p. 357]

Pastor Dumon

WIJ hebben te Sinamary verbleven, ‘schrijft Eerw H. Dumon,’ van den 20 September 1798, tot den 11 Mei 1799, dus omtrent 6 maanden; doch altijd niet anders als de dood voorziende, waar het dat wij niet haast van daar en konden komen, want dagelijks stierven er nog, zoo dat wij ten lesten ons eerste resolutie uitgewerkt hebben om van daar weg te vluchten, dood voor dood, leven voor leven. Wij hebben bedektelijk voor ons eene schuite doen koopen; en, met eenen visscher en 13 vervoerde, waar onder de 9 Nederlanders die nog in 't leven waren van 28, zijn wij den 11 Mei 1799, voorzien van levensmiddelen voor omtrent 3 dagen, 's nachts ten elven in zee gesteken op Gods genade. Wij hoopten denkende ergens langs de kusten op de Hollandsche Volkzettingen in West-Indiën aan te komen, gelijk het ons gelukt is; want den tweeden dag naar ons uitvaren, zijn wij omtrent 40 uren van daar tot Maroni aangekomen, op eene Hollandsche wacht, alwaar de Commandant, die een Luikenaar was, ons zeer wel ontvangen heeft, ons geluk wenschte en verheugd was over onze ontkominge, want hij hadde daar reeds veel van hooren zeggen.

Na dat wij daar 3 dagen verbleven hadden, en wel behandeld waren, zijn wij wederom de zee nog 30 uren verder opgevaren, voorgegaan zijnde door eene andere schuite, die de Hoofdman met ons zond om levensmiddelen te halen naar het Fort Oragne; aldaar aankomende, wierden wij wel ontvangen van den Hollandschen Colonel die daar lag. Wij meenden aldaar teenemaal verlost te zijn uit onze schrikkelijke slavernije, en van daar naar Surinam te lande te gaan, om aldaar een schip te vinden en daarmede naar Europa te komen. Wij hadden reeds onze schuite verkocht; maar, op den weg zijnde van Surinam, zond ons de Gouverneur van aldaar eenen bode, zeggende dat wij moesten zien langs zee voorbij Surinam te komen tot Berbice of Demerari, alwaar de Engelsche lagen; anderszins, dat wij tot Surinam aankomende, van den Franschen Consul zouden afgevraagd worden; in welk

[p. 358]

geval hij genoodzaakt zoude zijn van ons ten dwange te moeten overleveren, het gene aan zijn gemoed zeer tegenstrijdig zoude zijn. Immers, deze Gouverneur Frederici is een zeer deftig en eerlijk man, gelijk wij vernomen hebben.

Door dit geval zijn wederom onze rampen beginnen te verzwaren: men heeft ons onze verkochte schuite wederom gegeven, en wij zijn nog eens aan ons eigen gelaten. In zee gesteken, geene kusten meer kennende, hebben wij die uit ons gezicht verloren, en dien dag geen zonne nog mane ziende, door een onweder dat er opkwam, en varende zonder zeenaalde, en wisten wij niet meer of wij zuid, west, oost of noord waren. Daarbij, onze schuite was lak en wij moesten dag en nacht met 2 mannen altijd water uitslaan, om niet te verzinken. In deze benauwelijkheden zijn wij alzoo omtrent 48 uren gebleven, tot dat wij ten lesten (hoe wonderlijk is God in zijne beproevingen, en aanbiddelijk!) wederom de kusten in 't gezicht hadden. Hier weenden wij te gader van blijdschap! Maar eilaas! Te nabij daar langs varende, is er eene zeer kwade en woedende zee opgekomen, die onze schuite op het strand heeft gesmeten; dewelke, na dat wij daar met vele moeite uitgerocht waren in den nacht, 's anderdags 's morgens voor onze oogen is verbrijzeld.

Daar stonden wij allegader op het land, aan den kant van eenen woesten en ondoordringelijken bosch, die van de zee doorvloeid wierd: niet wetende of er misschien in 20 uren in de ronde aldaar eenen mensch wel zoude te vinden zijn.

Alsdan hebben wij te voete, langs de kuste door het hout, gedurig tot de knien in het moeras, zonder eten of drinken, voortgetrokken, tot dat wij ten lesten, na 5 dagen gegaan te hebben, op het punt zijnde om daar van honger en dorst te sterven, gevonden zijn van de Indiaansche slaven, die daar met eene schuite gezonden waren van hunnen meester om krabben te vangen, van wie wij door hunnen meester langs de zee zijn afgehaald. In deze 5 dagen en hadden wij niet anders als levende krabben g'eten, en ons geluk was, dat het nog, tweemaal in dien tijd, 's morgens een weinig regende: waar door wij onzen verstik-

[p. 359]

kenden dorst eenigszins laafden. Wij hadden nog een weinig brood gehad, maar dit was teenemaal doorweekt van het zeewater, en door de hitte geheel bedorven, het vier was erin gekomen en het scheen gelijk kalk te zijn.

In dezen bosch, ten tijde van 5 dagen, zijn er 3 Brabantsche Priesters achtergebleven. De meester, die ons gevonden hadde, heeft nog twee schuiten met zijn volk gezonden, om ze op te zoeken, maar niet gevonden. Wat dat er van deze 3 ongelukkigen is gekomen, en kunnen wij niet zeggen.

Om te sluiten dan, want om al onze gevaren in het kort te verhalen, zonder vermeerderinge of verminderinge, zoude ik eenen geheelen boek moeten schrijven: wij zijn bij den Meester van de Indianen 8 dagen verbleven en welgedaan geweest; en, een weinig verkwikt zijnde van al onze zeeren, hebben wij hem eene schuite afgekocht; hij heeft ons 3 Indianen medegegeven om die te bestieren, en na 2 dagen gevaren te hebben, zijn wij eindelijk tot Berbice aangekomen, eene stad van de Hollandsche Volksplantingen in West-Indiën, alwaar de Engelsche in het bezit waren, die ons wel ontvangen hebben. Hier en hadde ik niet anders meer over, boven mijn geld, als eene veste van catoen, eene geleende broek die ik aanhadde, met een hemde aan mijn lichaam, zonder kousen of schoen.

Tot Berbice is M. De Neve, Pastor van Westcappelle, gestorven, uitgeput van krachten. Van daar zijn wij naar Demerari, eene andere en betere Hollandsche stad aan de Engelsche, gekomen den 6 Junij 1799, en aldaar in het Gasthuis verbleven tot den 1 Julij. Wij zijn daar welgedaan geweest, en de Engelsche Minister of Domine, ziende onze ongelukkige gesteltenisse, heeft ons daar kleederen en lijnwaad omgehaald, daarenboven ieder meer als 25 guineen in gelde. Niets dat de Engelsche overtreffen kan om de ongelukkigen te helpen!

Den 1 Julij 1799 zijn wij met een Engelsch schip van Demerari vertrokken, en naar verschillige storms, in eene onverwachte schrikkelijke zee, uitgezien te hebben, zijn wij den 22 Augusti tot Leverpool in Engeland met 8 ver-

[p. 360]

voerden aangekomen. - De pastor van Zwijndrecht bij Antwerpen, M. Cop, is op de reize gestorven. - Den 7 September zijn wij van daar na Londen getrokken; en den 9 aldaar gekomen, gezond en wel te passe, gelijk wij tot hier toe, God lof, ons nog bevinden.’

Den 7 Mei 1800 zette Der junge Burchart, een hanoversch schip, den Eerw. Heer Dumon en den Eerw. Pastor de Bay over naar Bremen. Zij doorliepen een gedeelte der Duitsche staten, zagen Osnabrugge, in Hanover; Munster, in Westfalen; Bocholt en Emerick. Daar ontnuchterden zij bij Cardinaal Frankenbergh, Aartsbisschop van Mechelen. Van daar vertrokken zij naar Arnhem, 's Gravenhaghe, Delft, Rotterdam, Dordrecht, en waren den 20sten in Hooimaand te Breda.

De weg naar Vlaanderen lag open voor Pastor Dumon's voeten, en hij moest gevoelen hoe wel hij, de verduldige martelaar der fransche godloosheid, bij zijne Vlaamsche landlieden zou weder gekomen zijn. Na drie jaar, eene maand en dertien dagen afwezigheid, dat is op den 23sten in Oostermaand 1801, was hij, nog gave en gezond, weder herder op zijne parochie.

E.H. Philippus Dumon bleef te Mannekensvere tot in 1803. In Lentemaand van 't zelfste jaar wierd hij Pastor ingehaald van Zedelghem. De oudste Zedelghemnaars weten nog te zeggen dat het een ijskoude dag was. 't Bier vervroos in de glazen, en te midden de dorpplaatse liet men een verkwikkend houtvier laaien.

Zedelghem en heeft dien braven man nog niet vergeten. Daar en zat niets in hem 't en zij medelijden. Immers hij wist wat het was van ongelukkig en arm te zijn. Milddadig was hij meer als iemand, en gij haddet lange mogen zoeken om eenen duit in zijne zakken te vinden, als hij van een uitstapke weêrkeerde.

‘- Mijnheer de Pastor, z'is te kleene!’ kwam er hem eens een arme man in zijne pastorije zeggen, terwijl hij daar eene fransche kroone lei, die de Eerw. Heer Dumon hem daags te voren gegeven had. - ‘'k En wist het niet,’ antwoordde de pastor, en hij gaf hem eene andere, die alleszins groot en zwaar genoeg was.

[p. 361]

In zijnen laatsten wille stond er 40 pond groote beschreven voor zijn meisen, en 20 pond voor eenen anderen mensch. Geheel de koopdag en bracht maar genoeg op om den helft dier twee bezetten te betalen.

Pastor Dumon had te veel uitgestaan binst zijn leven om tot eenen hoogen ouderdom te kunnen geraken. Zijn 58ste jaar was zijn laatste, en hij lei zijn hoofd neêre te Zedelghem, waar hij acht jaar lang vrijwillig had voortgeleefd in de gedwongene armoê zijner ballingschap in Zuid-America. Hij alleene, met Pastor De Bay uit het groot getal zijner medebannelingen, mocht in Vlaanderen sterven.

Een zerksteen wijst nog in de kerke van Zedelghem de plaatse waar hij rust in vrede. Die steen draagt het volgende opschrift:

D.O.M.

Hier vooren rust den seer Eerw. Heer Philippus Dumon Fs. Joannis, Sluysmeester, en Victoriae Vandewaeter, geboortig van Clemskerke, geweest 21 jaeren Pastor van Mannekensvere, die onder het schrikbestier gevangen en met een groot getal andere Priesters na de Guyane vervoert syn geweest, waar sy by na alle door de brandende hitte en gebrek overleden syn, hij nogtans is met eenen medegezel gelukkig te rug gekeerd, ten jaere 1801. en is 1803, Pastor geworden van Zedelghem, waer hy na uytstekende bewys van ziel-iver voor syne schaepen is overleden den 1 July 1811, oud 58 jaeren.

R.I.P.

J. Van Neste